قضاوت و شرایط قاضی از دیدگاه ائمه(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:
در مورد قضاوت از دیدگاه ائمه و شرایط قاضی شرح دهید؟
در مورد قضاوت از دیدگاه ائمه و شرایط قاضی شرح دهید؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}قضاء عبارت است از اعمال ولایت شرعی از طریق حکم بین مردم برای رفع خصومات.<ref>مقتدایی، مرتضی، قضاوت در اسلام، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ص۹.</ref> هدف اصلی از قضاوت اسلامی، گسترش عدل، احقاق حق و رفع تجاوز است و به تعبیر روایات احیاء و تزکیه ارض است.
 
== قضاوت از دیدگاه ائمه(ع) ==
== قضاوت از دیدگاه ائمه(ع) ==
قضاء عبارت است از اعمال ولایت شرعی از طریق حکم بین مردم برای رفع خصومات.<ref>ر. ک. مقتدایی، مرتضی، قضاوت در اسلام، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ص۹.</ref> هدف اصلی از قضاوت اسلامی، گسترش عدل، احقاق حق و رفع تجاوز است و به تعبیر روایات احیاء و تزکیه ارض است.
در روایتی امام(ع) در ذیل آیه {{قرآن|یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها|سوره=حدید|آیه=۱۷}} می‌فرماید: مراد این نیست که بوسیله باران زمین را زنده می‌کند، بلکه مراد این است که خداوند مردان الهی را می‌فرستد تا آنها با اقامه عدل و برقراری عدالت در سطح جامعه، زمین را زنده کنند.<ref>محمد بن یعقوب کلینی، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۷، ص۱۷۴.</ref> به عبارتی، اقامه حدود الهی، حرکت حیات را به طرف هدف اصلی آن پیش می‌برد.<ref>قضاوت در اسلام، همان.</ref>
 
در روایتی امام(ع) در ذیل آیه {{قرآن|یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها|سوره=حدید|آیه=۱۷}} می‌فرماید: مراد این نیست که بوسیله باران زمین را زنده می‌کند، بلکه مراد این است که خداوند مردان الهی را می‌فرستد تا آنها با اقامه عدل و برقراری عدالت در سطح جامعه، زمین را زنده کنند.<ref>محمد بن یعقوب کلینی، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۷، ص۱۷۴.</ref> به عبارتی، اقامه حدود الهی، حرکت حیات را به طرف هدف اصلی آن پیش می‌برد.<ref>ر. ک. قضاوت در اسلام، همان.</ref>


در روایتی دیگر [[امام باقر(ع)]] می‌فرماید: اجرای یک حد بر روی زمین از چهل شبانه روز باران باریدن پاک‌کننده‌تر است.<ref>کافی، همان، ج۷، ص۱۷۴.</ref>
در روایتی دیگر [[امام باقر(ع)]] می‌فرماید: اجرای یک حد بر روی زمین از چهل شبانه روز باران باریدن پاک‌کننده‌تر است.<ref>کافی، همان، ج۷، ص۱۷۴.</ref>


قضاوت بالاصاله و ذاتاً حق خداوند است و اصل اولی نفوذ حکم و حکومت «الله» است و هیچ‌کس بر دیگری تسلط و حق حکم ندارد مگر به اذن خداوند متعال و نفوذ حکم و حکومت انبیاء و اوصیاء با اذن حق تعالی و از مواهب اوست چنان‌که قضات جامع‌الشرایط نیز نفوذ حکمشان با فرمان و اذن انبیاء و اوصیاء است. چرا که قضاوت به نحوی ولایت بر جان، مال و عِرض افراد است.<ref>ر. ک. قضاوت در اسلام، همان، ص۱۱.</ref> از اینروست که امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ به شریح قاضی می‌فرماید: این مقام جایگاه انبیاست و مسندی است که بر آن تکیه نمی‌زند مگر پیغمبر یا وصیّ او، البته مأذون و منصوب از طرف آن‌ها می‌گردد و اگر پیغمبر و وصیّ و مأذون از طرف آن‌ها نشد، شقیّ، غاصب و حاکم جور و طاغوت است.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۸، کتاب قضاء، باب ۳، از ابواب صفات قاضی، ح ۲–۳.</ref>
قضاوت بالاصاله و ذاتاً حق خداوند است و اصل اولی نفوذ حکم و حکومت «الله» است و هیچ‌کس بر دیگری تسلط و حق حکم ندارد مگر به اذن خداوند متعال و نفوذ حکم و حکومت انبیاء و اوصیاء با اذن حق تعالی و از مواهب اوست چنان‌که قضات جامع‌الشرایط نیز نفوذ حکمشان با فرمان و اذن انبیاء و اوصیاء است. چرا که قضاوت به نحوی ولایت بر جان، مال و عِرض افراد است.<ref>قضاوت در اسلام، همان، ص۱۱.</ref> از اینروست که امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ به شریح قاضی می‌فرماید: این مقام جایگاه انبیاست و مسندی است که بر آن تکیه نمی‌زند مگر پیغمبر یا وصیّ او، البته مأذون و منصوب از طرف آن‌ها می‌گردد و اگر پیغمبر و وصیّ و مأذون از طرف آن‌ها نشد، شقیّ، غاصب و حاکم جور و طاغوت است.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۸، کتاب قضاء، باب ۳، از ابواب صفات قاضی، ح ۲–۳.</ref>


امام صادق(ع) در باب خطرناک بودن این منصب، می‌فرمایند: قاضیان چهار گروهند که سه گروه از آنان اهل آتش و دوزخند و یک گروه از آنان اهل بهشت. اما سه گروه که اهل دوزخند عبارتند از:
امام صادق(ع) در باب خطرناک بودن این منصب، می‌فرمایند: قاضیان چهار گروهند که سه گروه از آنان اهل آتش و دوزخند و یک گروه از آنان اهل بهشت. اما سه گروه که اهل دوزخند عبارتند از:
خط ۲۸: خط ۲۷:
قضاوت در اسلام از خطیرترین مسئولیت‌ها شناخته شده، و قبول این امر مهم در شأن هر کس نیست. قبول مسئولیت در برنامه ای که در خور انسان نیست از بزرگترین گناهان شمرده شده چرا که نبیّ مکرم اسلام می‌فرماید: کسی که امری از مسلمین را عهده‌دار می‌باشد در حالی که برتر از او در میان مردم هست به خدا و رسولش و به همه مسلمین خیانت کرده است.<ref>مکارم الاخلاق، ص۵۲۷.</ref>
قضاوت در اسلام از خطیرترین مسئولیت‌ها شناخته شده، و قبول این امر مهم در شأن هر کس نیست. قبول مسئولیت در برنامه ای که در خور انسان نیست از بزرگترین گناهان شمرده شده چرا که نبیّ مکرم اسلام می‌فرماید: کسی که امری از مسلمین را عهده‌دار می‌باشد در حالی که برتر از او در میان مردم هست به خدا و رسولش و به همه مسلمین خیانت کرده است.<ref>مکارم الاخلاق، ص۵۲۷.</ref>


و نیز فرمود: قبول کردن رهبری قومی در حالی که داناتر و فقیه تر برای عهده‌دار شدن رهبری در میان مردم باشد، علّت بدبختی و سقوط قوم تا قیامت به وسیله آن رهبر ناشایسته است.<ref>ثواب الاعمال، ص۲۴۶.</ref> منصب قضاء که از اعظم مناصب، و در رابطه با جان، مال و آبروی مردم است با توجه به روایات در این باب باید به اهلش واگذار شود.<ref>ر. ک. محمدی گیلانی، محمد، قضا و قضاوت در اسلام، تهران، نشر سایه، ۱۳۷۸ش، ص۲۰.</ref>
و نیز فرمود: قبول کردن رهبری قومی در حالی که داناتر و فقیه تر برای عهده‌دار شدن رهبری در میان مردم باشد، علّت بدبختی و سقوط قوم تا قیامت به وسیله آن رهبر ناشایسته است.<ref>ثواب الاعمال، ص۲۴۶.</ref> منصب قضاء که از اعظم مناصب، و در رابطه با جان، مال و آبروی مردم است با توجه به روایات در این باب باید به اهلش واگذار شود.<ref>محمدی گیلانی، محمد، قضا و قضاوت در اسلام، تهران، نشر سایه، ۱۳۷۸ش، ص۲۰.</ref>


[[امام علی(ع)]] در فرمان خود به [[مالک اشتر]] برای انتخاب قاضی می‌فرماید:
[[امام علی(ع)]] در فرمان خود به [[مالک اشتر]] برای انتخاب قاضی می‌فرماید:
۱۵٬۱۴۷

ویرایش