۷٬۰۶۳
ویرایش
Mnazarzadeh (بحث | مشارکتها) (اضافه کردن بخش شفاعت در مذاهب اسلامی) |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | |||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
معنای شفاعت چیست و شفاعت کنندگان چه کسانی هستند. | معنای شفاعت چیست و شفاعت کنندگان چه کسانی هستند. | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | |||
{{درگاه|واژهها}} | |||
'''شفاعت''' به معنای واسطه شدن شخص دارای رتبه و جایگاه برای تعالی شخص نیازمند «شفاعت رهبری» یا غفران «شفاعت مغفرت» است. شفاعت به معنای ایجاد جرئت برای ارتکاب گناه نیست، بلکه شخص باید دارای مراتبی از کمالات باشد تا بتواند مورد شفاعت قرار بگیرد. در واقع همراهی شخص نیازمند با شفیع در این جهت است که فرد به تنهایی توانایی تعالی را ندارد و نیازمند نیروی شفیع است. بر اساس آیات و روایات [[پیامبر(ص)]]، [[انبیاء]]، [[اهل بیت(ع)]]، مؤمنین، اطفال، علما، [[قرآن]] و [[ملائکه]] از جمله شفیعان هستند. [[شرک به خدا]]، دشمنی پیامبر و اهل بیت(ع)، خدعه و نیرنگ، سبک شمردن [[نماز]] موانع شفاعت شمرده شدهاند. | '''شفاعت''' به معنای واسطه شدن شخص دارای رتبه و جایگاه برای تعالی شخص نیازمند «شفاعت رهبری» یا غفران «شفاعت مغفرت» است. شفاعت به معنای ایجاد جرئت برای ارتکاب گناه نیست، بلکه شخص باید دارای مراتبی از کمالات باشد تا بتواند مورد شفاعت قرار بگیرد. در واقع همراهی شخص نیازمند با شفیع در این جهت است که فرد به تنهایی توانایی تعالی را ندارد و نیازمند نیروی شفیع است. بر اساس آیات و روایات [[پیامبر(ص)]]، [[انبیاء]]، [[اهل بیت(ع)]]، مؤمنین، اطفال، علما، [[قرآن]] و [[ملائکه]] از جمله شفیعان هستند. [[شرک به خدا]]، دشمنی پیامبر و اهل بیت(ع)، خدعه و نیرنگ، سبک شمردن [[نماز]] موانع شفاعت شمرده شدهاند. | ||
شفاعتی که از طرف خداوند است، همان [[مغفرت]] است، و شفاعت دیگران تعارضی با مغفرت الهی ندارد، چرا که خداوند است که این اجازه را به شفیعان داده است تا هم پاداشی به مقربین باشد و هم به بندگان. | شفاعتی که از طرف خداوند است، همان [[مغفرت]] است، و شفاعت دیگران تعارضی با مغفرت الهی ندارد، چرا که خداوند است که این اجازه را به شفیعان داده است تا هم پاداشی به مقربین باشد و هم به بندگان. | ||
== معنای لغوی و اصطلاحی == | == معنای لغوی و اصطلاحی == | ||
خط ۲۴: | خط ۲۶: | ||
== فلسفه شفاعت == | == فلسفه شفاعت == | ||
{{اصلی|حقیقت شفاعت}} | {{اصلی|حقیقت شفاعت}} | ||
{{جعبه نقل قول|شفیع واقعی برای انسان، عمل صالح است. خانواده حتی اگر پیامبران و اولیاء باشند به تنهایی موجب شفاعت نمیشوند. (همانگونه که) عمل همسر لوط و همسر نوح بد بود، و وارد جهنم شدند.<ref>مدرسی، من هدى القرآن، ج۱۶، ص۱۱۸، تهران، دار محبی الحسین، ۱۴۱۹ق.</ref>|رنگ پسزمینه =#FFF9E7|تراز= چپ}} | |||
بدون شک مجازاتهای الهی چه در این جهان و چه در قیامت جنبه انتقامی ندارد، بلکه همه آنها در حقیقت ضامن اجرا برای اطاعت از قوانین الهی و برای پیشرفت و تکامل انسان است. از سوی دیگر نباید راه بازگشت و اصلاح را بکلی بر روی گناهکاران بست، بلکه باید به آنها امکان داد که خود را اصلاح کنند و به سوی خدا و پاکی و تقوا بازگردند. شفاعت برای حفظ همین تعادل و وسیلهای برای بازگشت گناهکاران و آلودگان است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و سایر همکاران، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱، ج۱، ص۲۳۳، ج۲۸.</ref> | بدون شک مجازاتهای الهی چه در این جهان و چه در قیامت جنبه انتقامی ندارد، بلکه همه آنها در حقیقت ضامن اجرا برای اطاعت از قوانین الهی و برای پیشرفت و تکامل انسان است. از سوی دیگر نباید راه بازگشت و اصلاح را بکلی بر روی گناهکاران بست، بلکه باید به آنها امکان داد که خود را اصلاح کنند و به سوی خدا و پاکی و تقوا بازگردند. شفاعت برای حفظ همین تعادل و وسیلهای برای بازگشت گناهکاران و آلودگان است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و سایر همکاران، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱، ج۱، ص۲۳۳، ج۲۸.</ref> | ||
در حقیقت شخصی که متوسل به شفیع میشود، نیروی خودش به تنهایی برای رسیدنش به هدف کافی نیست؛ لذا نیروی خود را با نیروی شفیع گره میزند و در نتیجه به آنچه میخواهد نائل میشود، بطوری که اگر این کار را نمیکرد، چون نیروی خودش به تنهایی ناقص و ضعیف و کوتاه بود به مقصودش نمیرسید.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر همدانی، ج۱، ص۲۱۱.</ref> به یک معنا شفاعت این است که موجود مادونی که استعداد جهش و پیشرفت دارد، از موجود بالا، استمداد و مدد میطلبد، البته مدد خواه از نظر کمالی و روحی باید به حدی سقوط نکند که نیروی جهش و تکامل را از دست بدهد، و امکان تبدیل او به یک انسان پاک از میان برود.<ref>سبحانی، جعفر، آئین وهابیت، جامعه مدرسین، ۱۳۶۴، ص۲۵۸، جعفری، محمد تقی، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، چاپ دوم، ۱۳۵۱، ج۷، ص۳۸۷.</ref> | در حقیقت شخصی که متوسل به شفیع میشود، نیروی خودش به تنهایی برای رسیدنش به هدف کافی نیست؛ لذا نیروی خود را با نیروی شفیع گره میزند و در نتیجه به آنچه میخواهد نائل میشود، بطوری که اگر این کار را نمیکرد، چون نیروی خودش به تنهایی ناقص و ضعیف و کوتاه بود به مقصودش نمیرسید.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر همدانی، ج۱، ص۲۱۱.</ref> به یک معنا شفاعت این است که موجود مادونی که استعداد جهش و پیشرفت دارد، از موجود بالا، استمداد و مدد میطلبد، البته مدد خواه از نظر کمالی و روحی باید به حدی سقوط نکند که نیروی جهش و تکامل را از دست بدهد، و امکان تبدیل او به یک انسان پاک از میان برود.<ref>سبحانی، جعفر، آئین وهابیت، جامعه مدرسین، ۱۳۶۴، ص۲۵۸، جعفری، محمد تقی، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، چاپ دوم، ۱۳۵۱، ج۷، ص۳۸۷.</ref> | ||
==شفاعت در قرآن== | == شفاعت در قرآن == | ||
در قرآن کریم آیاتی که متعرض | {{نوشتار اصلی|شفاعت در قرآن}} | ||
در قرآن کریم آیاتی که متعرض مسألهٔ شفاعت شده، به چهار دسته قابلتقسم است: | |||
* | * آیاتی که بطور مطلق شفاعت را نفی میکند. {{قرآن|أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْناکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ یَوْمٌ لا بَیْعٌ فِیهِ وَ لا خُلَّه وَ لا شَفاعَه|ترجمه=از آنچه به شما روزی کردهایم انفاق کنید، پیش از آنکه روزی بیاید که در آن نه داد و ستدی است و نه دوستی و نه شفاعتی|سوره=بقره|آیه=۲۵۴}}، {{قرآن|وَ لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعَه|ترجمه=و شفاعت هیچکس پذیرفته نشود|سوره=بقره|آیه=۴۸}}، {{قرآن|فَما تَنْفَعُهُمْ شَفاعَه الشَّافِعِینَ|ترجمه=پس شفاعت شفیعان در حق آنان هیچ سودی نبخشد.|سوره=مدثر|آیه=۴۸}} | ||
* آیاتی که «شفاعت» را منحصراً برای خدا معرفی میکند{{قرآن|ما لَکُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا شَفِیعٍ|ترجمه=برای شما جز او هیچ یاور و شفاعت کننده ای نیست،|سوره=سجده|آیه=۴}}، {{قرآن|قُلْ لِلَّهِ الشَّفاعَه جَمِیعاً|ترجمه=بگو: شفاعت سراسر از آن خداست.|سوره=زمر|آیه=۴۴}} | |||
* آیاتی که شفاعت را مشروط به اذن خدا میکند.{{قرآن|مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ|ترجمه=کیست آنکه جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند|سوره=بقره|آیه=۲۵۵}}، {{قرآن|وَ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَه عِنْدَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ|ترجمه=و شفاعت کسی نزد خدا هم جز آن که خدا به او اذن شفاعت داده سودمند نیست|سوره=سباء|آیه=۲۳}} (سبأ:۲۳) | |||
با تأمل و بررسی مجموعه آیات، روشن میشود که آیات نافی شفاعت، شفاعت را بهطور مطلق نفی نمیکند؛ بلکه آن را بدون اذن و رضایت خداوند و برای همه گناهکاران (بدون قید و شرط) منتفی میداند. به علاوه در آیه {{قرآن|فَما تَنْفَعُهُمْ شَفَاعَه الشَّافِعِینَ|ترجمه=شفاعت شفاعت کنندگان آنها را سودی نمیرساند}} وجود شفاعت و شفاعت کنندگان ثابت شده است. | |||
== شفاعت در سایر مذاهب اسلامی == | |||
=== سلفیها === | |||
آنها همچون دیگر مسلمانان شفاعت را به عنوان یک اصل اسلامی پذیرفتهاند و پیامبر(ص) در مورد گناه کاران امت خویش شفاعت خواهد کرد، اما طلب شفاعت در این دنیا ممنوع است و چون جز خدا کسی بر شفاعت قادر نیست طلب از دیگری به منزله شرک خواهد بود.<ref>سبحانی، جعفر، آیین وهابیت، ص۲۶۰، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۴ هـ.</ref> | |||
=== معتزله === | |||
[[معتزله]] معتقدند که شفاعت تنها باعث زیادی ثواب خواهد بود؛ نه بخشش گناه و تمسک معتزله به این آیه قرآن است که {{قرآن|أَفَمَنْ حَقَّ عَلَیْهِ کَلِمَةُ الْعَذَابِ أَفَأَنْتَ تُنْقِذُ مَنْ فِی النَّارِ|ترجمه=آیا تو میتوانی کسی را که فرمان عذاب دربارهاش قطعی شده از آتش برهانی|سوره=زمر|آیه=۱۹}}. بنابراین کسانی که مستحق عذاب هستند هیچکس به تصریح قرآن، حتی پیامبر(ص)، نمیتواند او را از عذاب جهنم نجات دهد. | |||
[[شیخ مفید]] در پاسخ به این استدلال اینطور گفته است که، کسانی که به شفاعت معتقدند ادعا نمیکنند که پیامبر نجات دهنده مستحقان عذاب از آتش است، بلکه خداوند برای گرامیداشت پیامبر(ص) آنان را از آتش رهایی میدهد.<ref>الحسنی، هاشم معروف، شیعه در برابر معتزله و اشاعره، ص۲۹۹، مشهد، آستان قدس رضوی، سوم، ۱۳۷۹.</ref> | |||
=== اشاعره === | |||
[[اشاعره]] که یکی از فرقههای کلامی [[اهل سنت]] است که برخلاف معتزله، معتقدند، شفاعت موجب آمرزش گناهان نیز میگردد. عبدالرحمن بن احمد ایجی یکی از علمای بزرگ اشاعره در کتاب مواقف شفاعت را از اجماعات امت اسلامی میداند و به اسقاط گناهان کبیره توسط شفاعت اعتقاد دارد.<ref>ایجی، عضدالدین، مواقف، ص۵۰۸، بیروت، دار الجیل، اول، ۱۹۹۷، بیتا.</ref> علاوه بر این، از روایات و آیه {{قرآن|وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ|ترجمه=و برای گناه خویش آمرزش جوی؛ و برای مردان و زنان با ایمان|سوره=محمد|آیه=۱۹}} ثابت میشود که طلب استغفار برای دیگران، علاوه بر اثبات اصل مسئله شفاعت، شفاعت برای گناهان را نیز ثابت میکند. | |||
===اشاعره=== | |||
[[اشاعره]] که یکی از فرقههای کلامی [[اهل سنت]] است که برخلاف معتزله، معتقدند، شفاعت موجب آمرزش گناهان نیز | |||
== شفاعت کنندگان == | == شفاعت کنندگان == | ||
بنابر آیات [[قرآن]]، شفاعت اولیاء خدا منوط به اذن پروردگار است. روایات مختلفی شفیعان روز قیامت را معرفی کردهاند. | بنابر آیات [[قرآن]]، شفاعت اولیاء خدا منوط به اذن پروردگار است. روایات مختلفی شفیعان روز قیامت را معرفی کردهاند. | ||
* انبیاء و [[حضرت محمد(ص)]]: از جمله شفاعت کنندگان پیغمبران میباشند و در اینکه رسول خدا(ص) دارای مقام شفاعت میباشد تردیدی نیست و اهل سنت و شیعه در آن اتفاق نظر دارند. در روایتی از [[امام صادق(ع)]] آمده است که هیچیک از انبیاء و رسل شفاعت نمیکنند تا اینکه خدا به آنها اجازه دهد، به جز پیامبر اسلام(ص) که خدا قبل از قیامت اجازه شفاعت را به او داده است و شفاعت نخست، برای او و امامان از فرزندان او سپس برای انبیاء است.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان تر جمه موسوی همدانی، ج۱، ص۲۳۸.</ref> | * انبیاء و [[حضرت محمد(ص)]]: از جمله شفاعت کنندگان پیغمبران میباشند و در اینکه رسول خدا(ص) دارای مقام شفاعت میباشد تردیدی نیست و اهل سنت و شیعه در آن اتفاق نظر دارند. در روایتی از [[امام صادق(ع)]] آمده است که هیچیک از انبیاء و رسل شفاعت نمیکنند تا اینکه خدا به آنها اجازه دهد، به جز پیامبر اسلام(ص) که خدا قبل از قیامت اجازه شفاعت را به او داده است و شفاعت نخست، برای او و امامان از فرزندان او سپس برای انبیاء است.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان تر جمه موسوی همدانی، ج۱، ص۲۳۸.</ref> | ||
* [[اهل بیت(ع)]]: از امام صادق(ع) درباره آیه شریفه {{قرآن|فمالنا من شافعین و لا صدیق حمیم|ترجمه=در نتیجه شفاعتگرانی نداریم و نه دوستی نزدیک.|سوره=شعرا|آیه=۱۰۰ و ۱۰۱}} فرمودند: شفیعان ائمه و دوستان از مؤمنین هستند.<ref>موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ترجمه سیدمهدی حائری قزوینی، چاپ نگین، ج۱، ص۴۵۳؛ و مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۸، ص۴۲.</ref> | * [[اهل بیت(ع)]]: از امام صادق(ع) درباره آیه شریفه {{قرآن|فمالنا من شافعین و لا صدیق حمیم|ترجمه=در نتیجه شفاعتگرانی نداریم و نه دوستی نزدیک.|سوره=شعرا|آیه=۱۰۰ و ۱۰۱}} فرمودند: شفیعان ائمه و دوستان از مؤمنین هستند.<ref>موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ترجمه سیدمهدی حائری قزوینی، چاپ نگین، ج۱، ص۴۵۳؛ و مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۸، ص۴۲.</ref> | ||
خط ۷۰: | خط ۶۹: | ||
* غالیان دین: قال رسولالله(ص) {{عربی|صنفان لا تنالهما شفاعتي: سلطان غشوم و عسوف و غال فی الدین مارق غیر تائب|ترجمه=شفاعت من به دو گروه نمیرسد: سلطان ظالم و ستمگر و غالیان در دین که رانده شدهاند و توبه نمیکنند.}} قرب الاسناد۶۴، مراجعه شود به خصال ۶۳، و مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۹۹.</ref> | * غالیان دین: قال رسولالله(ص) {{عربی|صنفان لا تنالهما شفاعتي: سلطان غشوم و عسوف و غال فی الدین مارق غیر تائب|ترجمه=شفاعت من به دو گروه نمیرسد: سلطان ظالم و ستمگر و غالیان در دین که رانده شدهاند و توبه نمیکنند.}} قرب الاسناد۶۴، مراجعه شود به خصال ۶۳، و مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۹۹.</ref> | ||
* عداوت و دشمنی [[اهلبیت(ع)]]: [[امام صادق(ع)]] فرمودند {{عربی|انّ المؤمن لیشفع حمیمه، الاّ أن یکون ناصباً، و لو أنّ ناصباً شفع له کل نبی مرسل و ملک مقرب ما شفعوا|ترجمه= همانا مؤمن در حق دوست خود شفاعت مىكند مگر آنكه شفاعت او درباره ناصبى (دشمن قسم خورده اهل بيت عليهم السّلام) باشد، كه اگر همه پيامبران مرسل و فرشتگان مقرّب براى چنين كسى شفاعت كنند، پذيرفته نخواهد شد.}}<ref>؛ ثواب الاعمال، للصدوق، ص۲۵۱، به نقل از سبحانی، جعفر، الهیات، ج۲، ص۸۴۵.</ref> | * عداوت و دشمنی [[اهلبیت(ع)]]: [[امام صادق(ع)]] فرمودند {{عربی|انّ المؤمن لیشفع حمیمه، الاّ أن یکون ناصباً، و لو أنّ ناصباً شفع له کل نبی مرسل و ملک مقرب ما شفعوا|ترجمه= همانا مؤمن در حق دوست خود شفاعت مىكند مگر آنكه شفاعت او درباره ناصبى (دشمن قسم خورده اهل بيت عليهم السّلام) باشد، كه اگر همه پيامبران مرسل و فرشتگان مقرّب براى چنين كسى شفاعت كنند، پذيرفته نخواهد شد.}}<ref>؛ ثواب الاعمال، للصدوق، ص۲۵۱، به نقل از سبحانی، جعفر، الهیات، ج۲، ص۸۴۵.</ref> | ||
* سبک شماران [[نماز]]: امام صادق(ع) از پیامبر نقل کردند که {{عربی|لا ينال شفاعتي من استخفّ بصلاته|ترجمه=شفاعت من به کسی که نماز را سبک میشمارد نمیرسد.}}.<ref>وسائل، ج۳، ص۱۷، | * سبک شماران [[نماز]]: امام صادق(ع) از پیامبر نقل کردند که {{عربی|لا ينال شفاعتي من استخفّ بصلاته|ترجمه=شفاعت من به کسی که نماز را سبک میشمارد نمیرسد.}}.<ref>وسائل، ج۳، ص۱۷، باب، الشیعه، بابهای اعداد فرائض و ناففلههای آن حدیث۱۰.</ref> | ||
* تکذیب کنندگان شفاعت: [[امام رضا(ع)]] فرمودند: امام علی(ع) فرمود کسی که شفاعت پیامبر(ص) را تکذیب کند آن را به دست نخواهد آورد.<ref>عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۶۶، به نقل از سبحانی، جعفر، الهیات، ج۲، ص۸۴۶.</ref> | * تکذیب کنندگان شفاعت: [[امام رضا(ع)]] فرمودند: امام علی(ع) فرمود کسی که شفاعت پیامبر(ص) را تکذیب کند آن را به دست نخواهد آورد.<ref>عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۶۶، به نقل از سبحانی، جعفر، الهیات، ج۲، ص۸۴۶.</ref> | ||
خط ۹۴: | خط ۹۳: | ||
| تغییر مسیر = شد | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | |||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = |