۶٬۸۱۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
عالمان بزرگی در آذربایجان پیرو شیخ احمد احسائی شدند و مرام او را تبلیغ و ترویج می‌کردند؛ از جمله سه طایفهٔ بزرگ حجةالاسلام، ثقة‌الاسلام و خاندان احقاقی.<ref>برنجکار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، قم، مؤسسهٔ فرهنگی طه، ۱۳۸۱، ص۱۷۶-۱۷۷.</ref> شاگردان بزرگ شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی در آذربایجان و سرزمین‌های عربی مشرب خاصی داشتند که با مشرب شیخیهٔ کرمان متفاوت بود: آنان در اصول عقاید پیرو شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی بودند، ولی در فروع احکام مذهبی پیروان خود را به تقلید از مراجع بزرگ مذهب جعفری هدایت می‌کردند.<ref>مدرسی چهاردهی، شيخی‌گری، بابی‌گری از نظر فلسفه تاريخ اجتماع، ص۱۷۵.</ref> | عالمان بزرگی در آذربایجان پیرو شیخ احمد احسائی شدند و مرام او را تبلیغ و ترویج می‌کردند؛ از جمله سه طایفهٔ بزرگ حجةالاسلام، ثقة‌الاسلام و خاندان احقاقی.<ref>برنجکار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، قم، مؤسسهٔ فرهنگی طه، ۱۳۸۱، ص۱۷۶-۱۷۷.</ref> شاگردان بزرگ شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی در آذربایجان و سرزمین‌های عربی مشرب خاصی داشتند که با مشرب شیخیهٔ کرمان متفاوت بود: آنان در اصول عقاید پیرو شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی بودند، ولی در فروع احکام مذهبی پیروان خود را به تقلید از مراجع بزرگ مذهب جعفری هدایت می‌کردند.<ref>مدرسی چهاردهی، شيخی‌گری، بابی‌گری از نظر فلسفه تاريخ اجتماع، ص۱۷۵.</ref> | ||
=== شیخیهٔ حجة‌الاسلامیه === | |||
آنان پیروان میرزا محمد مامقانی، ملقب به حجةالاسلام، هستند. میرزا محمد مامقانی از شاگردان سید کاظم رشتی و اولین عالم و مجتهد شیخی آذربایجان بود. او یکی از تکفیرکنندگان سید علی‌محمد باب و از محکوم‌کنندگان او به مرگ در تبریز بود.<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ص۲۶۸-۲۶۹.</ref> مامقانی پس از مرگ سید کاظم رشتی مدعی نیابت او شد و موجب شد تا جمع کثیری از علمای شیخیه در تبریز و سایر بلاد آذربایجان از او پیروی کنند. مامقانی در آذربایجان شهرت و مقبولیت فراوان یافت و رجال دولتی و تجار بزرگ از او تقلید می‌کردند. او در سال ۱۲۶۹ق درگذشت.<ref>فرمانیان و بهشتی، مذاهب در ایران، ص۲۵۹.</ref> | |||
جانشین مامقانی پسر بزرگ او میرزا محمدحسین حجةالاسلام بود که خود از شاگردان سید کاظم رشتی بود. او شخصیتی دانشمند، بلیغ و شجاع بود و در جریان رقابتی که میان او و یکی از مخالفانش، کار به فراخوانده‌شدن آنان به دربار در تهران شد. ناصرالدین شاه از این دو رقیب خواست تا عقاید خود را ابراز کنند تا میان آنان داوری شود.<ref>مدرسی چهاردهی، شيخی‌گری، بابی‌گری از نظر فلسفه تاريخ اجتماع، ص۱۷۷.</ref> میرزا محمدحسین با نگارش کتاب علم المحجة به‌خوبی از عهدهٔ دفاع از عقاید خود برآمد و امر را به نفع خود به‌پایان رساند. او در سال ۱۳۰۳ق در گذشت.<ref>مدرسی چهاردهی، شيخی‌گری، بابی‌گری از نظر فلسفه تاريخ اجتماع، ص۱۷۷.</ref> | |||
پس از میرزا محمدحسین، برادرش میرزا محمدتقی نیّر تبریزی (درگذشتهٔ ۱۳۱۲ق) جانشین او شد و پس از نیر تبریزی میرزا محمد اسماعیل، فرزند سوم میرزا محمد مامقانی به ریاست شیخیهٔ حجة الاسلامی رسید. پس از درگذشت میرزا محمداسماعیل در سال ۱۳۱۷ق، فرزند میرزا محمدحسین به به نام میرزا ابوالقاسم ریاست شیخیهٔ حجة الاسلامیه را بر عهده گر | |||
=== شیخیهٔ ثقة‌الاسلامیه === | |||
که از حاج میرزا شفیع ثقه الاسلام تبریزی (در گذشته ۱۳۰۱ق) که از شاگردان شیخ احمد احسائی بود پیروی می‌کنند | |||
=== شیخیهٔ احقاقیّه === | |||
یا احقاقی این گروه از پیروان میرزا محمد باقر اسکویی (۱۲۳۰–۱۳۰۱ق) که از مراجع تقلید و دارای رساله علمیّه بود، پیروی می‌کنند. بدین سبب که اسکویی کتابی به نام «احقاق الحق و ابطال الباطل» در ردّ حاج محمد کریم خان کرمانی نوشت به احقاقی شهرت یافت. این طایفه غالباً در آذربایجان و کربلا و کویت زندگی می‌کنند و آخرین پیشوای ایشان که چند سال قبل وفات کرد آقا شیخ رسول احقاقی بود.<ref>همان، ص۲۶۹.</ref> به نوشته عبدالرسول احقاقی هم اینک مرکز گروه احقاقی کشور کویت است و ریاست آن را تا چندی قبل میرزا حسن احقاقی بر عهده داشت که مرجع فقهی شیخیّه آذربایجان و اسکو به‌شمار می‌رفت و پس از در گذشت وی فرزندش عهده‌دار مسائل شرعی پیروان پدر بود.<ref>ر. ک. قرنان من الاجتهاد و المرجعیَّه فی أسره الاحقاقی، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، رضا برنجکار، ص۱۷۵–۱۷۸.</ref> | |||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||