فرائد الاصول (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۵۷: خط ۵۷:
شیخ انصاری کتاب رسائل را در ۳ مقصد قطع، ظن و شک، و یک خاتمه در تعادل و تراجیح تألیف کرده است.<ref>بیرشک، حسین و احسان آهنگری، «الرسائل»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.</ref>
شیخ انصاری کتاب رسائل را در ۳ مقصد قطع، ظن و شک، و یک خاتمه در تعادل و تراجیح تألیف کرده است.<ref>بیرشک، حسین و احسان آهنگری، «الرسائل»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.</ref>


مقصد اول: قطع
'''مقصد اول: قطع:'''<ref>أنصاري، مرتضى بن محمد أمين،  فرائد الاصول، قم: مجمع الفكر الإسلامي، 1419 ق. فهرست.</ref>


مقصد دوم: ظن
مقصد اول کتاب ''رسائل''، بیشتر از ابتکارات مؤلف است و شیخ با طرح مباحثی چون حجیت ذاتی قطع و تجری، این مسائل را به سیاهۀ مسائل اصولی اضافه کرد.<ref>بیرشک، حسین و احسان آهنگری، «الرسائل»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.</ref>


مقصد سوم: شک.
'''مقصد دوم: ظن:'''<ref>أنصاري، مرتضى بن محمد أمين،  فرائد الاصول، قم: مجمع الفكر الإسلامي، 1419 ق. فهرست.</ref>
 
مقصد دوم که مفصل‌تر از مقصد نخست است، با طرح نظریۀ «مصلحت سلوکیه» به‌عنوان وجه تصحیح تعبد به امارات ظنی و ردی بر دیدگاه ابن‌قبۀ رازی (د پیش از ۳۱۷ ق/ ۹۲۹ م) مبنی‌بر امتناع عقلی حجیت ظن آغاز شده (همان چ، ۱/۱۱۵)، و با نقد نظریۀ حجیت مطلق ظن و دلیل انسداد، که کمی پیش‌تر میرزای قمی (د ۱۲۳۱ ق/۱۸۱۶ م) آن را طرح کرده بود، پایان می‌یابد.<ref>بیرشک، حسین و احسان آهنگری، «الرسائل»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.</ref>
 
'''مقصد سوم: شک:'''<ref>أنصاري، مرتضى بن محمد أمين،  فرائد الاصول، قم: مجمع الفكر الإسلامي، 1419 ق. فهرست.</ref>
 
مهم‌ترین ابتکارات شیخ انصاری را باید در مقصد سوم کتاب جست‌وجو نمود. مؤلف برخلاف معمول، اصول عملیه را ذیل ادلۀ عقلیه و هم‌رتبه با امارات جای نداد (قس: حائری، ۳۵۱، ۳۶۶) و با ارائۀ تقسیمی حصری از مجاری اصول عملیه (همان چ، ۲/۱۴)، به‌دقت جایگاه هریک از این اصول را ترسیم کرد. به‌این‌ترتیب، شکی که در آن حالت سابقه مورد لحاظ شارع قرار گرفته باشد، مجرای اصل استصحاب، و شکی که چنین نباشد، مجرای ۳ اصل دیگر یعنی برائت، اشتغال (احتیاط) و تخییر خواهد بود.<ref>بیرشک، حسین و احسان آهنگری، «الرسائل»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.</ref>
 
'''خاتمه:'''


در خاتمه کتاب رسائل بحث تعادل و تراجیح مطرح می‌شود.<ref>أنصاري، مرتضى بن محمد أمين،  فرائد الاصول، قم: مجمع الفكر الإسلامي، 1419 ق. فهرست.</ref>
در خاتمه کتاب رسائل بحث تعادل و تراجیح مطرح می‌شود.<ref>أنصاري، مرتضى بن محمد أمين،  فرائد الاصول، قم: مجمع الفكر الإسلامي، 1419 ق. فهرست.</ref>
۱۵٬۱۴۷

ویرایش