فایده‌های خودشناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

فواید خودشناسی چیست؟

{{پاسخ}}خودشناسی دارای فایده‌های گوناگونی است که یکی از مهمترین آنها [[خودسازی]] است. انسان بدون شناخت ویژگی‌ها و استعدادهای خود نمی‌تواند به خودسازی بپردازد. بر اساس برخی از آیات و روایات، یکی دیگر از فایده‌های مهم خودشناسی، [[خداشناسی]] است.

با خودشناسی، انسان از توجه به خود و پیشرفت معنوی غافل نشده و تلاشش را به لذت‌های مادی اختصاص نمی‌دهد. شناخت دو بُعدِ [[روح|روحانی]] و جسمانیِ انسان نیز باعث می‌شود فرد به پرورش هر دو بُعد پرداخته و از یکی غافل نشود.

یکی از فایده‌های [[خودشناسی]] توجه به خویش است. لذت‌های مادی توجه انسان را به خود جلب کرده و باعث می‌شود انسان کمتر به خود توجه کند و بیشتر به بیرون از خود بپردازد. این امر از خودآگاهی ما کاسته و او را از رشد باز می‌دارد؛ چرا که مقدمه رشد، خودآگاهی است. غافل شدن از خود و پرداختن به لذت‌های مادی بدون توجه به معنویات، انسان را از سعادت ابدی محروم می‌کند.<ref>به سوی خودسازی، ص۱۹.</ref>

رشد و پرورش جسم و [[روح]]، از فایده‌های خودشناسی شمرده شده است. انسان دارای دو بُعدِ جسمانی و روحانی است و برای رسیدن به کمال لازم است به پرورش هر دو بپردازد. عدم توجه به هر کدام باعث انحراف‌هایی می‌شود، که سیر انسان به سوی کمال را متوقف یا کند می‌کند،<ref>به سوی خودسازی، ص۱۹.</ref> و از طرفی بدون شناخت جسم و روح خود، نمی‌توان به رشد و پرورش آن دو پرداخت.

خودشناسی مقدمه خودسازی است. تا وقتی انسان از شناخت صفات و ویژگی‌های مثبت یا منفی خود غافل باشد، نمی‌تواند به اصلاح خود بپردازد؛ پس قدم نخست در راه سازندگی شخصیت انسان، این است که او با صفات، استعدادها، و انواع گرایش‌های خودآگاه و ناخودآگاه خود آشنا شود.<ref>شرفی، محمد رضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، تهران سروش، ۱۳۸۰، ص۷۲.</ref>

اگر خودشناسی کامل صورت گیرد، انسان به نقص‌های خود اعتراف می‌کند؛ البته این حالت در او [[ناامیدی]] از خودسازی ایجاد نمی‌کند؛ چرا که او در کنار این عیب‌ها، استعدادهای مثبت خود را نیز می‌شناسد. از سوی دیگر، شناخت عیب‌ها، از [[عجب|عُجب]] و خودبینی فرد هنگام دیدن ویژگی‌های مثبت خود جلوگیری می‌کند.

گاهی خواهش‌های انسان با هم ناسازگارند؛ مانند دو خواهش راحت‌طلبی و پیشرفت. انسانی که از خودشناسی کاملی برخوردار است، هنگامی که دو میل او با هم تعارض پیدا کردند، میلی را انتخاب می‌کند که لذت‌آور، پایدار و کمال‌آور باشد. حال اگر به خودشناسی کافی دست پیدا نکرده باشد هنگام تعارض، میلی را انتخاب می‌کند که از هیجان و لذت زیادتری برخوردار باشد و این یکی از عوامل تضعیف‌کننده اخلاق و ضد خودسازی است.

یکی از مهمترین فایده‌های خودشناسی، خداشناسی است. بر اساس آیه {{قرآن|سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقّ

| ترجمه = به‌زودی نشانه‌های خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان می‌دهیم، تا برای آنان آشکار گردد که او حق است.

}} یکی از راه‌های خداشناسی سیر در [[نفس|اَنْفُس]] (خویشتن) است. در آیات ۲۱ و ۲۲ [[سوره ذاریات]] نیز، به وجود نشانه‌ها در [[نفس|نَفْس]] و جان انسان اشاره شده است.

از سوی دیگر خداوند در آیه {{قرآن|و لا تَکُونُوا کَالَّذیِنَ نَسُوا اللهَ فَأَنْسَاهُم أَنفُسَهُم|ترجمه=مانند کسانی نباشید که خود را فراموش کردند، پس خدا هم خودشان را از یادشان برد.|سوره=الحشر|آیه=۱۹}} فراموشی خود را لازمه فراموش کردن خدا معرفی کرده است. در روایتِ «مَنْ عَرَفَ نَفْسَه فَقَدْ عَرَفَ رَبَّه» نیز، خودشناسی راه خداشناسی دانسته شده است.<ref>میزان الحکمه، المعرفه.</ref>

برای خودشناسی فواید دیگری نیز ذکر شده است. مانند اینکه خودشناسی باعث می‌شود شناخت دیگران راحت تر شده<ref>میزان الحکمه، معرفة النفس.</ref> و از [[تکبر]] نسبت به صفات خوب و [[ناامیدی]] از رفع صفات بد جلوگیری می‌کند. نزدیک شدن به راه نجات؛<ref>میزان الحکمه، معرفه النفس.</ref> امیدبخشی<ref>جوان و نیروی چهارم زندگی، ص۷۲.</ref> و مبارزه با نفس، از دیگر فایده‌های خودشناسی است.

یکی دیگر از فایده‌های خودشناسی را کرامت نفس دانسته‌اند؛ زیرا کسی که خود را شناخته و ارزش خود را بداند، خود را به پستی نمی‌اندازد.<ref>جوان و نیروی چهارم زندگی، ص۷۲.</ref>

  | شناسه =

  | تیترها =

  | ویرایش =

  | لینک‌دهی =

  | ناوبری =

  | نمایه =شد

  | تغییر مسیر =شد

  | بازبینی =

  | تکمیل =

  | اولویت =

  | کیفیت =