عالمان مشهور اخباری
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
رجال سرشناس اخباری چه کسانی هستند؟
محمد امین استرابادی مشهورترین عالم اخباری است که به مؤسس یا احیاگر این مکتب مشهور است. ملا خلیل قزوینی و میرزا محمد اخباری از دیگر عالمان اخباری هستند که به افکار تند و تیز در این جریان شهره هستند. عالمان بزرگی مانند شیخ صدوق، علامه مجلسی، فیض کاشانی، نعمت الله جزایری، حر عاملی، یوسف بحرانی و… از رجال معتدل مکتب اخباری شناخته می‌شوند.
محمد امین استرابادی
محمد امین استرابادی (متوفای ۱۰۳۳) از علمای عصر صفویه را بنیانگذار اخباریگری می‌دانند. او تحت تأثیر استادش میرزا محمد استرابادی بود و اجتهاد را کنار نهاد و به تأسیس این مکتب پرداخت.[۱] مهمترین اثر مکتوب او کتاب الفوائد المدنیة، و دانشنامه شاهی است که اندیشه‌های کلامی و فقهی خود را در آنها بیان کرده است.
استرابادی معتقد است استنباط احکام نظری از آیات قرآنی که محتمل وجوه متعدد است، جز برای معصومان اهل بیت(ع) که مخاطبان واقعی قرآن هستند، امکان‌پذیر نیست. وی به صحت جمیع احادیث کتب اربعه و اصولاً صحت غالب احادیث امامی قائل است و معتقد است که منابع کتب اربعه، اصولی است که اصحاب ائمه(ع) آن را مدون ساخته، به مضامین آن عمل می‌کردند.[۲] وی بخش مهمی از کتاب الفوائد المدنیة خود را به بررسی ماهیت اجتهاد اختصاص داده، استنباطات ظنی اصولیان را به نقد گرفته است.[۳]
ملا خلیل قزوینی
خَلیل بن غازی قَزوینی (متوفای ۱۰۸۹) از عالمان اخباری قرن یازدهم در عصر اوج‌گیری گرایش اخباریگری، در اصفهان و قزوین می‌زیست.[۴] از اساتید او می‌توان به میرداماد و شیخ بهایی اشاره کرد.
ملا خلیل قزوینی از اخباریان سرسخت بود که علم اصول و اجتهاد را رد می‌کرد. او معتقد بود تمام روایات اصول کافی صحیح هستند و عمل به آن واجب است. کتاب صافی در شرح کافی به زبان فارسی اثر اوست.[۵]
میرزا محمد اخباری
میرزا محمد اخباری متولد هند در سال ۱۱۷۸، از علمای مشهور و از رهبران تندرو مکتب اخباری است.[۶] او در كنار علوم متداول دينى، در علوم غريبه از قبيل طلسمات و نيرنجات و جفر و اعداد مطالعاتى كرد و در بحث و جدل نيز مهارت يافت. ميرزا محمد هرگز از ابراز مخالفت آشكار با علماي اصول، چه در گفتار و چه در نوشتار، خودداري نمى‌كرد و همين امر سبب شد تا حكم قتل او توسط علما و مجتهدان بنام آن زمان امضا گردد. در پی صدور حكم قتل ميرزامحمد، گروهى به خانة او هجوم بردند و او را به همراه فرزندش احمد و يكى از شاگردانش به قتل رساندند. کتاب البرهان فى التكليف و البيان او در بيان تكليف و اسباب آن و تشييد مسلك اخباري و رد مجتهدان است.[۷]
اخباریان معتدل
- شیخ صدوق: برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند.
- شیخ یوسف بحرانی: مشهور به صاحب حدائق، فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم، بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این نحلة علمی است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضد اخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالاً از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی (با توجه به موقعیت علمی بحرانی نزد اخباریون) سخت مؤثر افتاده است.[۸] اعتدال و انصاف صاحب حدائق را در پایان رسیدن عصر اخباری گری مؤثر می‌دانند.[۹] مشهورترین آنها «الحدائق الناضرة» است و در ۲۵ جلد انتشار یافته است.
- سید نعمت الله جزایری: مصلح دینی ـ اجتماعی و از رجال خوزستانی اثرگذار در فقه و اندیشهٔ امامی در دورهٔ صفویه، از اخباريان ميانه‌رو، (درگذشت ۱۱۱۲) است كه گفته شده، با اينكه اخباري بوده، در تأييد و نصرت مجتهدان و هواداران ايشان و ارج نهادن به اقوال آنان اهتمام تمام داشته است.
- ملامحسن فیض کاشانی: «الوافی» و در فقه نیز کتابی به نام مفاتیح الشرایع
- شیخ حرعاملی: صاحب کتاب نفیس وسائل الشیعة
- علامه مجلسی: مسلک و رویکرد علمیِ علّامه مجلسی و نسبتش با اخباریگری، محلّ بحث و اختلاف است. به قول برخی، مشرب معتدل اخباریگری دارد؛ و برخی نیز معتقدند که مجلسی، نه اخباریِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلکه خود، مسلکی جداگانه دارد، که از دید شاگردش شیخ‌یوسف بحرانی، «حدّ وسط بین قول اخباریان و مجتهدان» است.[۱۰] بحار الانوار برای امامیّه تألیف کرد که پیش از آن چنین کاری انجام نشده بود. کتاب مرآة العقول.
- محمد تقی مجلسی: کتاب معروف او روضة المتقین و پدر علامه مجلسی، از پيروان ميانه‌رو و متعادل مكتب اخباري بوده است.
- ملا محمد طاهر قمی:
- شیخ سلیمان بحرانی:
- شیخ عبدالله سماهیجی: از عالمان بزرگ اخباری، در سال ۱۰۷۶ ه.ق در بحرین به دنیا آمد.[۱۱] او را اخباریان تندرو می دانند [۱۲]كه به كثرت طعن بر مجتهدان شهره بود و مجتهان ناسزا می گفت.[۱۳]
سید صدرالدین قمی، ، ،، آقا رضی قزوینی، شیخ حسین کرکی، ملا عبدالله تونی،، ملا عبدالله شوشتری اصفهانی.[۱۴]
منابع
- ↑ پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباریگری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:4002.
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:3921.
- ↑ فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم حدیث، سال چهاردهم، شماره اول،
- ↑ اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۲۹
- ↑ اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.
- ↑ اخباری، دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۷، شماره مقاله ۲۹۹۰.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.
- ↑ دائرة المعارف فقه مقارن، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۱۹.
- ↑ اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۴۸.
- ↑ سایت مجمع جهانی شیعه شناسی http://shiastudies.com/fa/16494/%d9%87%d8%b4%d8%aa%d9%85-%d8%ac%d9%85%d8%a7%d8%af%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%ab%d8%a7%d9%86%db%8c/
- ↑ اخباريگرى، تاريخ و عقايد، بهشتى، ابراهيم، ج۱، ص۱۵۸
- ↑ اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.
- ↑ اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۵۴۵