عاملان حادثه هفت تیر

سؤال

عاملان واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست؟

معرفی

@واقعه هفت تیر: انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی که به رخداد هفتم تیر شهرت دارد، عملیات تروریستی[۱] در انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی واقع در خیابان سرچشمه تهران بود.[۲] این حادثه که در شبانگاه هفت تیر ۱۳۶۰ش به وقوع پیوست، منجر به شهادت سید محمد بهشتی دبیر کل حزب و رئیس دیوان عالی کشور و همچنین هفتاد و دو نفر از مقامات و چهره‌های برجسته سیاسی شد.[۳] در این حادثه ۲۶ نفر نیز زخمی شدند.[۴]

حزب جمهوری اسلامی طبق برنامه هفتگی خود[۵] جلسه‌ای با موضوع تورم و همچنین انتخابات آینده ریاست جمهوری در سالن اجتماعات دفتر مرکزی حزب برگزار کرد که پس از سخنرانی اولیه سید محمد بهشتی[۶] دو بمب بسیار قوی که در سطل زباله نزدیک سالن اصلی حزب کار گذاشته شده بود،[۷] منفجر شد و قسمت‌هایی از ساختمان فرو ریخت.[۸]

گفته شده است فاجعه هفتم تیر[۹] به عنوان یکی از بزرگترین و بی‌سابقه‌ترین اقدامات تروریستی بعد از انقلاب اسلامی ایران[۱۰] در یکی از حساس‌ترین و خطرناک‌ترین مراحل جمهوری اسلامی شکل گرفت[۱۱] و یکی از سخت‌ترین ضربه‌ها را به نظام نوپای اسلامی وارد کرد.[۱۲] این حادثه شش روز پس از عزل بنی‌صدر رئیس جمهور وقت[۱۳] و یک روز پس از ترور نافرجام آیت‌الله خامنه‌ای در مسجد ابوذر تهران رخ داد.[۱۴]

امام خمینی به مناسبت واقعه هفتم تیر در محکومیت این اقدام پیامی صادر کرد.[۱۵] وی این حادثه را فاجعه‌ای بزرگ برای ملت ایران قلمداد کرد که سبب از دست رفتن ۷۲ تن بی‌گناه، به عدد شهدای کربلا شد.[۱۶] امام خمینی در سخنرانی روز هشتم تیر، بهشتی را مظلوم، متعهد، مجتهد و علاقه‌مند به اسلام و ملت قلمداد کرد.[۱۷]

این روز در تقویم جمهوری اسلامی ایران به روز قوه قضائیه شهرت دارد.[۱۸] و از ۳۱ خرداد تا هفتم تیر، هفته گرامیداشت قوه قضائیه نامگذاری شده است.[۱۹]

عاملان حادثه

گفته شده است عامل انفجار هفتم تیر یکی از عناصر نفوذی سازمان مجاهدین خلق به نام محمدرضا کلاهی[۲۰] ملقب به نام سازمانی کریم رادیو بود.[۲۱] هویت بمب‌گذار بعد از یک هفته شناسایی شد و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طی اطلاعیه‌ای با اعلام مشخصات وی، مردم را به همکاری برای دستگیری او دعوت کرد.[۲۲]

کلاهی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به سازمان مجاهدین خلق پیوسته بود، با نفوذ به کمیته انقلاب اسلامی، به عضویت کمیته در آمد و پس از مدتی پاسدار کمیته در خیابان پاستور گردید. کلاهی با هدایت سازمان مجاهدین به داخل حزب جمهوری اسلامی راه پیدا کرد و با ارتقا در این حزب، مسئول دعوت برای کنفرانس‌ها و جلسات و همچنین مسئول حفاظت حزب شد.[۲۳] گفته شده است که او قبل از انفجار برای حضور حداکثری همه اعضای شورای مرکزی اصرار زیادی داشت.[۲۴] وی کیف دستی حامل بمب را به داخل جلسه انتقال داد[۲۵] و یکی از بمب‌ها را زیر تریبون و بمب دیگری را در کنار یکی از ستون‌های سالن کار گذاشت[۲۶] و دقایقی قبل از انفجار از ساختمان حزب خارج شد.[۲۷]

محمدرضا کلاهی پس از عملیات از طریق مرزهای غربی به عراق منتقل گردید و پس از مدتی به آلمان[۲۸] یا فرانسه رفت.[۲۹] و سرانجام در سال ۱۳۹۴ش در هلند ترور شد.[۳۰] گفته شده است که حذف کلاهی توسط منافین صورت گرفت.[۳۱]

اعتراف تلویحی سازمان مجاهدین

سازمان مجاهدین خلق پس از عزل بنی‌صدر طی بیانیه‌ای اعلام کرد که فعالیت‌های خود را در فاز نظامی دنبال خواهد کرد. این سازمان فعالیت‌های گسترده‌ای در ایران، علیه مسئولین و مردم عادی انجام داد؛[۳۲] اما به علت برخی از ملاحظات[۳۳] ازجمله جلوگیری از تبعات حقوقی[۳۴] و ابعاد و آثار گسترده داخلی و بین‌المللی، مسئولیت انفجار را صریحا به عهده نگرفت؛ اما به صورت تلویحی و با کنایه آن را به خود نسبت می‌داد.[۳۵]

اعترافات گوناگونی از اعضای اصلی سازمان وجود دارد؛[۳۶] چنانکه طبق اعتراف سعید شاهسوندی عضو سابق کمیته مرکزی سازمان مجاهدین، این انفجار اولین و بزرگترین عمل مسلحانه بود[۳۷] که توسط سازمان طراحی و اجرا شد.[۳۸] گفته شده است مدیریت ستاد عملیات ترور توسط بنی‌صدر، رجوی و تعدادی از اعضای رده بالای منافقین اداره شد.[۳۹]

برخی معتقدند که مسئولیت حادثه تنها متوجه مجاهدین خلق نبوده و عناصری دیگری که به کمک سرویس‌های جاسوسی غربی و اسرائیلی بمب را به داخل ایران منتقل کرده‌اند در این کار مشارکت داشتند.[۴۰] علی فراستی از اعضای قدیمی و جدا شده سازمان در بیان چگونگی اقدام سازمان به انفجار هفتم تیر، شوروی را پشتیبانی این عملیات معرفی کرد.[۴۱]

در گزارش وزارت خارجه آمریکا درباره سازمان مجاهدین خلق که در سال ۱۳۷۳ش انتشار یافت، صراحتا مسئول انفجار هفتم تیر را سازمان مجاهدین خلق عنوان کرد.[۴۲]

منابع

  1. «نقشه منافقین برای انفجار دفتر حزب جمهوری چگونه اجرا شد؟»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۵ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  2. «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  3. «۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش؛ «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»، ایسنا آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  4. «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  5. «حزب جمهوری اسلامی، جلسات هفتگی خود را یکشنبه‌ها برگزار می‌کرد»، نهاد نمایندگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  6. «روایت لحظه به لحظه از انفجار دفتر حزب جمهوری/ آخرین جمله شهید بهشتی قبل از شهادت چه بود؟»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»، خبر آنلاین، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  7. «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  8. «حزب جمهوری اسلامی، جلسات هفتگی خود را یکشنبه‌ها برگزار می‌کرد»، نهاد نمایندگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  9. «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش
  10. «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  11. «هفتم تیر انقلاب را بیمه کرد، پاسدار اسلام، شماره ۱۱۵، تیر ۱۳۷۰ش.
  12. «روایتی از شب سخت حادثه هفتم تیر ۱۳۶۰/ چه چیزی مانع از اختلال امور کشور بعد از انفجار دفتر حزب جمهوری شد؟»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  13. «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش؛ «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»، ایسنا آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  14. «امدادرسانی ضعیف در انفجار ۷ تیر»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «حزب جمهوری اسلامی، جلسات هفتگی خود را یکشنبه‌ها برگزار می‌کرد»، نهاد نمایندگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری؛ «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  15. امام خمینی، صحیفه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ج۱۵، ص۱-۳.
  16. «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»، ایسنا آذربایجان غربی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  17. امام خمینی، صحیفه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ج۱۴، ص۵۱۵.
  18. «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  19. «روایتی از انفجار تروریستی هفتم تیر ۱۳۶۰ به نقل از شهید زنده واقعه»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  20. «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش؛ «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  21. «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»، خبر آنلاین، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  22. «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  23. «نحوه نفوذ و ارتقاء کلاهی در حزب جمهوری اسلامی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  24. «نحوه نفوذ و ارتقاء کلاهی در حزب جمهوری اسلامی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  25. «ابهاماتی از حادثه هفت تیر که هرگز پاسخ داده نشد!»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  26. «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  27. «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  28. «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»، پرتال امام خمینی. تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  29. «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  30. «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»، خبر آنلاین، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  31. «خوشکوشک: حذف کلاهی کار منافقین بود»، تاریخ ایران، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  32. «حزب جمهوری اسلامی از پیدایش تا انحلال؛ ریشه یابی فاجعه هفتم تیر ماه سال ۱۳۶۰»، مجله شاهد یاران، شماره ۱۱۲، بهمن ۱۳۹۳ش؛«۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  33. «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»، خبر آنلاین، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  34. «عوامل انفجار هفتم تیر ۱۳۶۰ چه کسانی بودند؟»، دنیای اقتصاد، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  35. «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  36. «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  37. «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»، خبر آنلاین، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  38. «۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش؛ «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»، بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  39. «نقشه منافقین برای انفجار دفتر حزب جمهوری چگونه اجرا شد؟»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۵ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  40. «ابهاماتی از حادثه هفت تیر که هرگز پاسخ داده نشد!»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  41. «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.
  42. «فاجعه هفتم تیر»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش.