|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| آيا در ميان خاندان بني‌اميه هيچ مسلماني وجود نداشته است كه همگي مستحق لعن و نفرين شده‌اند؟ در حالي كه كساني مثل عمر بن عبدالعزيز و معاويه بن يزيد در بين آنها بوده است؟
| | آیا در میان خاندان بنی‌امیه هیچ مسلمانی وجود نداشته است که همگی مستحق لعن و نفرین شده‌اند؟ در حالی که کسانی مثل عمر بن عبدالعزیز و معاویه بن یزید در بین آنها بوده است؟ |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
|
| |
|
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| ==لعن و مذمت بني اميه در قرآن كريم== | | ==لعن و مذمت بنی امیه در قرآن کریم== |
| | |
| آیاتی در قرآن وجود دارد که بنابر نظر مورخان در مذمت بنی‌امیه نازل شده است. | | آیاتی در قرآن وجود دارد که بنابر نظر مورخان در مذمت بنی‌امیه نازل شده است. |
|
| |
|
| * مفسرين اهل‌سنت در مورد تفسير آيه مباركه ... وَمَا جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْنَاكَ إِلا فِتْنَه لِلنَّاسِ وَالشَّجَرَه الْمَلْعُونَه فِي الْقُرْآنِ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا يَزِيدُهُمْ إِلا طُغْيَانًا كَبِيرًا<ref>اسراء/۶۰.</ref> آورده اند كه: پيامبر اكرم(ص) در خواب ديد، بني‌اميه مانند بوزينگان از منبر او بالا مي‌روند و آن حضرت از اين قضيه ناراحت شدند و فرمودند: «بني‌اميه شجره ملعونه هستند».<ref>فخر رازي، التفسيرالكبير، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج۷، ص۳۶۰، ۳۶۱؛ آلوسي بغدادي، تفسير روح المعاني، بيروت، دار احياء التراث العربي، چاپ چهارم، ۱۴۰۵ هـ، ج۱۵، ص۱۰۷؛ سمعاني، تفسير القرآن الكريم، تحقيق ابي‌تميم و ابي‌بلال، رياض، دارالوطن، ۱۴۱۸ هـ، ج۳، ص۲۵۴؛ قنوجي بخاري، فتح البيان، مكتبه العصريه، بيروت، ط دوم، ۱۴۱۵ هـ، ج۷، ص۴۱۵.</ref> | | * مفسرین اهل‌سنت در مورد تفسیر آیه مبارکه... وَمَا جَعَلْنَا الرُّؤْیا الَّتِی أَرَینَاک إِلا فِتْنَه لِلنَّاسِ وَالشَّجَرَه الْمَلْعُونَه فِی الْقُرْآنِ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا یزِیدُهُمْ إِلا طُغْیانًا کبِیرًا<ref>اسراء/۶۰.</ref> آورده‌اند که: پیامبر اکرم(ص) در خواب دید، بنی‌امیه مانند بوزینگان از منبر او بالا می‌روند و آن حضرت از این قضیه ناراحت شدند و فرمودند: «بنی‌امیه شجره ملعونه هستند».<ref>فخر رازی، التفسیرالکبیر، بیروت،دار احیاء التراث العربی، ج۷، ص۳۶۰، ۳۶۱؛ آلوسی بغدادی، تفسیر روح المعانی، بیروت،دار احیاء التراث العربی، چاپ چهارم، ۱۴۰۵ ه، ج۱۵، ص۱۰۷؛ سمعانی، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق ابی‌تمیم و ابی‌بلال، ریاض، دارالوطن، ۱۴۱۸ ه، ج۳، ص۲۵۴؛ قنوجی بخاری، فتح البیان، مکتبه العصریه، بیروت، ط دوم، ۱۴۱۵ ه، ج۷، ص۴۱۵.</ref> |
| | |
| شيخ طوسي، طبرسي، صاحب منهج الصادقين، شبّر ، علامه طباطبايي از جمله مفسران شيعه هستند که منظور از شجره ملعونه در قرآن را بني‌اميه دانسته‌اند.
| |
| | |
| * در تفسير آيه شريفه أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَه اللَّهِ كُفْرًا وَأَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِ<ref>ابراهيم/۲۸.</ref> صاحب تفسير مجمع البيان حديثي را به اين مضمون نقل مي‌كندکه مردي از حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام درباره اين آيه سؤال كرد. حضرت فرمود:«مراد آيه قرآن دو قبيله‌اند كه فاجرترين قبايل قريش هستند كه همان بني‌اميه و بني‌مغيره مي‌باشند. »<ref> - طبرسي، مجمع البيان، بيروت، دارالمعرفه، ج۶، ۵، ص۴۸۳. </ref>
| |
|
| |
|
| == لعن و مذمت بنی‌اميه در زيارت عاشورا و دسته‌اي از روايات ==
| | شیخ طوسی، طبرسی، صاحب منهج الصادقین، شبّر، علامه طباطبایی از جمله مفسران شیعه هستند که منظور از شجره ملعونه در قرآن را بنی‌امیه دانسته‌اند. |
| در زيارت عاشورا نیز به لعن بین‌امیه پرداخته شده است، «لعن الله بني‌اميه قاطبه ؛خدا لعنت كند و از رحمت خود تمام بني‌اميه را دور سازد.» | |
|
| |
|
| ظاهر عبارت حتي با قطع نظر از تأكيد و تعميم به وسيله لفظ «قاطبه» عام است و شامل تمام بني‌اميه مي‌شود و قاطبه عموميت آن را تأكيد مي‌كند. مقتضاي اين جمله از زيارت عاشورا این است که هيچ يك از بني‌اميه مؤمن نبوده و مورد لعن هستند.
| | * در تفسیر آیه شریفه أَلَمْ‌تر إِلَی الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَه اللَّهِ کفْرًا وَأَحَلُّوا قَوْمَهُمْ‌دار الْبَوَارِ<ref>ابراهیم/۲۸.</ref> صاحب تفسیر مجمع البیان حدیثی را به این مضمون نقل می‌کندکه مردی از حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام درباره این آیه سؤال کرد. حضرت فرمود:«مراد آیه قرآن دو قبیله‌اند که فاجرترین قبایل قریش هستند که همان بنی‌امیه و بنی‌مغیره می‌باشند.»<ref> - طبرسی، مجمع البیان، بیروت، دارالمعرفه، ج۶، ۵، ص۴۸۳. </ref> |
|
| |
|
| == ديدگاه اهل سنت == | | == لعن و مذمت بنی‌امیه در زیارت عاشورا و دسته‌ای از روایات == |
| محدثان اهل‌سنت روایتی را از پيامبر(ص) نقل كرده‌اند كه هلاك و نابودي امت من به دست جواناني از قريش خواهد بود. بخاري و مسلم آن را به بني‌اميه تطبيق داده‌اند.<ref>رک: صحيح بخاري، رياض، بيت الافكار الدوليه، ۱۴۱۹، ص۱۳۵۰، و رک: كتاب الفتن، باب ۳، حديث ۷۰۵۸، ۳۶۰۴، ۳۶۰۵، و رک: كتاب الفتن باب ۱۸، حديث ۲۹۱۷.</ref>
| | در زیارت عاشورا نیز به لعن بین‌امیه پرداخته شده است، «لعن الله بنی‌امیه قاطبه ؛خدا لعنت کند و از رحمت خود تمام بنی‌امیه را دور سازد.» |
|
| |
|
| در اینکه تعدادي از بني‌اميه از خوبان و مومنان واقعي و پيروان ولايت اهل بيت(ع) بوده‌اند، تردیدی وجود ندارد مانند: خالد بن سعيد بن العاص<ref>او از جمله دوازده نفري است كه بر ابوبكر اعتراض نمودند هنگامي كه بر منبر پيامبر صلي الله عليه و سلم قرار گرفت و او اولين نفر آنان بود.</ref> و ابوالعاص بن ربيع كه از بيعت با ابي‌بكر سرباز زدند و با اميرالمؤمنين (ع) ثابت قدم ماندند.<ref>طبرسي، احتجاج، تحقيق سيد محمد باقر موسوي خراساني، بيروت، مؤسسه اعلمي، ۱۴۰۱ هـ، ص۷۶ .</ref> امامه دختر ابوالعاص نیز بعد از شهادت حضرت فاطمه(س) طبق وصيت آن حضرت به ازدواج امام علی(ع) درآمد. همچنين محمد بن ابي‌حذيفه كه مادرش دختر ابوسفيان بود؛ از ياران خاص اميرالمؤمنين(ع) دانسته شده است و در راه محبت امام رنج‌های بسیاری را تحمل کرد و سال‌ها در زندان معاويه كه دايي‌اش بود به سربرد و در نهايت با معاويه همراهي نكرد.
| | ظاهر عبارت حتی با قطع نظر از تأکید و تعمیم به وسیله لفظ «قاطبه» عام است و شامل تمام بنی‌امیه می‌شود و قاطبه عمومیت آن را تأکید می‌کند. مقتضای این جمله از زیارت عاشورا این است که هیچ یک از بنی‌امیه مؤمن نبوده و مورد لعن هستند. |
|
| |
|
| == حل تعارض ظاهري بين آيات و متن زيارت عاشورا و روايات == | | == دیدگاه اهل سنت == |
| مراد از بني‌اميه در آیات و روایات آن گروهي دانسته شده‌اند كه در جهت غصب خلافت و مخالفت با دین خدا و انكار ولايت ائمه اطهار(ع) هم‌پيمان شده و با زبان و شمشير به مقابله پرداختند و از آن جهت كه اغلب بني‌اميه در اين مسير بودند و كساني كه در جهت پيروي از پيامبر(ص) و اهلبيت(ع) بودند، بسيار كم بوده‌اند. آن تعداد ناچيز ناديده گرفته شده است؛ چنانکه در بني‌هاشم كه اغلب موافق با راه پيامبر(ص) و اهلبيت(ع) بودند كساني چون ابولهب در روش از بني‌هاشم جدا محسوب مي‌شوند.
| | محدثان اهل‌سنت روایتی را از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند که هلاک و نابودی امت من به دست جوانانی از قریش خواهد بود. بخاری و مسلم آن را به بنی‌امیه تطبیق داده‌اند.<ref>رک: صحیح بخاری، ریاض، بیت الافکار الدولیه، ۱۴۱۹، ص۱۳۵۰، و رک: کتاب الفتن، باب ۳، حدیث ۷۰۵۸، ۳۶۰۴، ۳۶۰۵، و رک: کتاب الفتن باب ۱۸، حدیث ۲۹۱۷.</ref> |
|
| |
|
| بنابراین اغلب بني‌اميه به خاطر اينكه در تضاد با حق بودند مورد لعن واقع شده‌اند نه از آن جهت كه از اولاد و فرزندان اميه بودند؛ همانطور که در بنی‌هاشم اشخاصی چون ابولهب بودند كه سوره مسد در مذمت او نازل شده است و اين قانون اختصاص به زمان گذشته ندارد و در تمام زمان‌ها جاري است. بدين معني كه حتي در اين زمان هم اگر كسي بر عقيده بني‌اميه باشد مشمول لعن الهي واقع خواهد شد و يا اگر از لحاظ عقيده با اهل بيت عليهم السلام همراه باشد از پيروان آنان شمرده خواهد شد.
| | در اینکه تعدادی از بنی‌امیه از خوبان و مومنان واقعی و پیروان ولایت اهل بیت(ع) بوده‌اند، تردیدی وجود ندارد مانند: خالد بن سعید بن العاص<ref>او از جمله دوازده نفری است که بر ابوبکر اعتراض نمودند هنگامی که بر منبر پیامبر صلی الله علیه و سلم قرار گرفت و او اولین نفر آنان بود.</ref> و ابوالعاص بن ربیع که از بیعت با ابی‌بکر سرباز زدند و با امیرالمؤمنین(ع) ثابت قدم ماندند.<ref>طبرسی، احتجاج، تحقیق سید محمد باقر موسوی خراسانی، بیروت، مؤسسه اعلمی، ۱۴۰۱ ه، ص۷۶.</ref> امامه دختر ابوالعاص نیز بعد از شهادت حضرت فاطمه(س) طبق وصیت آن حضرت به ازدواج امام علی(ع) درآمد. همچنین محمد بن ابی‌حذیفه که مادرش دختر ابوسفیان بود؛ از یاران خاص امیرالمؤمنین(ع) دانسته شده است و در راه محبت امام رنج‌های بسیاری را تحمل کرد و سال‌ها در زندان معاویه که دایی‌اش بود به سربرد و در نهایت با معاویه همراهی نکرد. |
|
| |
|
| پس ملاك خوب و بد بودن اطاعت و عصيان است نه نژاد و از فلان قوم و قبيله بودن همان گونه كه خداوند در خطاب به حضرت نوح عليه السلام كه تقاضاي نجات پسر گناه كارش را نمود، فرمود:
| | == حل تعارض ظاهری بین آیات و متن زیارت عاشورا و روایات == |
| | مراد از بنی‌امیه در آیات و روایات آن گروهی دانسته شده‌اند که در جهت غصب خلافت و مخالفت با دین خدا و انکار ولایت ائمه اطهار(ع) هم‌پیمان شده و با زبان و شمشیر به مقابله پرداختند و از آن جهت که اغلب بنی‌امیه در این مسیر بودند و کسانی که در جهت پیروی از پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) بودند، بسیار کم بوده‌اند. آن تعداد ناچیز نادیده گرفته شده است؛ چنانکه در بنی‌هاشم که اغلب موافق با راه پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) بودند کسانی چون ابولهب در روش از بنی‌هاشم جدا محسوب می‌شوند. |
|
| |
|
| قَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ فَلا تَسْأَلْنِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ<ref>. هود / ۴۶ .</ref>{{قرآن|وحضرت رضا عليه السلام به حسن وشاء فرمودند:
| | بنابراین اغلب بنی‌امیه به خاطر اینکه در تضاد با حق بودند مورد لعن واقع شده‌اند نه از آن جهت که از اولاد و فرزندان امیه بودند؛ همانطور که در بنی‌هاشم اشخاصی چون ابولهب بودند که سوره مسد در مذمت او نازل شده است و این قانون اختصاص به زمان گذشته ندارد و در تمام زمان‌ها جاری است. بدین معنی که حتی در این زمان هم اگر کسی بر عقیده بنی‌امیه باشد مشمول لعن الهی واقع خواهد شد و یا اگر از لحاظ عقیده با اهل بیت علیهم السلام همراه باشد از پیروان آنان شمرده خواهد شد. |
|
| |
|
| «او در واقع پسر نوح عليه السلام بود اما چون از اطاعت الهي سرباز زد خداوند او را از فرزندي نوح عليه السلام خارج ساخت و همين گونه است كه اگر كسي از ما بني‌هاشم باشد اطاعت خداوند نكند از ما نيست و چون تو اطاعت الهي نمودي از ما اهل بيت خواهي بود »<ref>. شيخ صدوق ؛ معانی الاخبار ، قم ، جامعه مدرسين ، ۱۳۶۱ ه ش ، ص۱۰۵ ، حديث ۱ .</ref>
| | در برخی از منابع نقل شده است که فردی از بنی‌امیه به نام سعد بن عبدالملک که از فرزندان مروان بود و امام باقر(ع) به او لقب سعدالخیر داد، نزد امام آمد، در حالی که همچون زنی که فرزند از دست داده گریه می‌کرد، حضرت از او علت گریه را جویا شد. وی پاسخ داد: چگونه گریه نکنم و حال این که من از شجره ملعونه هستم. حضرت به او فرمودند: تو از بنی‌امیه نیستی تو از ما هستی تو مگر قرآن نخواندی که این آیه شریفه را از قول حضرت ابراهیم حکایت می‌کند: فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی فمن<ref>ابراهیم/۳۶.</ref> آن که از من پیروی کند از من است.<ref>مفید، اختصاص، تحقیق علی‌اکبر غفاری، بیروت، مؤسسه الاعلمی، ۱۴۰۲، ص۸۵.</ref> |
|
| |
|
| مؤيد ديگر از قرآن كريم اين آيه شريفه است كه مي‌فرمايد:}}إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَه فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ.<ref>حجرات/۱۰.</ref> {{قرآن|يعني اين ايمان است كه موجب اخوت و برادري مي‌شود و عدم آن موجب قطع اخوت مي گردد هر چند برادر يا فرزند امام باشد. قضيه برخورد حضرت رضا عليه السلام با برادرشان زيد بن موسي بن جعفر معروف است كه خدمت آن حضرت رسيدسلام كرد.
| | بنابراین مراد از لعن بنی‌امیه آن گروهی دانسته شده‌اند که در جهت غصب خلافت اهل‌بیت(ع) حرکت کرده‌اند؛ بنابراین اشخاصی چون خالد بن العاص، محمد بن ابی حذیفه و دیگران را شامل نمی‌شود. |
| | |
| حضرت جواب سلام او را ندادند.
| |
| | |
| عرض كرد: من پسر پدرتان هستم چرا جواب سلام مرا نمي‌دهيد؟
| |
| | |
| حضرت پاسخ دادند : «تا زماني برادر من هستي كه اطاعت الهي داشته باشي و چون عصيان الهي كردي ديگر بين من و تو برادري نخواهد بود.»<ref>مجلسي، محمدباقر، بحار الانوار، چاپ بيروت، ج۴۹، ص۲۲۱.</ref>
| |
| | |
| همچنين آورده اند كه فردي از بني‌اميه به نام سعد بن عبد الملك كه از اولاد مروان بود و امام باقر عليه السلام به او لقب سعدالخير دادند روزي خدمت آنحضرت وارد شد در حالي كه همچون زني كه فرزند از دست داده گريه مي كرد، حضرت از او علت گريه را جويا شدند.
| |
| | |
| پاسخ داد: چگونه گريه نكنم و حال اين كه من از شجره ملعونه هستم.
| |
| | |
| حضرت به او فرمودند: تو از بني‌اميه نيستي تو از ما هستي تو مگر قرآن نخواندي كه اين آيه شريفه را از قول حضرت ابراهيم حكايت مي‌كند}} فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي فمن<ref>ابراهيم/۳۶.</ref> {{قرآن|آن كه از من پيروي كند از من است.<ref>مفيد، اختصاص، تحقيق علي‌اكبر غفاري، بيروت، مؤسسه الاعلمي، ۱۴۰۲، ص۸۵.</ref>
| |
| | |
| در نتيجه اگر مراد از بني‌اميه يعني آن گروهي كه در جهت غصب خلافت اهلبيت حركت كرده‌اند باشد امثال خالد بن العاص، محمد بن ابي حذيفه و … به اصطلاح تخصصاً از بني اميه خارج خواهند بود يعني داخل آنها نبوده‌اند تا گفته شود به چه دليل استثنا شده‌اند و اگر خروج تخصصي را هم نپذيريم آيه شريفه و فقره زيارت عاشورا به اين روايات تخصيص خورده است واين قبيل در قرآن زياد است.
| |
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |
|
| |
|
| {{مطالعه بیشتر}} | | {{مطالعه بیشتر}} |
| ==مطالعه بيشتر== | | ==مطالعه بیشتر== |
| | | * شفاء صدور فی شرح زیارت عاشورا؛ ابوالفضل تهرانی. |
| ۱. شفاء صدور في شرح زيارت عاشورا؛ ابوالفضل تهراني.
| | * شرح زیارت عاشورا؛ احمد تبریزی. |
| | |
| ۲. شرح زيارت عاشورا؛ احمد تبريزي.
| |
| | |
| ۳. شرح زيارت عاشورا؛ شريف كاشاني.
| |
|
| |
|
| ۴. شرح زيارت عاشورا؛ فيروز كوهي.
| |
| {{پایان مطالعه بیشتر}} | | {{پایان مطالعه بیشتر}} |
|
| |
|