۴۹۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
کلمه «شُعوب» جمع «شَعْب» است و به معنای توده مردم می‌باشد که معنایی وسیع تر از «قبیله» را دارا است، از همین جهت معنایی نظیر ملت دارد. | کلمه «شُعوب» جمع «شَعْب» است و به معنای توده مردم می‌باشد که معنایی وسیع تر از «قبیله» را دارا است، از همین جهت معنایی نظیر ملت دارد. | ||
در | در اصطلاح، شعوبیه گروه ضد عربی است که در اواخر [[حکومت بنی امیه]] و اوائل [[حکومت بنی عباس]] شکل گرفت. کتاب نهضت شعوبیه در تعریف شعوبیه می‌نویسد: شعوبیه قومی بودند که علیه عرب تعصب داشتند و عجم را بر عرب تفضیل می‌دادند.<ref>ممتحن، حسینعلی، نهضت شعوبیه، تهران، علمی فرهنگی، ۱۳۸۳ش، ص۱۹۵.</ref> در لسان العرب، ذیل واژه شعوبی آمده است: شعوبی کسی است که از شأن عرب بکاهد و برای عرب فضیلتی بر غیر عرب نبیند».<ref>جمال الدین محمد، ابن منظور، لسان العرب، قاهره، بی نا، ۱۳۰۰، ج۱۵، ص۴۸۲.</ref> | ||
==علل شکل‌گیری شعوبیگری== | ==علل شکل‌گیری شعوبیگری== | ||
انحراف مسیر خلافت اسلامی، و افتادن آن به دست سیاستمداران دنیا طلب چون | انحراف مسیر خلافت اسلامی، و افتادن آن به دست سیاستمداران دنیا طلب چون بنی‌امیه و پس از آن بنی عباس و از جانب دیگر با توسعه روزافزون قلمرو خلافت و فتوحات جدید که لازمه آن ورود افراد جدید به این قلمرو با رنگ‌ها و نژادها و بالطبع افکار جدید بود، باعث گردید سیادت اجتماعی عرب تبدیل به یک رفتار و منش در حکومت اسلامی گردد. از عواملی که می‌توان آن را به عنوان نقطه عطف تحول به حساب آورد، عملکرد نامناسب امویان و به وجود آمدن عنوان موالی (بنده) برای غیر اعراب بود. | ||
از سوی دیگر در شهرها و مناطق مختلف ایران، هرگاه فرصتی مهیا می‌گشت مردم سر به شورش و طغیان برمی‌داشتند. به عنوان نمونه می‌توان به شورش مردم کوره شاپورخواست و کازرون پس از مرگ [[عمربن خطاب]] اشاره کرد.<ref>تاریخ ایران بعد از اسلام، ص۳۴۸.</ref> بعد از قتل [[عثمان]] و همچنین هر زمان که شهرهای بصره و کوفه تعویض حاکم را به خویش می‌دیدند در نقاط مختلف ایران نهضت‌ها و قیام‌های محلی رخ می‌داد. | از سوی دیگر در شهرها و مناطق مختلف ایران، هرگاه فرصتی مهیا می‌گشت مردم سر به شورش و طغیان برمی‌داشتند. به عنوان نمونه می‌توان به شورش مردم کوره شاپورخواست و کازرون پس از مرگ [[عمربن خطاب]] اشاره کرد.<ref>تاریخ ایران بعد از اسلام، ص۳۴۸.</ref> بعد از قتل [[عثمان]] و همچنین هر زمان که شهرهای بصره و کوفه تعویض حاکم را به خویش می‌دیدند در نقاط مختلف ایران نهضت‌ها و قیام‌های محلی رخ می‌داد. | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
*زن دادن به غیر عرب را نوعی بردگی و بندگی و ننگ می‌دانستند؛ آنان حاضر بودند حتی دختران خویش را به افرادی از پست‌ترین قبایل عرب شوهر دهند؛ اما به هیچ وجه رضایت به ازدواج آنان با فردی از عجم نمی‌دادند.<ref>تاریخ تمدن اسلام، همان، ص۷۰۰.</ref> | *زن دادن به غیر عرب را نوعی بردگی و بندگی و ننگ می‌دانستند؛ آنان حاضر بودند حتی دختران خویش را به افرادی از پست‌ترین قبایل عرب شوهر دهند؛ اما به هیچ وجه رضایت به ازدواج آنان با فردی از عجم نمی‌دادند.<ref>تاریخ تمدن اسلام، همان، ص۷۰۰.</ref> | ||
*موالی اجازه نداشتند بدون اجازه اربابان سابق؛ دختران خویش را شوهر دهند.<ref>همان، ص۷۳۱ و ۷۳۲.</ref> | *موالی اجازه نداشتند بدون اجازه اربابان سابق؛ دختران خویش را شوهر دهند.<ref>همان، ص۷۳۱ و ۷۳۲.</ref> | ||
*به هنگام | *به هنگام نبرد، اعراب موالی را با پای پیاده و شکم گرسنه به اردوگاه می‌بردند و به آنان اجازه سوار شدن بر اسب و شتر را نمی‌دادند و پس از جنگ حتی اندک سهمی از غنایم به آنان تعلق نمی‌گرفت.<ref>همان.</ref> | ||
==تاریخچه پیدایش و گسترش== | ==تاریخچه پیدایش و گسترش== | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | | بازبینی نویسنده = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = شد | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = ج | | اولویت = ج | ||