|
|
(۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| آیا در دورهٔ معصومین(ع) عزاداری امام حسین(ع) در ایام محرم برگزار میشده و اگر چنین است، به چه صورت بوده است؟ | | آیا معصومان(ع) برای امام حسین(ع) عزاداری برگزار میکردند؟ |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| اقامهٔ عزا و گریه بر عزیزان از دست رفته، از جانب معصومین(ع) رایج بوده است؛ چنانکه حضرت فاطمه زهرا(س) به خاطر گریه شبانهروزی برای پدر بزرگوارش، مورد اعتراض قرار گرفت و به ناچار بیت الاحزان را به وجود آورده، دست حسن و حسین(ع) را میگرفت، و برای عزاداری و گریه به آنجا میرفت. ائمهٔ اطهار(ع) نیز برای امام حسین(ع) سوگواری میکردند.
| | {{درگاه|امام حسین}} |
| | '''عزاداری امامان شیعه بر امام حسین(ع)''' در مناسبتهای مختلف برپا میشد. در [[ماه محرم]]، مجالس سوگواری [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] توسط ائمه(ع) هر روز برگزار میشد. برخی از امامان شیعه، مانند [[امام سجاد(ع)]]، در ایام محرم سیاهپوش میشدند.<ref>ابوالحسنی (منذر)، علی، سیاهپوش در سوگ ائمه نور، قم، ناشر مؤلف، ۱۳۷۵، ص۱۲۷-۱۲۸.</ref>{{جعبه نقل قول |
| | | عنوان = |
| | | نقلقول = [[امام سجاد(ع)]]:{{-}}'''«یعقوب پیامبر دوازده پسر داشت، خداوند یکی را از پیش او برد، چشمهایش از گریه بسیار، سفید و نابینا گردید، … اما من با دو چشمم دیدم که پدرم، برادرم و … همه در کنار من کشته شدند. چطور اندوه من تمام شود؟!»'''<ref>صدوق، محمد بن علی، الخصال، تحقیق علیاکبر غفاری، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۱۸–۵۱۹.</ref>|تاریخ بایگانی |
| | | منبع = |
| | | تراز = چپ |
| | | عرض = ۲۳۰px |
| | | اندازه خط = 14px |
| | | رنگ پسزمینه = #FFF9E7 |
| | | گیومه نقلقول = |
| | | تراز منبع = چپ |
| | }} |
| | |
| | '''عزاداری امام سجاد(ع)''' |
| | {{همچنین ببینید|خون گریه کردن امام سجاد(ع) بر امام حسین(ع)}} |
| | امام سجاد(ع) هنگام شهادت پدرش امام حسین(ع)، در [[کربلا]] حضور داشت. براساس منابع، او باقی مانده عمر خویش را عزادار پدرش بود و بر شهدای کربلا گریه میکرد.<ref>شهرستانی، سید صالح، تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، تحقیق و اعداد الشیخ نبیل رضا علوان، بیروت، دارالزهراء، ۱۴۱۹ق، ص۱۱۸.</ref> |
| | |
| | [[امام صادق(ع)]] درباره امام سجاد(ع) فرمودند که او چهل سال بر پدرش گریه کرد. او روزه میگرفت و هنگامی که زمان افطار فرا میرسید و برای او غذا میآوردند، میفرمود: فرزند رسول خدا(ص) گرسنه شهید شد، فرزند رسول خدا(ص) تشنه شهید شد و همینطور این کلام را تکرار و گریه میکرد.<ref>امین، سید محسن، المجالس السنیّه، بیروت، دارالتعارف، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۵۵.</ref> |
| | |
| | '''عزاداری امام باقر(ع)''' |
| | |
| | [[ابنقولویه]] در [[کامل الزیارات]] نقل میکند: [[امام باقر(ع)]] در [[روز عاشورا]] به سوگواری برای امام حسین(ع) امر فرمود و در خانه خویش، مجلس عزا اقامه میکرد.<ref>شهرستانی، تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، ص۱۲۰؛ نیز: امین، المجالس السنیه، ج۵، ص۱۲۳.</ref> |
|
| |
|
| اما دربارهٔ چگونگی عزاداری آنها و اینکه آیا این عزاداری در ایام محرم بوده است یا خیر، لازم است در سیرهٔ ائمه معصومین(ع) و چگونگی سوگواری آنها تحقیق و بررسی لازم انجام شود. در این زمینه، سیرهٔ امام سجاد(ع) و امامان پس از او را به اجمال بررسی خواهیم کرد:
| | '''عزاداری امام صادق(ع)''' |
|
| |
|
| ۱. عزاداری امام سجاد(ع): از آنجایی که حضرت امام زینالعابدین(ع) هنگام شهادت پدر بزرگوارش، در کربلا حضور داشت و از عمق فاجعه آگاه و چگونگی شهادت آن عزیزان را مشاهده کرده بود؛ بنابراین، بر اساس روایات معتبر، آن حضرت تمام عمر باقی ماندهٔ خویش را عزادار بود و بر شهدای کربلا گریه میکرد، چنانکه اگرغذایی را خدمت حضرت سجاد(ع) قرار میدادند، اشک از چشمان مبارکشان جاری میشد، تا جایی که گاه غلامی از او میپرسد: آیا حزن و اندوه شما تمام نمیشود؟ حضرت میفرماید: وای بر تو! همانا یعقوب(ع) دوازده فرزند داشت، یکی از آنها ناپدید شد و یعقوب از شدّت اندوه چشمانش سفید (ونابینا) گردید، در حالی که فرزندش یوسف زنده بود! ولی من پدر و برادر و عمو و هفده نفر از اهل بیتم و تعدادی از یاران پدرم را دیدم که ذبح شده و به خون آغشته بودند؛ پس چگونه حزن و اندوهم تمام شود؟<ref>تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، السید صالح الشهرستانی، تحقیق و اعداد، الشیخ نبیل رضا علوان، ص۱۱۸بیروت، دارالزهراء، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، و مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۶۶.</ref>
| | پیرامون عزاداری امام صادق(ع) روایات بسیاری وارد شده که از شاعران درخواست مینمود برای جدش مرثیهسرایی کنند و آنان را بر این امر تشویق میکرد. خانواده امام از پشت پرده به مرثیهسرایی شاعران گوش میدادند و گریه میکردند.<ref>صفایی حائری، عباس، تاریخ سیدالشهدا، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، ۱۳۷۹ش، ص۵۶۶.</ref> |
|
| |
|
| در «المجالسالسنیّه» آمده است که امام صادق(ع) دربارهٔ جدش ـ امام سجاد(ع) ـ فرمود: او چهل سال بر پدرش گریه کرد، در حالیکه روزها روزه میگرفت و شبها شبزندهداری میکرد و هنگامی که زمان افطار فرا میرسید و یکی از غلامانش برای او غذا میآورد و عرض میکرد: ای مولای من! میل کنید؛ حضرت میفرمود: فرزند رسول خدا گرسنه شهید شد، فرزند رسول خدا تشنه شهید شد، و همینطور این کلام را تکرار و گریه میکرد تا این که غذا و آب با اشک چشمش مخلوط میشد و این وضعیت همچنان ادامه داشت تا اینکه خدای خویش را ملاقات کرد و به دیدار حق شتافت.<ref>المجالس السنیّه، سید محسن امین، بیروت، دارالتعارف، چاپ ششم ۱۳۹۸ ق، ج۱، ص۱۵۵.</ref> | | در یکی از این روایات نقل شده که امام صادق(ع) به فردی گفت برایم شعر بخوان. وقتى شعر خواند امام فرمود: منظور من اين گونه شعر نيست. بلكه میخواهم از شعرهایى كه نزد قبر امام حسين(ع) میگویيد برايم بخوانید. آن شخص شعری در مورد [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] خواند اما پس از دیدن گریه امام، از ادامه شعر خوددارى کرد. امام به او گفت شعرش را ادامه دهد.<ref>ابنقولويه قمی، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، تحقیق عبدالحسین امینی، نجف، دارالمرتضوية، ۱۳۵۶ق، ص۱۰۵- ۱۰۶.</ref> |
|
| |
|
| ۲. عزاداری امام باقر(ع): در کتاب «نهضه الحسین» (ص ۱۵۲) آمده است: با آمدن ماه محرم، حزن و اندوه در اهلبیت نبوی(ع) ظاهر میگشت و آنان از شعرا میخواستند تا برای جدشان ـ امام حسین(ع) ـ مرثیهسرایی کنند.<ref>کامل الزیارات، ابن قولویه قمی، ص۱۱۱ تا ۱۱۴، تهران، چاپ صدوق، چاپ اول، سال۱۳۷۵.</ref> همچنین در کاملالزیارات ابن قولویه آمده است که امام باقر(ع) در روز عاشورا به سوگواری برای امام حسین(ع) امر فرموده، و در خانهٔ خویش مجلس عزا اقامه میکرد و…<ref>. ر.ک. تاریخ النیاحه علی الامام الشهید الحسین بن علی(ع)، ص۱۲۰، المجالس السنیه، ج۵، ص۱۲۳.</ref>
| | '''عزاداری امام موسی کاظم(ع)''' |
|
| |
|
| ۳. عزاداری امام صادق(ع): دربارهٔ عزاداری امام صادق(ع) نیز روایات زیادی وارد شده است که از شاعران درخواست مینمود برای جدّش مرثیهسرایی کنند و آنان را بر این امر مقدّس تشویق میکرد و اهلبیت او از پس پرده به مرثیهسرایی شاعران گوش میدادند و گریه و ناله میکردند.<ref>تاریخ سیدالشهدا، عباس صفائی حائری، ص۵۶۶، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ اول، سال ۱۳۷۹، آمالی صدوق، مجلسی، ج۶، ص۲۰۵.</ref>
| | امام رضا(ع) نقل کردهاند که با فرارسیدن محرم، پدرم هرگز با حالت خنده و تبسم دیده نمیشد و ده روز اول محرم به همین شکل بود تا این که روز دهم و روز عاشورا فرا میرسید و این روز، روز مصیبت، حزن و گریه او بود و میفرمود: عاشورا روزی است که جدم حسین(ع) را شهید کردند.<ref>صدوق، محمد بن علی، الامالی، قم، مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت، ج۲، ص۱۱۱.</ref> |
|
| |
|
| ۴. عزاداری امام موسی کاظم(ع): در این باره، امام رضا(ع) میفرماید: هنگامی که محرم فرا میرسید، پدرم هرگز با حالت خنده و تبسم دیده نمیشد و ده روز اول محرم به همین شکل بود تا این که روز دهم و روز عاشورا فرا میرسید و این روز، روز مصیبت و حزن و گریه او بود و میفرمود: عاشورا روزی است که جدّم حسین(ع) را شهید کردند.<ref>تاریخ النیاحه…، همان، ص۱۳۲، آمالی صدوق، ج۲، ص۱۱۱.</ref>
| | '''عزاداری امام رضا(ع)''' |
|
| |
|
| ۵. عزاداری امام رضا(ع): دعبل خزاعی میگوید: در ایام دههٔ محرم به محضر آقا و مولای خود، علی بن موسی(ع)، در مرو شرفیاب شدم و آن حضرت را در حالی که اصحابش دور او نشسته بودند، محزون یافتم. وقتی حضرت مرا دید فرمود: مرحبا بر تو دعبل! مرحبا بر کسی که با دست و زبانش ما را یاری میکند؛ سپس حضرت مرا در کنار خودش جای داد و فرمود: ای دعبل! دوست داری شعر بخوانی؛ زیرا این روزها ایام غم و اندوه بر ما اهل بیت و روز شادی دشمنان ما، به ویژه بنیامیه، است؛ سپس برخاست و پردهای بین ما و اهلبیتش زد و آنان را پشت پرده نشاند تا بر مصیبت جدّش حسین(ع) گریه کنند؛ آنگاه رو به من کرد و فرمود: ای دعبل! مرثیه بخوان! تو یاور ما و مرثیهسرای ما هستی، تا زمانی که زندهای.<ref>بحارالانوار، ج۴۰، ص۲۵۷.</ref> در این هنگام دعبل مرثیهسرایی را آغاز کرد.<ref>همان، ص۱۵۷.</ref>
| | دعبل خزاعی نقل کرده که در ابتدای محرم به نزد امام رضا(ع) رفتم. او در حالی که اصحابش دور او نشسته بودند، محزون بود و وقتی مرا دید گفت: آفرین بر تو دعبل، آفرین بر کسی که با دست و زبانش ما را یاری میکند. سپس امام پردهای بین یارانش و اهلبیتش گذاشت و خانوادهاش را پشت پرده نشاند تا بر مصیبت حسین(ع) گریه کنند. سپس به دعبل گفت مرثیه بخواند.<ref>مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، تحقیق السيد إبراهيم الميانجی و محمد الباقر البهبودی، بیروت، داراحیاء التراث العربی،۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵۷.</ref> |
|
| |
|
| ۶. عزاداری در زمان چهار امام دیگر: در آن زمانها، عزاداری گاه سیر صعودی و گاه نزولی داشته است؛ مثلاً در زمان امام جواد(ع)، تا حدی امکان عزاداری برای شیعیان فراهم بود و این حالت تا زمان معتصم ادامه داشت؛ اما پس از آن، سیر نزولی یافت و شیعه برای عزاداری و احیای شعائر حسینی در فشار بود.<ref>همان، ص۱۳۶ و ۱۳۷.</ref> در این دوران نیز عزاداری در ایام محرم نسبت به ماهها و ایام دیگر بیشتر بود.
| | '''عزاداری در زمان چهار امام دیگر''' |
|
| |
|
| با توجه به بررسی سیره امامان معصوم(ع)، عزاداری سیدالشهدا در طول سال در مناسبتهای ویژه برپا بود، ولی در ایام محرم، مجالس سوگواری هر روز بر پا میشد و برخی از آنها، مانند امام سجاد(ع)، در ایام محرم سیاهپوش نیز بودند.<ref>سیاهپوش در سوگ ائمه نور، علی ابوالحسنی، منذر، ص۱۲۷ و ۱۲۸، قم، مؤلف، چاپ اول، سال ۱۳۷۵. برای آگاهی بیشتر ر.ک. مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۶۶، آمالی صدوق، مجلسی ۲۹، ج۶، ص۲۰۵.</ref>
| | عزاداری از زمان امام جواد(ع) تا [[امام زمان]]، گاه سیر صعودی و گاه نزولی داشته است؛ برای نمونه در زمان [[امام جواد(ع]])، امکان عزاداری برای شیعیان فراهم بود و این حالت تا زمان [[معتصم]] خلیفه عباسی، ادامه داشت. اما پس از آن، سیر نزولی یافت و شیعه برای عزاداری و احیای شعائر حسینی در فشار قرار گرفت.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۲۷۹.</ref> |
|
| |
|
| == منابع == | | ==منابع== |
| {{پانویس|۲}} | | {{پانویس|۲}} |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی =
| | | شاخه اصلی = تاریخ |
| |شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ = تاریخ و سیره معصومان |
| |شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ = |
| |شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه =
| | | شناسه = شد |
| | تیترها =
| | | تیترها = شد |
| | ویرایش =
| | | ویرایش = شد |
| | لینکدهی =
| | | لینکدهی = شد |
| | ناوبری =
| | | ناوبری = |
| | نمایه =
| | | نمایه = |
| | تغییر مسیر =
| | | تغییر مسیر = |
| | ارجاعات =
| | | ارجاعات = |
| | بازبینی =
| | | بازبینی = شد |
| | تکمیل =
| | | تکمیل = |
| | اولویت =
| | | اولویت = ب |
| | کیفیت =
| | | کیفیت = ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |
| | |
| | [[رده:عزاداری]] |
| | [[رده:امام حسین(ع)]] |
| | [[رده:درگاه امام حسین(ع)]] |
| | |
| | |
| | [[ar:اقامة عزاء أئمة الشيعة علی الإمام الحسين(ع)]] |
| | [[en:Mourning of Shi'a Imams for Imam al-Husayn (a)]] |
| | [[ps:د شيعه امامانو ماتم پر امام حسين(ع)]] |