محسنین در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

پیامبران الهی؛ ایمان‌آورندگان به خدا همراه با استقامت و انجام کارهای نیک؛ انفاق؛ فرونشاندن خشم و گذشت از خطاهای مردم؛ اصلاح‌گر؛ خیرخواه؛ شکیبایی؛ اهل حکمت و دانش؛ تقوا؛ جهاد در راه خدا.

قرآن در داستان [[حضرت یوسف(ع)]] بعد از یادآوری نعمت حاکمیت که بر آن حضرت ارزانی داشته است و نشان از رحمت الهی است،<ref>طوسى، محمد بن حسن، التبيان في تفسير القرآن، بيروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ اول، ج۶، ص۱۵۸.</ref> از ضایع نشدن اجر محسنین نزد خدا سخن آورده است: {{قرآن| وَ کَذلِکَ مَکَّنَّا لِیُوسُفَ فِی الْأَرْضِ یَتَبَوَّأُ مِنْها حَیْثُ یَشاءُ نُصیبُ بِرَحْمَتِنا مَنْ نَشاءُ وَ لا نُضیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنینَ | ترجمه= و این گونه ما به یوسف در سرزمین (مصر) قدرت دادیم، که هر جا می‌خواست در آن منزل می‌گزید (و تصرّف می‌کرد)! ما رحمت خود را به هر کس بخواهیم (و شایسته بدانیم) می‌بخشیم؛ و پاداش نیکوکاران را ضایع نمی‌کنیم.|سوره = یوسف| آیه=۵۶}}

پیامبران الهی هدایت‌یافتگان خدا هستند.<ref>طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانى، چاپ اول، ج۸، ص۱۷۴.</ref> قرآن همین هدایت را نیز از پاداش‌های الهی می‌داند که خدا به بندگان خود ارزانی داشته است: {{قرآن| وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ کُلاًّ هَدَیْنا وَ نُوحاً هَدَیْنا مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسی وَ هارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنینَ | ترجمه= و اسحاق و یعقوب را به او [ابراهیم‏] بخشیدیم؛ و هر دو را هدایت کردیم؛ و نوح را (نیز) پیش از آن هدایت نمودیم؛ و از فرزندان او، داوود و سلیمان و ایّوب و یوسف و موسی و هارون را (هدایت کردیم)؛ این گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم.|سوره= انعام|آیه= ۸۴}}

اسلام تامين وسايل جهاد با دشمنان از واجبات شمرده شده است: {{قرآن|وَ أَنْفِقُوا فی سَبیلِ اللَّهِ وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَه| ترجمه= و در راهِ خدا، انفاق کنید! و (با ترک انفاق) خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید!|سوره= بقره|آیه= ۱۹۵}} ارتباط انفاق با جهاد در این است که همه کارها بایستی برای خدا و در راه خدا باشد، چه جهاد با نفس، چه جهاد با مال که انفاق کردن است.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۳۵.</ref> قرآن برای بیان اهمیت انفاق، یادآور می‌شود که خدا افراد نیکوکار را دوست دارد و با انفاق در راه خدا نیکی کنید: {{قرآن|وَ أَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ | ترجمه= و نیکی کنید! که خداوند، نیکوکاران را دوست می‌دارد.|سوره= بقره|آیه= ۱۹۵}}

قرآن انفاق در توانگری و ناتوانی را یکی از نشانه‌های اهل تقوا معرفی کرده است.<ref>سوره آل عمران، آیه۱۳۴-۱۳۳. رضايى اصفهانى، محمدعلى، تفسير قرآن مهر، قم، پژوهشهاى تفسير و علوم قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۲۶۱.</ref>در پایان یادآور می‌شود که خدا نیکوکاران را دوست می‌دارد: {{قرآن|وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ | ترجمه= و خدا نیکوکاران را دوست دارد. | سوره = آل عمران| آیه=۱۳۴}} احسان با هرچيزى كه در آن نفع مادّى يا معنوى باشد، تحقق پيدا مى‏كند، كم باشد یا بسيار، حتّى اگر به وسيله سخنى باشد كه راه را نشان دهد و بگوید حق این است.<ref>مغنيه، محمدجواد، التفسير الكاشف، قم، دار الكتاب الإسلامي، چاپ اول، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۵۸.</ref>

قرآن داستان پیمان شکنی عده‌ای را بیان می‌کند که آثار زیانباری هم داشت مانند دوری از رحمت خدا، قساوت قلب، تحریف سخنان خدا، فراموش شدن آن‌ها توسط خدا. این افراد هر روز به خيانت تازه‏اى دست می‌زدند.<ref>سوره مائده، آیه ۱۳. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۱۱.</ref> خداوند بعد از بیان همه این اتفاق‌ها، به رسول خدا(ص) دستور می‌دهد از این افراد بگذرد:{{قرآن|فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اصْفَحْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ| ترجمه= از آنها درگذر و صرف نظر کن، که خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد!|سوره= مائده|آیه= ۱۳}}

بخشش افرادی که پیمان شکنی کرده و خیانت پیشه گرفته‌اند، یکی از دستورات قرآن به رسول خداست که اهمیت عفو و چشم‌پوشی از خطاهای مردم را می‌رساند. عفو و اغماض ظاهرا براى آن است كه بايد با اينگونه اشخاص مدارا كرد كه نهضت و انقلاب به راه خود ادامه دهد و آنها به تدريج ذوب شده و از بين بروند و گرنه اينگونه اشخاص در مسير حق پرستى واقع نمى‏‌شوند، اين عمل از جمله نيكوكارى است، خدا نيكوكاران را دوست دارد.<ref>قرشى بنابى، على‏اكبر، تفسير احسن الحديث، تهران، بنياد بعثت، مركز چاپ و نشر، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۳۷.</ref> قرآن در آیات دیگر نیز فروبردن خشم و چشم‌پوشی از خطاهای مردم را ستوده است و یادآور می‌شود که خدا محسنین را که این صفات را دارند، دوست می‌دارد: {قرآن|... وَ الْکاظِمینَ الْغَیْظَ وَ الْعافینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ | ترجمه= همانها که در توانگری و تنگدستی، انفاق می‌کنند؛ و خشم خود را فرو می‌برند؛ و از خطای مردم درمی‌گذرند؛ و خدا نیکوکاران را دوست دارد. | سوره = آل عمران| آیه=۱۳۴}}

قرآن ایمان آوردن عده‌ای را که [[دلبستگی به دنیا|دنیامحور]] نبودند؛ در مقابل حق [[خضوع|خاضع]] بوده و [[تکبر|تکبرورزی]] نداشتند، می‌ستاید. این‌ها وقتی آیات خدا را می‌شنیدند، با شهامت صدا می‌زدند: پروردگارا! ما ایمان آوردیم، ما را از گواهان حق و همراهان محمد و یاران او قرار ده. آنها بقدری تحت تأثیر آیات تکان دهنده این کتاب آسمانی قرار می‌گرفتند که می‌گفتند: چگونه ممکن است ما به خداوند یگانه و حقایقی که از طرف او آمده است ایمان نیاوریم در حالی که انتظار داریم ما را در زمره جمعیت صالحان قرار دهد.<ref>سوره مائده، آیه۸۴–۸۲.</ref> پاداش این‌گونه افراد، بهشت جاویدان با نعمت‌های الهی است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ ش، ج۵، ص۵۵.</ref>

== اصلاح‌گران ==

{{قرآن| وَ لا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَریبٌ مِنَ الْمُحْسِنینَ| ترجمه= و در زمین پس از اصلاح آن فساد نکنید، و او را با بیم و امید بخوانید! (بیم از مسئولیتها، و امید به رحمتش. و نیکی کنید) زیرا رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است! | سوره = اعراف| آیه=۵۶}}

{{قرآن| لَیْسَ عَلَی الضُّعَفاءِ وَ لا عَلَی الْمَرْضی وَ لا عَلَی الَّذینَ لا یَجِدُونَ ما یُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذا نَصَحُوا لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ ما عَلَی الْمُحْسِنینَ مِنْ سَبیلٍ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ | ترجمه= بر ضعیفان و بیماران و آنها که وسیله‌ای برای انفاق (در راه جهاد) ندارند، ایرادی نیست (که در میدان جنگ شرکت نجویند) هر گاه برای خدا و رسولش خیرخواهی کنند (و از آنچه در توان دارند، مضایقه ننمایند). بر نیکوکاران راه مؤاخذه نیست؛ و خداوند آمرزنده و مهربان است!| سوره= توبه| آیه= ۹۱}}

خداوند پس از امر به نماز، رسول خدا(ص) را دستور مى‏دهد به صبر كردن.<ref>سوره هود، آیه۱۱۵-۱۱۴.</ref> سر آن اين است كه در ميان عبادات، نماز مهم‌ترين عبادت و در اخلاقيات صبر مهم‌ترين خُلق است، هم چنان كه در باره نماز فرمود: {{قرآن|وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ|ترجمه= البته ذكر خدا بزرگتر و برتر است.|سوره = عنكبوت| آيه= ۴۵ }}و در باره صبر فرمود: {{قرآن|إِنَّ ذلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ|ترجمه= همانا اين گذشت نشانه عزم راسخ و اراده ثابت در كارها است. |سوره = شورى| آيه= ۴۳}} همراه بودن نماز و شکیبایی، مهمترين وسيله‏اى است كه با آن مى‏توان بر ناملايمات پیروز شد. <ref>طباطبايى، محمدحسين، الميزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۱، ص۷۸.</ref> قرآن مره این همراهی را رسیدن به پاداش الهی دانسته است:  

حضرت یوسف(ع) رسیدن به مقام حکومت‌داری را ثمره همین استقامت‌ورزی، تقوا و شکیبایی بر مشکلات دانست<ref>قرائتى، محسن، تفسير نور، تهران، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۸ش، ج۴، ص۲۷۳.</ref> و به برادرانش یادآور شد که خدا پاداش نیکوکاران را ضایع نمی‌کند: {{قرآن| قالُوا أَ إِنَّکَ لَأَنْتَ یُوسُفُ قالَ أَنَا یُوسُفُ وَ هذا أَخی قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَیْنا إِنَّهُ مَنْ یَتَّقِ وَ یَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لا یُضیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنینَ| ترجمه= گفتند: «آیا تو همان یوسفی؟!» گفت: «(آری) من یوسفم، و این برادر من است! خداوند بر ما منّت گذارد؛ هر کس تقوا پیشه کند، و شکیبایی و استقامت نماید، (سرانجام پیروز می‌شود) چرا که خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نمی‌کند!| سوره= یوسف| ایه= ۹۰}}

 

 

 

{{قرآن|وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ اسْتَوی آتَیْناهُ حُکْماً وَ عِلْماً وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنینَ| ترجمه= |سوره= قصص|آیه= ۱۴}}

{{قرآن|وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنینَ| ترجمه=|سوره= عنکبوت|آیه= ۶۹}}

{{قرآن|لَهُمْ ما یَشاؤُنَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذلِکَ جَزاءُ الْمُحْسِنینَ|ترجمه= |سوره = زمر|آیه= ۳۴}}

{{قرآن|إِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنینَ| ترجمه= | سوره= مرسلات|آیه= ۴۴}}