عدل الهی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۰۳۱ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۳ مهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۵: خط ۵:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|واژه‌ها}}
{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان                  =عدل الهی
| تصویر                  =کتاب عدل الهی نوشتهٔ مرتضی مطهری.jpg
| اندازه تصویر          =
| توضیح_تصویر        =
| نام‌های دیگر        =
| نویسنده              =مرتضی مطهری
| تاریخ نگارش        =۱۳۴۹-۱۳۵۲ش
| موضوع                =کلام فلسفی
| سبک                  =
| زبان                    =فارسی
| ویراستار              =
| به تصحیح            =
| به کوشش            =
| تصویرگر                =
| طراح جلد              =
| تعداد جلد              =۱
| تعداد صفحات          =
| قطع                    =وزیری
| مجموعه                =
| ترجمه به دیگر زبان‌ها=
| ناشر                    =صدرا
| محل نشر            =تهران
| تاریخ نشر            =۱۳۹۶ش
| نوبت چاپ            =
| شمارگان              =
| شابک                  =
| نوع رسانه            =
| وبسایت ناشر      =
| نام کتاب              = <!-- نام کتاب به زبان فارسی -->
| مترجم                = <!-- مترجم به فارسی -->
| مشخصات نشر    = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی -->
| نسخه الکترونیکی  =
}}
کتاب عدل الهی نوشتهٔ [[مرتضی مطهری]]، حاوی بحثی جامع دربارهٔ عدالت خدا در نظم‌بخشی به جهان خلقت (عدل تکوینی) و تعیین پاداش و عقاب اعمال انسانی (عدل تشریعی) است. در این کتاب به برخی شبهات از جمله موضوع شرور و تبعیض‌ها و شفاعت پرداخته شده است. مطهری انگیزهٔ خود از نگارش کتاب عدل الهی را پاسخ به سؤالات و شبهات فراوان حول این موضوع قلمداد کرده است.
کتاب عدل الهی نوشتهٔ [[مرتضی مطهری]]، حاوی بحثی جامع دربارهٔ عدالت خدا در نظم‌بخشی به جهان خلقت (عدل تکوینی) و تعیین پاداش و عقاب اعمال انسانی (عدل تشریعی) است. در این کتاب به برخی شبهات از جمله موضوع شرور و تبعیض‌ها و شفاعت پرداخته شده است. مطهری انگیزهٔ خود از نگارش کتاب عدل الهی را پاسخ به سؤالات و شبهات فراوان حول این موضوع قلمداد کرده است.


خط ۱۱: خط ۴۴:


پرداختن به سؤالات پیرامون عدالت تشریعی الهی از دیگر مباحثی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است؛ از جمله، پاسخ به شبهاتی پیرامون نسبت مجازات‌های اخروی و عمل دنیوی، شفاعت و عمل خیر غیرمسلمانان با عدل الهی. عینیّت مجازات اخروی با عمل و قانون‌مندی شفاعت از جمله پاسخ‌های مطهری به این سؤالات است.
پرداختن به سؤالات پیرامون عدالت تشریعی الهی از دیگر مباحثی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است؛ از جمله، پاسخ به شبهاتی پیرامون نسبت مجازات‌های اخروی و عمل دنیوی، شفاعت و عمل خیر غیرمسلمانان با عدل الهی. عینیّت مجازات اخروی با عمل و قانون‌مندی شفاعت از جمله پاسخ‌های مطهری به این سؤالات است.
== جایگاه کتاب و انگیزهٔ نگارش ==
== جایگاه کتاب و انگیزهٔ نگارش ==
[[پرونده:مطهری.jpg|بندانگشتی|مرتضی مطهری نویسندهٔ کتاب عدل الهی|301x301پیکسل]]
[[پرونده:مطهری.jpg|بندانگشتی|مرتضی مطهری نویسندهٔ کتاب عدل الهی|301x301پیکسل]]
خط ۲۹: خط ۶۳:


== موضوع و روش ==
== موضوع و روش ==
[[پرونده:کتاب عدل الهی نوشتهٔ مرتضی مطهری.jpg|بندانگشتی|کتاب عدل الهی نوشتهٔ مرتضی مطهری.|284x284پیکسل]]
موضوع کتاب عدل الهی مرتضی مطهری بررسی عدل الهی تکوینی و اثبات آن و رفع شبههٔ وجود ظلم تکوینی و تشریعی از طریق پاسخ‌گویی به برخی شبهات دربارهٔ وجود ارادهٔ ظالمانهٔ الهی در برخی موضوعات تکوینی و تشریعی، از جمله امور شر و تبعیض‌ها و شفاعت، است.<ref>رضایی، تئودیسه و عدل الاهی: مقایسه‌ای بین آراء لایب‌نیتس و شهید مطهری، ص ۱۸.</ref>
موضوع کتاب عدل الهی مرتضی مطهری بررسی عدل الهی تکوینی و اثبات آن و رفع شبههٔ وجود ظلم تکوینی و تشریعی از طریق پاسخ‌گویی به برخی شبهات دربارهٔ وجود ارادهٔ ظالمانهٔ الهی در برخی موضوعات تکوینی و تشریعی، از جمله امور شر و تبعیض‌ها و شفاعت، است.<ref>رضایی، تئودیسه و عدل الاهی: مقایسه‌ای بین آراء لایب‌نیتس و شهید مطهری، ص ۱۸.</ref>


خط ۴۷: خط ۸۰:


'''بخش اول: طرح بحث'''
'''بخش اول: طرح بحث'''
[[پرونده:تصویری از یک چاپ قدیمی کتاب عدل الهی.jpg|بندانگشتی|تصویری از یک چاپ قدیمی کتاب عدل الهی.|276x276پیکسل]]
 
مطهری در ابتدا به تفاوت معنای عدل الهی و بشری می‌پردازد. او، با نشان‌دادن تفاوت‌های اساسی این مفهوم دربارهٔ خدا و بشر، سؤلاتی درباب این تفاوت مطرح می‌کند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۵–۴۹.</ref> مطهری موصوف‌بودن خداوند به [[عدالت]] را از امور قطعی در اسلام برمی‌شمارد.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۹.</ref> نشان‌دادن تفاوت مشرب‌ها میان گروه‌های مختلف فکری مسلمانان در ادامهٔ این بخش انجام می‌شود؛ تفاوت مشربی که ناشی از پاسخ‌های متفاوت این گروه‌ها بر اساس جهان‌بینی خود به سؤالات مربوط به تفاوت عدل الهی و عدل بشری است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۹–۵۴.</ref>
مطهری در ابتدا به تفاوت معنای عدل الهی و بشری می‌پردازد. او، با نشان‌دادن تفاوت‌های اساسی این مفهوم دربارهٔ خدا و بشر، سؤلاتی درباب این تفاوت مطرح می‌کند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۵–۴۹.</ref> مطهری موصوف‌بودن خداوند به [[عدالت]] را از امور قطعی در اسلام برمی‌شمارد.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۹.</ref> نشان‌دادن تفاوت مشرب‌ها میان گروه‌های مختلف فکری مسلمانان در ادامهٔ این بخش انجام می‌شود؛ تفاوت مشربی که ناشی از پاسخ‌های متفاوت این گروه‌ها بر اساس جهان‌بینی خود به سؤالات مربوط به تفاوت عدل الهی و عدل بشری است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۹–۵۴.</ref>


خط ۶۲: خط ۹۵:


=== بخش چهارم: شرور ===
=== بخش چهارم: شرور ===
{{جعبه نقل‌قول|مرتضی مطهری: «سختی و گرفتاری، هم تربیت‌کنندهٔ فرد و هم بیدارکنندهٔ ملت‌هاست. سختی، بیدارسازنده و هوشیارکنندهٔ انسان‌های خفته و تحریک‌کنندهٔ عزم‌ها و اراده‌هاست... سختی همچون کیمیا جان و روان آدمی را عوض می‌کند. اکسیر حیات دو چیز است: عشق و آن دیگر بلاء. این دو، نبوغ می‌آفرینند و از مواد افسرده و بی‌فروغ، گوهرهایی تابناک و درخشان‌ به‌وجود می‌آورند.‏»<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۶.</ref>}}
{{جعبه نقل‌قول|مرتضی مطهری: «سختی و گرفتاری، هم تربیت‌کنندهٔ فرد و هم بیدارکنندهٔ ملت‌هاست. سختی، بیدارسازنده و هوشیارکنندهٔ انسان‌های خفته و تحریک‌کنندهٔ عزم‌ها و اراده‌هاست… سختی همچون کیمیا جان و روان آدمی را عوض می‌کند. اکسیر حیات دو چیز است: عشق و آن دیگر بلاء. این دو، نبوغ می‌آفرینند و از مواد افسرده و بی‌فروغ، گوهرهایی تابناک و درخشان به‌وجود می‌آورند. ‏»<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۶.</ref>}}
مطهری، به سبک حکما و بنابر پاسخ آنان به مسائل مربوط به شرور، در این مبحث سه سؤال اساسی را شایستهٔ پاسخگویی می‌داند:
مطهری، به سبک حکما و بنابر پاسخ آنان به مسائل مربوط به شرور، در این مبحث سه سؤال اساسی را شایستهٔ پاسخگویی می‌داند:
* ماهیت شرور چیست؟ آیا شرور و بدی‌ها امور واقعی هستند یا از سنخ نیستی‌اند؟
* ماهیت شرور چیست؟ آیا شرور و بدی‌ها امور واقعی هستند یا از سنخ نیستی‌اند؟
خط ۸۱: خط ۱۱۴:


=== بخش هشتم: شفاعت ===
=== بخش هشتم: شفاعت ===
{{جعبه نقل‌قول|مرتضی مطهری: «علت اینکه در روایات داریم که امام حسین(ع) از خلق کثیری شفاعت‌ می‌کند این است که در این جهان، مکتب امام حسین(ع) بیش از هر مکتبی‌ موجب احیاء دین و هدایت مردم شده است... شفاعت امام حسین(ع) به این صورت نیست که‌ بر خلاف رضای خدا و ارادهٔ او چیزی را از خدا بخواهد. امام حسین(ع) شفیع کسانی است که از مکتب او هدایت یافته‌اند، او شفیع کسانی نیست که مکتبش را وسیله گمراهی ساخته‌اند.‏»<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۲۹.</ref>}}
{{جعبه نقل‌قول|مرتضی مطهری: «علت اینکه در روایات داریم که امام حسین(ع) از خلق کثیری شفاعت می‌کند این است که در این جهان، مکتب امام حسین(ع) بیش از هر مکتبی موجب احیاء دین و هدایت مردم شده است… شفاعت امام حسین(ع) به این صورت نیست که بر خلاف رضای خدا و ارادهٔ او چیزی را از خدا بخواهد. امام حسین(ع) شفیع کسانی است که از مکتب او هدایت یافته‌اند، او شفیع کسانی نیست که مکتبش را وسیله گمراهی ساخته‌اند. ‏»<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۲۹.</ref>}}
در بحث [[شفاعت]] مطهری هفت اشکال واردشده به این عقیدهٔ دینی از سوی مخالفان را فهرست می‌کند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۱۹–۲۲۰.</ref> از میان این اشکالات هفت‌گانه، اشکال هفتم ناظر به ارتباط شفاعت با عدل الهی است. به این صورت که شفاعت نوعی تبعیض‌ میان انسان‌ها و مصداق بی‌عدالتی است. از سوی دیگر، شفاعت نوعی استثناء قائل شدن در سنن و قوانین تغییرناپذیر الهی است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۲۰.</ref> پاسخ به این اشکال مبنی بر این فرض است که شفاعت نیز مانند مغفرت رخدادی بی‌قاعده و خارج از نظامات کلی الهی نیست.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۳۳–۲۳۵.</ref> شفاعت، که نوعی رسیدن به مغفرت الهی از طریق واسطه‌ها و مجاری رحمت است، دارای شرایط و قواعدی است که ریشه در نظامات کلی عالم و رحمت عام الهی دارد. اولین شرط از شرایط شفاعتْ داشتن قابلیت است. رحمت خداوند نامحدود است و هر کسی می‌تواند با یافتن قابلیّت مشمول آن شود. پس محرومیت از مغفرت و شفاعت از کوتاهی خود انسان است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۳۵–۲۴۱.</ref>
در بحث [[شفاعت]] مطهری هفت اشکال واردشده به این عقیدهٔ دینی از سوی مخالفان را فهرست می‌کند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۱۹–۲۲۰.</ref> از میان این اشکالات هفت‌گانه، اشکال هفتم ناظر به ارتباط شفاعت با عدل الهی است. به این صورت که شفاعت نوعی تبعیض میان انسان‌ها و مصداق بی‌عدالتی است. از سوی دیگر، شفاعت نوعی استثناء قائل شدن در سنن و قوانین تغییرناپذیر الهی است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۲۰.</ref> پاسخ به این اشکال مبنی بر این فرض است که شفاعت نیز مانند مغفرت رخدادی بی‌قاعده و خارج از نظامات کلی الهی نیست.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۳۳–۲۳۵.</ref> شفاعت، که نوعی رسیدن به مغفرت الهی از طریق واسطه‌ها و مجاری رحمت است، دارای شرایط و قواعدی است که ریشه در نظامات کلی عالم و رحمت عام الهی دارد. اولین شرط از شرایط شفاعتْ داشتن قابلیت است. رحمت خداوند نامحدود است و هر کسی می‌تواند با یافتن قابلیّت مشمول آن شود. پس محرومیت از مغفرت و شفاعت از کوتاهی خود انسان است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۲۳۵–۲۴۱.</ref>


=== بخش نهم: عمل خیر از غیرمسلمان ===
=== بخش نهم: عمل خیر از غیرمسلمان ===
خط ۹۰: خط ۱۲۳:
* افرادی که به خدا و آخرت ایمان ندارند طبیعتاً عملی را برای قرب الهی انجام نمی‌دهند؛ پس انتظاری برای رسیدن به بهشت، که مصداق کامل قرب الهی است، برای آنها مفروض نیست.
* افرادی که به خدا و آخرت ایمان ندارند طبیعتاً عملی را برای قرب الهی انجام نمی‌دهند؛ پس انتظاری برای رسیدن به بهشت، که مصداق کامل قرب الهی است، برای آنها مفروض نیست.
* کسانی که به خدا و آخرت ایمان دارند، چه مسلمان باشند و چه نباشند، اعمالی را که از روی اخلاص و برای رضا خدا انجام می‌دهند مقبول درگاه الهی و موجب رسیدن آنان به [[بهشت]] می‌شود.
* کسانی که به خدا و آخرت ایمان دارند، چه مسلمان باشند و چه نباشند، اعمالی را که از روی اخلاص و برای رضا خدا انجام می‌دهند مقبول درگاه الهی و موجب رسیدن آنان به [[بهشت]] می‌شود.
{{جعبه نقل‌قول|مرتضی مطهری: «مسلمانان و سایر اهل توحید واقعی اگر مرتکب فسق و فجور شوند و به‌ برنامه عملی الهی خیانت کنند مستحق عذاب‌های طولانی در برزخ و قیامت‌ خواهند بود و احیاناً به‌واسطهٔ بعضی از گناهان، مانند قتل مؤمن بیگناه‌ عمداً، برای ابد در عذاب باقی خواهند ماند.‏»<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۳۱۸.</ref>}}
{{جعبه نقل‌قول|مرتضی مطهری: «مسلمانان و سایر اهل توحید واقعی اگر مرتکب فسق و فجور شوند و به برنامه عملی الهی خیانت کنند مستحق عذاب‌های طولانی در برزخ و قیامت خواهند بود و احیاناً به‌واسطهٔ بعضی از گناهان، مانند قتل مؤمن بیگناه عمداً، برای ابد در عذاب باقی خواهند ماند. ‏»<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۳۱۸.</ref>}}
* غیرمسلمانانی که اعمال خیری را به قصد قرب الهی انجام می‌دهند چون از نعمت اسلام محرومند از برنامهٔ متعالی آن هم محروم هستند. طبعاً، آن مقدار از اعمال آنها مقبول است که منطبق با این برنامه باشد.
* غیرمسلمانانی که اعمال خیری را به قصد قرب الهی انجام می‌دهند چون از نعمت اسلام محرومند از برنامهٔ متعالی آن هم محروم هستند. طبعاً، آن مقدار از اعمال آنها مقبول است که منطبق با این برنامه باشد.
* عمل خیر مقبول از سوی هر کس، چه مسلمان و چه غیرمسلمان، که انجام شود دارای آفاتی است. معارضه با حقیقت مهم‌ترین عامل از میان رفتن عمل خیر با قصد قربت است.
* عمل خیر مقبول از سوی هر کس، چه مسلمان و چه غیرمسلمان، که انجام شود دارای آفاتی است. معارضه با حقیقت مهم‌ترین عامل از میان رفتن عمل خیر با قصد قربت است.
خط ۱۱۶: خط ۱۴۹:
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =
  | بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =
  | بازبینی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =ب
  | اولویت =ج
  | کیفیت =ب
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
۶٬۸۱۴

ویرایش