عقاید اخباری‌گری: تفاوت میان نسخه‌ها

{{پاسخ}}'''[[اخباری‌گری]]''' رویکردی در مباحث [[فقه|فقهی]] است که در استنباط حکم شرعی، تنها بر اساس نصِّ [[حدیث|احادیث]] عمل می‌شود. اخباریان معتقدند [[عقل]] جایزالخطا است و نباید از آن در شناخت [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] بهره برد. به باور آنها، فهم غیر معصوم از [[ظاهر قرآن]] حجت نیست. آنها [[ظنون معتبره]] را نیز نپذیرفته‌اند.

عالمان اخباری، معتقد به[[تواتر]] روایات [[کتب اربعه]] بلکه همه کتاب‌های روایی شیعه شدند؛ بنابراین [[علم رجال]] را بی‌فایده شمرده‌اند. به اعتقاد آنها، [[اجتهاد]] جایز نیست و مکلفان باید خود، به کتاب‌های حدیثی مراجعه کرده و تکلیف خود را بفهمند و اگر در موضوعی روایتی یافت نشد [[احتیاط]] کنند.

مهمترین اختلاف اصولیون و اخباری ها در حجیت عقل است که سایر اختلاف ها هم از آن نشأت می گیرد.<ref>تحلیلی پیرامون فراز و فرود اخباریان، محسن صبوریان، حمید پارسانیا،                                     تاریخ اسلام و ایران دوره جدید تابستان 1397 شماره 38 (پیاپی 128)</ref> اخباریان [[عقل]] را جایزالخطا شمرده و به او در شناخت [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] نقشی نمی‌دهند. محمدامین استرآبادی بنیان‌گذار اخباری‌گری، مدعی است عقل فقط در اموری که مبدأ حسی یا نزدیک به حس دارند (مانند ریاضیات) حجت است.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۰، ص۱۶۹.</ref> [[شهید مطهری]]، اخباریگری را نهضتی می‌داند بر ضد عقل.<ref>مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۲۰، ص۱۷۰.</ref> اخباریان اذعان داشتند عقل انسان توان درک و فهم احکام و نظریات شرعی را ندارد؛ بنابراین، اعتماد بر ادراکات عقلی در فهم این موارد جایز نیست.<ref>تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۲</ref> شیخ حر عاملی از عالمان اخباری معتقد است دلیل عقلی قطعی برای کشف احکام شرعی وجود ندارد؛ زیرا حکم شرعی از دسترس عقل بشری به دور است.<ref>فقه اهل بیت علیهم السلام - فارسی، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ج۶۴، ص۳۹۱.</ref>

گرایش اخباری، روش اجتهاد و تفکّر تعقّلی و تحلیلی را در فقه شیعی محکوم می‌نمود و به پیروی از ظاهر احادیث مذهبی دعوت می‌کرد. ملّا محمّد امین استرآبادی، در کتاب الفوائد المدنیة، با استدلالاتی حجّیت عقل را برای کشف حقایق، مورد تردید قرار داد و اصول فقه شیعی را که بر اساس استدلالات و تحلیل عقلی بنا گردیده است، به شدّت رد کرد و منطق ارسطویی را که اساس اجتهاد و استدلالات و فقهای اصولی است، بی‌اعتبار شمرد. می‌توان گفت که مهم‌ترین اختلاف میان دو گرایش اخباری و اصولی در فقه شیعه، همین مسئله اعتبار یا عدم اعتبار عقل در مباحث مذهبی بود.<ref>مقدّمه‌ای بر فقه شیعه، ص ۵۸. به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۵.</ref>

اخباریان معتقد هستند بیشتر آیات قرآن کریم، برای مردم قابل فهم نیست و تنها امامان معصوم(ع) قدرت فهمِ مراد همه آیات قرآن را دارند؛ بنابراین، استناد به آیات قرآن برای به دست آوردن حکم و نظریه شارع صحیح نیست. و تنها تفسیر اهل بیت معصوم علیهم السلام معتبر و قابل تبعیت است. شیخ یوسف بحرانی و ملا محسن فیض کاشانی، از جمله اخباریانی هستند که فهم قرآن را در انحصار معصومان نمی‌دانند.<ref>تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۲</ref>

عالمان اخباری، معتقد به[[تواتر]] روایات [[کتب اربعه]] بلکه همه کتاب‌های روایی شیعه شدند. آنها با توجه به این اعتقاد، احتیاج به[[علم رجال]] را منکر شدند؛ زیرا با توجه به متواتر شمردن کتب اربعه، بحث‌های رجالی فایده نخواهد داشت. همچنین علم رجال حداکثر به ما گمان قوی به صدور حدیث از معصوم(ع) می‌دهد و گمان هم که حجت نیست. اخباریها معتقد بودند که همه احادیث وارده از معصومان در کتب معروف و معتبر مانند کتب اربعه قطعی است و نیازی به علم رجال، برای بررسی اسناد آنها نداریم.<ref>دائرة المعارف فقه مقارن، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۲۳</ref>

تفکر اصلی اخباریان این بود که تنها راه رسیدن به صلاح و فلاح، تمسک روایات معصومین(ع) و دوری گزیدن از سایر منابع معرفتی است.<ref>تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۱</ref>

* '''حرمت اجتهاد:''' اخباریان هر نوع اجتهادی را حرام می دانند و برخی در تفسیر آن گفته اند اجتهادی که در مقابل اجتهاد ائمه باشد.<ref>ادوار فقه ( فارسی)، شهابی، محمود، ج۲، ص۲۸۷.</ref> اصولیون ارمغان تفكر اخبارى گرى را بسته شدن باب اجتهاد می دانند.<ref>كليات فقه اسلامى،  علی نوری، علیرضا، ج۱، ص۴۷.</ref>

* '''لزوم احتیاط:''' به باور اخباری‌ها، درباره موضوعاتی که برای آن روایتی در کتب اربعه نیست، باید [[احتیاط]] شود (واجب احتمالی انجام شود و حرام احتمالی ترک شود). شعار عملی اخباریون احتیاط گرایی است. آنها معتقدند در تمامی موارد مشکوک و مردد باید حکم به احتیاط داد.<ref>پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباری‌گری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)</ref> اصولیان اصل برائت و اخباریان اصل احتیاط را جاری می‌دانند.<ref>فرهنگ فقه فارسی، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ج۱، ص۵۴۸.</ref>

* '''انکار حجت ظنون معتبر:''' اخباری‌ها حجیت هر گمانی حتی [[ظنون معتبره]] را نفی کرده‌اند. آنها برای این نظر، به آیات و روایات نهی کننده از عمل به گمان استناد کرده‌اند. ملّا محمّد امین استرآبادی، در کتاب الفوائد المدنیة، به تفصیل، اجتهاد و تمسّک به استنباطات ظنّی را رد می‌کند.<ref>الفوائد المدنیة، به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۶.</ref>

* '''تحریف قرآن:''' در مقابلِ نظر مشهور و معروف شیعه، گروهی از شیعه و عامّه، قائل به وقوع نقصان در قرآن شده‌اند. کلینی و شیخ صدوق در آثارشان روایات زیادی درباره تحریف قرآن آورده‌اند. بیشتر اخباریان متأخّر نیز به پیروی از این افراد، قائل به نقیصه و کاهش در قرآن شده‌اند؛ از آن‌جمله‌اند: محمّدامین استرآبادی، محمّدتقی مجلسی، سیّد هاشم بحرانی، شیخ عبدالعلی حویزی، محمّدباقر مجلسی، و شاگردش محمّد صالح مازندرانی، سیّدنعمة الله جزایری، ابوالحسن عاملی نباطی فتونی، سیّدمحمّد رضی‌الدین حسینی، محمّدبن سلیمان‌بن زویر سلیمانی، شیخ‌یوسف بحرانی، میرزاحسین نوری. برخی دیگر از اخباریان، مانند فیض‌کاشانی، در بعضی از آثار خود، قائل به تحریف شده‌اند. روشن شد که پذیرفتن تنقیص در قرآن، منحصر در اخباریان و اهل حدیث نیست و مخالفان آن نیز اعم از اخباری و اصولی‌اند.<ref>اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۳۰۳.</ref>

| شاخه فرعی۱ =

  | شناسه =  

  | تیترها =  

  | ویرایش =  

  | لینک‌دهی =  

  | اولویت =  

  | کیفیت =