عوامل آرامش انسان از دیدگاه قرآن
قرآن چه چیزهایی را موجب آرامش قلب و روح انسان می‌داند؟
قرآن فرد با ایمان را انسانی با آرامش می‌داند و تقوا و یاد خداوند را موجب طمأنینه و سکونِ انسان برمی‌شمرد. در واقع ایمان راستین و دین‌ورزی، چارچوبی هستند که زندگی انسان را از هراس و اضطراب‌های طاقت‌فرسا در امان می‌دارند. صبر، نماز و نیایش از جمله اموری هستند که می‌تواند در راستای رسیدن انسان به آرامش نقش مهمی ایفا کنند.
عوامل آرامش از دیدگاه قرآن
۱. ایمان: انسان مؤمن که بنیان‌های اعتقادی خویش را مستحکم و خلل‌ناپذیر بنا نهاده و در مقام عمل تنها به انجام تکالیف الهی نظر دارد، هیچ‌گاه هراس و اندوهی به قلبش راه نمی‌یابد؛ زیرا نه خود را مالک ثروت و نه صاحب اختیار در تصمیم‌گیری‌ها می‌بیند؛ بلکه او تنها امانت‌دار در برابر خداوند بر زمین بوده و موظف به شناخت خیر و شر بر اساس دستورات خداوند است؛ اما انسان بی ایمان از این پشتوانه مستحکم روحی و روانی محروم است و تنها و سرگردان در زمین رها می‌ماند: ﴿ذلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَی الَّذِینَ آمَنُوا وَ أَنَّ الْکافِرِینَ لا مَوْلی لَهُم؛ چرا که خدا سرپرست کسانی است که ایمان آورده‌اند، ولی کافران را سرپرست و یاوری نیست.﴾(محمد:۱۱)
۲. یاد خدا: ﴿أَلاَ بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئـِنُّ الْقُلُوبُ؛ آگاه باشید که دلها فقط به یاد خدا آرام می‌گیرد.﴾(رعد:۲۸)
۳. تقوا و توکل: ﴿... وَ مَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا * وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لاَ یَحْتَسِبُ وَ مَن یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَـلِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْء قَدْرًا؛ و هر کس از خداوند پروا کند خدا برای او راه بیرون شدنی قرار می‌دهد، و از جایی که حسابش را نمی‌کند، به او روزی می‌رساند و هر کس بر خدا اعتماد کند او برای وی بس است. خدا فرمانش را به انجام رساننده است. به راستی خدا برای هر چیزی اندازه‌ای مقرّر کرده است.﴾(طلاق:۲و۳)
۴. توبه: بازگشت مستمر انسان به سوی خداوند موجب تخلیه روانی از فشار احساس گناه شده و حالت پاکی و طهارت نخستین را به او بازمی‌گرداند. اعتقاد انسان با ایمان به فضل و رحمت بی‌کران خداوند و امکان محو شدن تمام و کمال همه گناهان در نهاد او آرامش بی‌کران می‌آفریند: ﴿قُلْ یَـعِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنفُسِهِمْ لاَ تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَه اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ؛ بگو: ای بندگان من که بر نفس خویشتن زیاده روی داشته‌اید، از رحمت خدا نومید نشوید. درحقیقت خدا همه گناهان را می‌آمرزد که او خود آمرزنده مهربان است.﴾(زمر:۵۳)
۵. صبر: بردباری به تقویت شخصیت و افزایش توانایی انسان در برابر سختی‌ها و بارهای سنگین زندگی انجامیده و اعتدال روانی انسان را حفظ می‌کند؛ از این روی خداوند به یاری جستن از صبر و نماز در مشکلات زندگی دعوت کرده است: ﴿یَـأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَوه إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّـابِرِینَ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید از شکیبایی و نماز یاری جویید؛ زیرا خدا با شکیبایان است.﴾(بقره:۱۵۳)
۶. نماز و نیایش: پیامبر گرامی اسلام (ص) به هنگام سختی‌ها برای کسب آرامش به نماز پناه می‌برد. اساساً دعا و نیایش به درگاه خدا آرامش‌بخش مؤمنان است: «و هرگاه بندگان من از تو درباره من بپرسند، بگو من نزدیکم و دعای دعاکننده را ـ به هنگامی که مرا بخواند ـ اجابت می‌کنم، پس آنان باید فرمان مرا گردن نهند و به من ایمان آورند، باشد که راه یابند.
آیاتی درباره آرامش انسان
۱. از جمله مهمترین آیه‌ای که به عنوان آرام بخش روح و جان آدمی از آن سخن به میان می‌آورند، آیه «تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» است. می‌فرماید: ﴿الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ همان کسانی که ایمان آورده‌اند و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‌گیرد. آگاه باشید که دلها فقط به یاد خدا آرام می‌گیرد.﴾(رعد:۲۸)
۲. ﴿هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَه فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لِیَزْدادُوا إِیماناً مَعَ إِیمانِهِمْ؛ خداوند سکینه و آرامش را بر دلهای مؤمنین نازل کرد، تا بر مراتب ایمان خود بیفزایند.﴾(فتح:۴)[۱]
مطالعه بیشتر
۱. حسین اسکندری، آیه‌های زندگی، ناشر انتشارات سروش، تهران، ۱۳۸۱.
۲. ره توشه راهیان نور، ناشر انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ویژه ماه مبارک رمضان، ۱۳۸۰ و ۱۳۸۱.
۳. آیت الله ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ناشر انتشارات دار الکتب الاسلامیه تهران، ۱۳۷۱ ش، جلد دهم، ذیل آیه ۲۸ سوره رعد.
۴. مجموعه سخنان قصار مولا امیر المؤمنین(ع) ، غرر الحکم و درر الکلم، ترجمه محمدعلی انصاری، ناشر: انتشارات دار الکتب قم، ج۲.
۵. عباس عزیزی، جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ناشر انتشارات نبوغ تهران، جاول.
منابع
- ↑ فتح/ ۴.