۷٬۰۶۳
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
بدون خلاصۀ ویرایش |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
فرقه‌های مختلف شیخیه و موقعیت اجتماعی و جغرافیایی امروزی آنان را توضیح دهید؟ | فرقه‌های مختلف شیخیه و موقعیت اجتماعی و جغرافیایی امروزی آنان را توضیح دهید؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}}فرقه‌های | {{پاسخ}}'''فرقه‌های شیخیه''' شیخیهٔ کریم‌خانیه، شیخیهٔ باقریه و شیخیهٔ آذربایجان هستند که عموماً پس از مرگ سید کاظم رشتی و به موجب اختلاف شاگردان او بر سر جانشینش به‌جود آمدند. [[شیخیه]] در تاریخ خود دچار انشعابات قابل توجه شده است؛ چنان که شیخیهٔ باقریه خود انشعابی از شیخیهٔ کریم‌خانیه است و شیخیهٔ آذربایجان خود به سه شاخهٔ حجة‌الاسلامیه، ثقة‌الاسلامیه و اِحقاقیّه تقسیم می‌شود. | ||
شیخیه به گروهی از شیعیان گفته می‌شود که بر اساس تعالیم [[شیخ احمد احسائی]]، فقیه شیعه امامی در دورهٔ قاجار به وجود آمدند و هنوز هم حضور اجتماعی و مذهبی در میان شیعیان دارند. مؤسس واقعی این فرقه شاگرد شیخ احمد احسائی، سید کاظم رشتی است. اساس عقاید شیخیه مبتنی بر ترکیبی از تعبیرات فلسفهٔ اشراق و برداشتی غلوآمیز از [[اخبار اهل‌بیت(ع)]] است. امروزه شیخیه در کشورهای ایران، بحرین، کویت، هند و پاکستان حضور دارند. جمعیت شیخیه را بین پنجاه تا دویست هزار نفر تخمین می‌زنند. | شیخیه به گروهی از شیعیان گفته می‌شود که بر اساس تعالیم [[شیخ احمد احسائی]]، فقیه شیعه امامی در دورهٔ قاجار به وجود آمدند و هنوز هم حضور اجتماعی و مذهبی در میان شیعیان دارند. مؤسس واقعی این فرقه شاگرد شیخ احمد احسائی، سید کاظم رشتی است. اساس عقاید شیخیه مبتنی بر ترکیبی از تعبیرات فلسفهٔ اشراق و برداشتی غلوآمیز از [[اخبار اهل‌بیت(ع)]] است. امروزه شیخیه در کشورهای ایران، بحرین، کویت، هند و پاکستان حضور دارند. جمعیت شیخیه را بین پنجاه تا دویست هزار نفر تخمین می‌زنند. | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
مؤسس واقعی این فرقه شاگرد شیخ احمد احسائی، سید کاظم رشتی (در گذشتهٔ ۱۲۵۹ق)<ref>برای اطلاع مفصل از زندگی و جایگاه او در برآمدن شیخیه ن.ک: آل‌الطالقانی، الشیخیة، ص۱۱۵-۱۷۳.</ref>، است. دورهٔ توسعه و تشخّص مذهبی شیخیه از سایر فرق شیعه در دوران ریاست هجده‌سالهٔ سید کاظم رشتی رخ داد.<ref>مدرسی چهاردهی، مرتضی، شيخی‌گری، بابی‌گری از نظر فلسفه تاريخ اجتماع، تهران، انتشارات فروغ، ۱۳۵۱ش، ص۱۳۹.</ref> سید کاظم رشتی بالغ بر ۱۵۰ کتاب و رساله نوشت که با زبانی رمزآلود و نامفهوم نوشته شده‌اند. این آثار در کنار آثار پرتعداد شیخ احمد احسائی منابع عقیدتی این فرقه را تشکیل می‌دهند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۴۱-۲۴۲.</ref> | مؤسس واقعی این فرقه شاگرد شیخ احمد احسائی، سید کاظم رشتی (در گذشتهٔ ۱۲۵۹ق)<ref>برای اطلاع مفصل از زندگی و جایگاه او در برآمدن شیخیه ن.ک: آل‌الطالقانی، الشیخیة، ص۱۱۵-۱۷۳.</ref>، است. دورهٔ توسعه و تشخّص مذهبی شیخیه از سایر فرق شیعه در دوران ریاست هجده‌سالهٔ سید کاظم رشتی رخ داد.<ref>مدرسی چهاردهی، مرتضی، شيخی‌گری، بابی‌گری از نظر فلسفه تاريخ اجتماع، تهران، انتشارات فروغ، ۱۳۵۱ش، ص۱۳۹.</ref> سید کاظم رشتی بالغ بر ۱۵۰ کتاب و رساله نوشت که با زبانی رمزآلود و نامفهوم نوشته شده‌اند. این آثار در کنار آثار پرتعداد شیخ احمد احسائی منابع عقیدتی این فرقه را تشکیل می‌دهند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۴۱-۲۴۲.</ref> | ||
سید کاظم رشتی به هنگام مرگ برای خود جانشینی انتخاب نکرد و ظهور [[امام زمان(ع)]] را نزدیک دانست. این اظهارات موجب شد تا عده‌ای از شاگردانش به انتظار ظهور در [[مسجد سهله]] معتکف شوند. عدم ظهور امام زمان موجب شد تا تعدادی از شاگردان سید کاظم رشتی ادعا کنند که شیعهٔ کامل هستند. نتیجه این رخدادها این شد که از میان شاگردان سید کاظم ۳۸ نفر مدعی نیابت از او شدند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۴۲.</ref>{{یادداشت|یکی از این افراد سید علی‌محمد شیرازی بود. او در نوزده‌سالگی در کربلا به مجلس سید کاظم رشتی راه یافت و یکسال پس از درگذشت استادش، در بیست و چهار سالگی، مدعی شد که باب و واسطهٔ امام زمان(ع) در میان مردم است. پس از این ادعا، در مدت پنج ماه، هجده تن از پیروان شیخیه به او گرویدند. به همین دلیل، نخستین گروندگان به بابیه از پیروان شیخیه بودند. مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ص۸۸.}} مهم‌ترین مدعیان در سه منطقهٔ عتبات، آذربایجان و کرمان تبلیغ می‌کردند. به همین دلیل، شاخه‌های مختلف شیخیه در این سه شهر تمرکز یافت. در ادامه شاخه‌های کرمان و آذربایجان نیز دچار انشعاب شدند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۴۷.</ref> | سید کاظم رشتی به هنگام مرگ برای خود جانشینی انتخاب نکرد و ظهور [[امام زمان(ع)]] را نزدیک دانست. این اظهارات موجب شد تا عده‌ای از شاگردانش به انتظار ظهور در [[مسجد سهله]] معتکف شوند. عدم ظهور امام زمان موجب شد تا تعدادی از شاگردان سید کاظم رشتی ادعا کنند که شیعهٔ کامل هستند. نتیجه این رخدادها این شد که از میان شاگردان سید کاظم ۳۸ نفر مدعی نیابت از او شدند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۴۲.</ref>{{یادداشت|یکی از این افراد سید علی‌محمد شیرازی بود. او در نوزده‌سالگی در کربلا به مجلس سید کاظم رشتی راه یافت و یکسال پس از درگذشت استادش، در بیست و چهار سالگی، مدعی شد که باب و واسطهٔ امام زمان(ع) در میان مردم است. پس از این ادعا، در مدت پنج ماه، هجده تن از پیروان شیخیه به او گرویدند. به همین دلیل، نخستین گروندگان به بابیه از پیروان شیخیه بودند. مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ص۸۸.}} مهم‌ترین مدعیان در سه منطقهٔ عتبات، آذربایجان و کرمان تبلیغ می‌کردند. به همین دلیل، شاخه‌های مختلف شیخیه در این سه شهر تمرکز یافت. در ادامه شاخه‌های کرمان و آذربایجان نیز دچار انشعاب شدند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۴۷.</ref> | ||
== شیخیهٔ کریم‌خانیه == | == شیخیهٔ کریم‌خانیه == | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
پس از مرگ حاج محمدکریم‌خان در سال ۱۲۸۸ق شیخیهٔ کریم‌خانیه دچار انشعاب شد. عده‌ای گرد حاج محمدخان (۱۲۶۳–۱۳۲۴ق)، پسر دوم و وصی حاج محمدکریم‌خان، گرد آمدند و [[شیخیهٔ کرمانیهٔ ناطقیه]] را ایجاد کردند و عده‌ای دیگر به رهبری حاج میرزا محمدباقر همدانی گردن نهادند و از کرمان خارج شدند و شیخیهٔ باقریه را ایجاد کردند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۵۱.</ref> | پس از مرگ حاج محمدکریم‌خان در سال ۱۲۸۸ق شیخیهٔ کریم‌خانیه دچار انشعاب شد. عده‌ای گرد حاج محمدخان (۱۲۶۳–۱۳۲۴ق)، پسر دوم و وصی حاج محمدکریم‌خان، گرد آمدند و [[شیخیهٔ کرمانیهٔ ناطقیه]] را ایجاد کردند و عده‌ای دیگر به رهبری حاج میرزا محمدباقر همدانی گردن نهادند و از کرمان خارج شدند و شیخیهٔ باقریه را ایجاد کردند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۵۱.</ref> | ||
پس از مرگ محمدخان برادرش زین‌العابدین‌خان (۱۲۶۰–۱۳۷۶ق) به رهبری انتخاب شد. پس از او حاج ابوالقاسم‌خان ابراهیمی (۱۳۱۴-۱۳۸۹ق) و سپس عبدالرضا‌خان (۱۳۰۰-۱۳۵۸ش) به ریاست شیخیهٔ کرمانیه برگزیده شدند. عبدالرضا‌خان در سال اول پس از [[انقلاب اسلامی ایران]] به‌دست گروه توحیدی الفتح ترور شد و درگذشت. پس از عبدالرضا‌خان، شاگرد او سید علی بن عبدالله موسوی (درگذشتهٔ ۱۳۹۳ش)، از طایفهٔ بنی‌عامر در جنوب عراق، به ریاست شیخیهٔ کرمانیه رسید. پیشوای فعلی شیخیهٔ کرمانیه، زین‌العابدین‌خان ابراهیمی فرزند عبدالرضا‌خان است. او متولد ۱۳۳۱ش و ساکن کرمان است. سایت‌های الابرار، مکارم الابرار و شبکهٔ ماهواره‌ای عربی قناة مسجد الموسوی الکبیر زیر نظر او اداره می‌شود. <ref>مشکور، محمد جواد، همان، ص۲۶۸.</ref> | پس از مرگ محمدخان برادرش زین‌العابدین‌خان (۱۲۶۰–۱۳۷۶ق) به رهبری انتخاب شد. پس از او حاج ابوالقاسم‌خان ابراهیمی (۱۳۱۴-۱۳۸۹ق) و سپس عبدالرضا‌خان (۱۳۰۰-۱۳۵۸ش) به ریاست شیخیهٔ کرمانیه برگزیده شدند. عبدالرضا‌خان در سال اول پس از [[انقلاب اسلامی ایران]] به‌دست گروه توحیدی الفتح ترور شد و درگذشت. پس از عبدالرضا‌خان، شاگرد او سید علی بن عبدالله موسوی (درگذشتهٔ ۱۳۹۳ش)، از طایفهٔ بنی‌عامر در جنوب عراق، به ریاست شیخیهٔ کرمانیه رسید. پیشوای فعلی شیخیهٔ کرمانیه، زین‌العابدین‌خان ابراهیمی فرزند عبدالرضا‌خان است. او متولد ۱۳۳۱ش و ساکن کرمان است. سایت‌های الابرار، مکارم الابرار و شبکهٔ ماهواره‌ای عربی قناة مسجد الموسوی الکبیر زیر نظر او اداره می‌شود.<ref>مشکور، محمد جواد، همان، ص۲۶۸.</ref> | ||
== شیخیهٔ باقریه == | == شیخیهٔ باقریه == | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
شیخیهٔ احقاقیه یا احقاقی از پیروان [[میرزا محمدباقر اسکویی]] (۱۲۳۰–۱۳۰۱ق) هستند. او از علمای شیخیه در کربلا بود و از شاگردان [[شیخ مرتضی انصاری]] (۱۲۱۴-۱۲۸۱ق) بود. پسران سید کاظم رشتی نزد او درس می‌خواندند. او پس از مرگ سید کاظم دعوی جانشینی او را کرد. از آنجا که اسکویی کتابی به نام ''احقاق الحق و ابطال الباطل'' در رد حاج محمدکریم‌خان کرمانی نوشت، او و فرزندانش به اِحقاقی شهرت یافت.<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ص۲۶۹.</ref> میرزا محمدباقر اسکویی در دوران حیات خود به جایگاه [[مرجعیت دینی]] دست یافت و گروه انبوهی از شیعیان کربلا و حومه آن، کویت، احساء، بحرین، آذربایجان، قفقاز، خراسان و ترکستان و به‌خصوص مناطق اطراف تبریز و اسکو از او تقلید می‌کردند. به همین دلیل، [[رسالهٔ عملیهٔ|رسالهٔ عملیه]] او بارها به عربی و فارسی به‌طبع رسید.<ref>آل‌الطالقانی، الشیخیة، ص۱۹۶-۱۹۷؛ نیز: فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۶۳.</ref> | شیخیهٔ احقاقیه یا احقاقی از پیروان [[میرزا محمدباقر اسکویی]] (۱۲۳۰–۱۳۰۱ق) هستند. او از علمای شیخیه در کربلا بود و از شاگردان [[شیخ مرتضی انصاری]] (۱۲۱۴-۱۲۸۱ق) بود. پسران سید کاظم رشتی نزد او درس می‌خواندند. او پس از مرگ سید کاظم دعوی جانشینی او را کرد. از آنجا که اسکویی کتابی به نام ''احقاق الحق و ابطال الباطل'' در رد حاج محمدکریم‌خان کرمانی نوشت، او و فرزندانش به اِحقاقی شهرت یافت.<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ص۲۶۹.</ref> میرزا محمدباقر اسکویی در دوران حیات خود به جایگاه [[مرجعیت دینی]] دست یافت و گروه انبوهی از شیعیان کربلا و حومه آن، کویت، احساء، بحرین، آذربایجان، قفقاز، خراسان و ترکستان و به‌خصوص مناطق اطراف تبریز و اسکو از او تقلید می‌کردند. به همین دلیل، [[رسالهٔ عملیهٔ|رسالهٔ عملیه]] او بارها به عربی و فارسی به‌طبع رسید.<ref>آل‌الطالقانی، الشیخیة، ص۱۹۶-۱۹۷؛ نیز: فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۶۳.</ref> | ||
جانشینان میرزا محمدباقر اسکویی، میرزا موسی احقاقی (۱۲۷۹-۱۳۶۴ق) بود. پس از او میرزا علی احقاقی حائری (۱۳۰۵-۱۳۸۶ق) و پس از میرزا علی فرزندش میرزا حسن احقاقی (۱۳۱۸-۱۴۲۱ق) به رهبری شیخیهٔ احقاقیه رسیدند. پس از مرگ میرزا حسن فرزند او [[میرزا عبدالرسول احقاقی]] (۱۳۰۷-۱۳۸۲ش) به رهبری شیخیه رسید. پس از او میرزا عبدالله احقاقی اسکوئی (متولد ۱۳۴۱ش) امور را در دست گرفت.<ref>آل‌الطالقانی، الشیخیة، ص۱۹۷-۲۰۱؛ نیز: فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۶۴-۲۶۶.</ref> از نظر برخی، انتخاب میرزا عبدالله فرزند غیر معمم میرزا عبدالرسول به رهبری احقاقیه می‌تواند نشان از فرقه‌گرایی این گروه باشد؛ زیرا این شخص تحصیلات و دانش دینی لازم را ندارد و این شائبه را به وجود می‌آید که صرفاً وارث جسمانی خاندان احقاقی است. <ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۶۶.</ref> شیخیهٔ احقاقیه غالباً در آذربایجان، کربلا و کویت زندگی می‌کنند. امروزه مرکز شیخیهٔ احقاقیه کشور کویت است.<ref>برای اطلاع بیشتر از این خاندان و فعالیت‌های آنان ن.ک: احقاقی اسکوئی، عبدالرسول بن حسن، قرنا‌ن من الا‌جتها‌د و المرجعیة فی ٲسرة الا‌حقا‌قی، کویت ، مکتبة الا‌ما‌م الصا‌دق (ع)، بی‌تا؛ نیز: برنجکار، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، ص۱۷۵–۱۷۸.</ref> جمعیت احقاقیه در جهان ۱۵ هزار نفر تخمین زده می‌شود که از این تعداد ۴ هزار نفر از آنان در ایران زندگی می‌کنند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۶۴.</ref> | جانشینان میرزا محمدباقر اسکویی، میرزا موسی احقاقی (۱۲۷۹-۱۳۶۴ق) بود. پس از او میرزا علی احقاقی حائری (۱۳۰۵-۱۳۸۶ق) و پس از میرزا علی فرزندش میرزا حسن احقاقی (۱۳۱۸-۱۴۲۱ق) به رهبری شیخیهٔ احقاقیه رسیدند. پس از مرگ میرزا حسن فرزند او [[میرزا عبدالرسول احقاقی]] (۱۳۰۷-۱۳۸۲ش) به رهبری شیخیه رسید. پس از او میرزا عبدالله احقاقی اسکوئی (متولد ۱۳۴۱ش) امور را در دست گرفت.<ref>آل‌الطالقانی، الشیخیة، ص۱۹۷-۲۰۱؛ نیز: فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۶۴-۲۶۶.</ref> از نظر برخی، انتخاب میرزا عبدالله فرزند غیر معمم میرزا عبدالرسول به رهبری احقاقیه می‌تواند نشان از فرقه‌گرایی این گروه باشد؛ زیرا این شخص تحصیلات و دانش دینی لازم را ندارد و این شائبه را به وجود می‌آید که صرفاً وارث جسمانی خاندان احقاقی است.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۶۶.</ref> شیخیهٔ احقاقیه غالباً در آذربایجان، کربلا و کویت زندگی می‌کنند. امروزه مرکز شیخیهٔ احقاقیه کشور کویت است.<ref>برای اطلاع بیشتر از این خاندان و فعالیت‌های آنان ن.ک: احقاقی اسکوئی، عبدالرسول بن حسن، قرنا‌ن من الا‌جتها‌د و المرجعیة فی ٲسرة الا‌حقا‌قی، کویت ، مکتبة الا‌ما‌م الصا‌دق (ع)، بی‌تا؛ نیز: برنجکار، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، ص۱۷۵–۱۷۸.</ref> جمعیت احقاقیه در جهان ۱۵ هزار نفر تخمین زده می‌شود که از این تعداد ۴ هزار نفر از آنان در ایران زندگی می‌کنند.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۶۴.</ref> | ||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||