شرایط ولی فقیه: تفاوت میان نسخه‌ها

شرایط ولی فقیه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۹ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۳۹

۴٬۶۳۱ بایت حذف‌شده ، ‏۲۹ نوامبر ۲۰۲۲

بدون خلاصۀ ویرایش

A.rezapour

automoderated، ناظمان (CommentStreams)

۱۵٬۱۴۷

ویرایش

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 {{پاسخ}}
 {{درگاه|حوزه و روحانیت}}
-در اسلام حکومت ایده‌آل وقتی عینیت می‌یابد که پیامبر یا امام معصوم در رأس حکومت قرار گیرد تا به لحاظ احاطه علمی به احکام و قوانین الهی و از جهت شناخت اوضاع، احوال، مصالح و مفاسد جزئی و همین‌طور از لحاظ تقوا، ورع و عدالت در عالی‌ترین حد ممکن باشد، امّا در همه زمان‌ها برای همه جوامع این کمال مطلوب ممکن و میسور نیست به همین جهت در عصر غیبت به خاطر عدم امکان دسترسی به امام معصوم، مطابق با احادیث و مستندات فقهی رهبری جامعه اسلامی بر عهده ولی فقیه است.
-برای روشن شدن پاسخ سؤال در ابتدا برخی از آیات و روایاتی را که درباره ولایت فقیه و شرایط آن است را به اجمال بررسی می‌کنیم.
-== الف) آیات ==
+...
-در قرآن شریف هیچ‌کدام از آیات به‌طور خاص درباره ولایت فقیه و شرایط آن نیامده است ولی به لحاظ این که رهبری ولی فقیه در امتداد رهبری انبیاء و امامان معصوم است می‌توان شرایط لازم برای او را نیز از آیات استنباط کرد که برخی از آنها عبارتند از:
-۱. {{قرآن|یا ایها الذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم}}<ref>نساء/۵۹.</ref> ای کسانی که ایمان آورده‌اید خدا را اطاعت کنید و رسول خدا و اولوالامر را اطاعت کنید، همه مفسران شیعه می‌گویند که اولی الامر امامان معصوم هستند که رهبری مادی و معنوی جامعه اسلامی را در تمام شئون زندگی، از طرف خداوند بر عهده دارند البته کسانی که از طرف آنان به مقامی منصوب می‌شوند و سمتی را در جامعه بر عهده می‌گیرند با شروط معینی اطاعت از آنان واجب است به خاطر اینکه نمایندگان اولوالامر هستند لذا مطابق آیه شریفه اطاعت از معصومین واجب است و وقتی آنان نایبان و نمایندگان خاص یا عامی را برای خود تعیین می‌کنند به جهت اطاعت از فرمان معصوم باید از نایبان آنان نیز اطاعت شود و از روایاتی که ذکر می‌شود شرایط و خصوصیات آنان روشن خواهد شد.}}<ref>هاشمی، سیدمحمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران:نشر دادگستر، ۱۳۷۹، چاپ چهارم، ص۳۱ (با دخل و تصرف).</ref>
+== روایات ==
-۲. در مورد رهبری بنی اسرائیل خداوند می‌فرماید: {{قرآن|و جعلنا منهم ائمه یهدون بامرنا لما صبروا و کانوا بایاتنا یوقنون<ref>سجده/۲۴.</ref> در بین آنها امام‌هایی را قرار دادیم که به امر ما مردم را هدایت کنند چون صبر کردند و به آیات ما یقین داشتند.
-بدین ترتیب از این آیه می‌توان شرایط رهبری، ایمان و یقین به آیات الهی، صبر، استقامت و شکیبایی را نام برد، زیرا مسئله رهبری همیشه با مشکلات همراه است که تنها با نیروی ایمان و استقامت و همراه با درایت قابل رفع می‌باشد.
-۳. {{قرآن|... ان الله قد بعث لکم طالوت ملکا … قال ان الله اصطفیه علیکم و زاده بسطه فی العلم و الجسم و الله یؤتی ملکه من یشاء و الله واسع علیم}}،<ref>بقره/ ۲۴۷.</ref> این آیه بر این مطلب مهم اشاره دارد که طالوت به خاطر آن که از قدرت بدنی، قوای فکری و دانش و تدبیر برخوردار بود، از طرف خداوند به زمامداری نظامی بنی اسرائیل منصوب شد که می‌توان با توجه به زمان حاضر از شرایط رهبری جامعه اسلامی از آیه شریفه صفات مدیر و مدبر بودن را استفاده کرد.
-== ب) روایات ==
 روایاتی وجود دارد که از آنها می‌توان به شرایط رهبری و ولایت فقیه پی برد که برخی از آنها عبارتند از:
@@ خط ۳۶: / خط ۲۵: @@
 بنابراین از مجموع روایات چنین بدست می‌آید که رهبر باید فردی باشد که در این صفات سرآمد مردم و در صفات نیک از همگان ممتاز و برتر باشد پس در زمانیکه امامت به فقها انتقال پیدا کرد برای رهبری باید فقیهی که دارای برتری علمی و تقوایی لازم و تفوق سیاسی و اداری و شجاع و … می‌باشد از بین فقها شناسایی و برای رهبری انتخاب گردد.
-== شرایط ولایت فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ==
+== شرایط ولایت فقیه در قانون اساسی ==
 بر اساس ولایت امر و امامت مستمر، قانون اساسی زمینه تحقق رهبری فقیه جامع‌الشرایطی را که از طرف مردم به عنوان رهبر شناخته می‌شود (مجاری الامور بیدالعلما بالله الامناء علی حلاله و حرامه) آماده می‌کند تا ضامن عدم انحراف سازمان‌های مختلف از وظایف اصیل اسلامی خود باشند.<ref>مقدمه قانون اساسی.</ref> و مطابق اصل پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در زمان غیبت ولی عصر(عج) در جمهوری اسلامی ایران ولایت امر و امامت امت بر عهده فقیه عادل و باتقوی، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است که طبق اصل یکصد و هفتم قانون اساسی عهده‌دار آن می‌گردد.
-== مطابق شرع و قانون اساسی شرایط و خصوصیات ولی فقیه یا رهبری عبارت است از ==
+مطابق شرع و قانون اساسی شرایط و خصوصیات ولی فقیه یا رهبری عبارت است از
-== ۱. فقاهت ==صلاحیت لازم برای فتوا دادن در ابواب مختلف فقه یعنی مسلط بر فقه شیعه باشد تا بتواند بر اساس شرع اسلام اعمال رهبری نماید.
+'''فقاهت'''
+صلاحیت لازم برای فتوا دادن در ابواب مختلف فقه یعنی مسلط بر فقه شیعه باشد تا بتواند بر اساس شرع اسلام اعمال رهبری نماید.
+'''عدالت و تقوا'''
+عدالت لازم جهت رهبری را داشته باشد یعنی از انجام گناهان دوری نماید و تعلق و دلبستگی به دنیا هم نداشته باشد و عدالت در معنای فقهی حالت نفسانی است که صاحبش را وامی‌دارد به اینکه ملازم تقوا باشد و از ارتکاب گناهان کبیره و صغیره اجتناب کند.<ref>تحریر الوسیله، ج۱، ص۲۶۹.</ref>
+'''شجاعت'''
+یعنی کسی قابلیت و توان رهبری را دارد که از تهدیدات و مخاطرات در هنگام انجام وظیفه هراسی نداشته باشد.
-== ۲. عدالت و تقوا ==عدالت لازم جهت رهبری را داشته باشد یعنی از انجام گناهان دوری نماید و تعلق و دلبستگی به دنیا هم نداشته باشد و عدالت در معنای فقهی حالت نفسانی است که صاحبش را وامی‌دارد به اینکه ملازم تقوا باشد و از ارتکاب گناهان کبیره و صغیره اجتناب کند.<ref>تحریر الوسیله، ج۱، ص۲۶۹.</ref>
+'''مدیر و مدبر بودن'''
-== ۳. شجاعت ==یعنی کسی قابلیت و توان رهبری را دارد که از تهدیدات و مخاطرات در هنگام انجام وظیفه هراسی نداشته باشد.
+واجد توان مدیریتی در عرصه‌های گوناگون مورد نیاز برای رهبری جامعه اسلامی باشد؛ فقیه جامع‌الشرایط باید علاوه بر اجتهاد و عدالت مطلق اولاً بینش درست و صحیحی نسبت به امور سیاسی و اجتماعی داخل و خارج کشور داشته باشد و ترفندهای دشمنان خارج را خوب بشناسد و ثانیاً از هنر مدیریت و لوازم آن برخوردار باشد، زیرا مدیریت گذشته از تئوری نیازمند ذوق اداره و هنر تدبیر است و غیر از دانش و بینش سیاسی است بلکه باید دارای استعداد و توانایی لازم برای اداره امت اسلامی باشد.<ref>همان، ص۱۳۹ و ۱۴۰.</ref>
-== ۴. مدیر و مدبر بودن ==واجد توان مدیریتی در عرصه‌های گوناگون مورد نیاز برای رهبری جامعه اسلامی باشد؛ فقیه جامع‌الشرایط باید علاوه بر اجتهاد و عدالت مطلق اولاً بینش درست و صحیحی نسبت به امور سیاسی و اجتماعی داخل و خارج کشور داشته باشد و ترفندهای دشمنان خارج را خوب بشناسد و ثانیاً از هنر مدیریت و لوازم آن برخوردار باشد، زیرا مدیریت گذشته از تئوری نیازمند ذوق اداره و هنر تدبیر است و غیر از دانش و بینش سیاسی است بلکه باید دارای استعداد و توانایی لازم برای اداره امت اسلامی باشد.<ref>همان، ص۱۳۹ و ۱۴۰.</ref>
+'''عالم به زمان بودن'''
-== ۵. عالم به زمان بودن ==درک وضعیت و موقعیت موجود و آگاهی از توطئه دشمنان و راه مقابله با آن.
+درک وضعیت و موقعیت موجود و آگاهی از توطئه دشمنان و راه مقابله با آن.
 بنابراین به علت این که شناسایی خصوصیات لازم برای ولایت و رهبری امت اسلامی در میان فقها نیاز به تخصص و خبرگی خاص دارد مطابق اصل یکصد و هفتم، خبرگان رهبری هرگاه یکی از فقهای واجد شرایط مذکور در اصل پنجم و یکصد و نهم قانون اساسی را اعلم به احکام و موضوعات فقهی یا مسائل سیاسی و اجتماعی یا دارای مقبولیت عامه یا واجد برجستگی خاص در یکی از صفات مذکور در اصل یکصد و نهم تشخیص دهد به رهبری انتخاب می‌کند.