سیر تاریخی حرم پیامبر(ص) و ائمه(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۶۷: خط ۶۷:
== حرم امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) ==
== حرم امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) ==
[[پرونده:تصویری قدیمی از حرم عسکریین(ع).jpg|بندانگشتی|تصویری قدیمی از حرم عسکریین(ع)]]
[[پرونده:تصویری قدیمی از حرم عسکریین(ع).jpg|بندانگشتی|تصویری قدیمی از حرم عسکریین(ع)]]
امام هادی(ع) پس از شهادت در وسط خانه خود دفن شد. بعد از شهادت امام حسن عسکری(ع)، او نیز در کنار پدرش دفن شد. این خانه آباد و بزرگ بود و تا دوره خلافت المعتضد عبّاسی بر جای بود. در این دوره بر دیوار خانه پنجره‌ای نصب کردند که بر خیابان اشراف داشت و مردم امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) را از طریق آن زیارت می‌کردند. این اوضاع تا سال ۳۲۸ق ادامه داشت تا اینکه سامرا و محله عسکر خالی از سکنه شد؛ زیرا دوباره بغداد به پایتختی انتخاب شده بود. در سال ۳۳۳ق دولت آل‌حمدان گنبدی بر قبر عسکریین بنا کرد.<ref>محلاتی، ذبیح‌الله، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، قم، المکتبة الحيدرية، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۱۳-۳۱۷.</ref>
امام هادی(ع) پس از شهادت در وسط خانه خود دفن شد. بعد از شهادت امام حسن عسکری(ع)، او نیز در کنار پدرش دفن شد. این خانه آباد و بزرگ بود و تا دوره خلافت المعتضد عبّاسی بر جای بود. در این دوره بر دیوار خانه پنجره‌ای نصب کردند که بر خیابان اشراف داشت و مردم امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) را از طریق آن زیارت می‌کردند. این اوضاع تا سال ۳۲۸ق ادامه داشت تا اینکه سامرا و محله عسکر خالی از سکنه شد؛ زیرا دوباره بغداد به پایتختی انتخاب شده بود. در سال ۳۳۳ق دولت آل‌حمدان گنبدی بر قبر عسکریین بنا کرد.<ref>محلاتی، ذبیح‌الله، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، قم، المکتبة الحيدرية، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۱۳-۳۱۸.</ref>


در سال ۳۳۷ عمارت جدیدی توسط سلطان احمد معز الدوله سوّمین سلطان آل بویه بنا شد و سامراء دوباره مسکونی گردید. معز الدوله ضریحی از چوب برای قبر امام هادی و امام عسکری(ع) ساخت و برای حرم هدایای زیادی بخشیده و خادم و صاحب برای آن تعیین کرد.
در سال ۳۳۷ق، عمارت جدیدی برای حرم عسکریین توسط معزالدوله احمد، سومین سلطان آل‌بویه، بنا شد. معزالدوله ضریحی از چوب برای قبر امام هادی و امام عسکری(ع) ساخت و به حرم هدایای زیادی بخشید و خادم و مسئول برای آن تعیین کرد. در سال ۳۶۸ق، عضدالدوله دیلمی دستور بازسازی روضه عسکریین را با چوب‌های محکم ساج داد. در دوره او، صحن حرم توسعه داده شد.<ref>محلاتی، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج۱، ص۳۲۱-۳۲۵.</ref> در سال ۳۴۵ق برای پنجمین‌بار ارسلان بساسیری امر به بازسازی حرم عسکریین را داد و دو ضریح برای آن ساخت.<ref>محلاتی، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج۱، ص۳۴۴-۳۴۵.</ref> در سال ۳۹۵ق، حرم توسط سلطان برکیارق سلجوقی تعمیر شد و درهایی با چوب گرانقیمت برای آن ساخته شد و صحن حرم و رواق‌ها توسعه یافتند.<ref>محلاتی، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج۱، ص۳۴۷-۳۴۹.</ref>


در سال ۳۶۸ امیر عضد الدوله دستور به بازسازی روضه مبارکه با چوبهای محکم از ساج داد و صحن شریف را توسعه داد. در سال ۳۴۵ برای پنجمین بار امیر ارسلان بساسیری امر به باز سازی حرم عسکریین داد و دو ضریح برای بارگاه آنها ساخت. در سال ۳۹۵ حرم مبارک توسط سلطان برکیارق سلجوقی تعمیر شد و درهایی با چوب گرانقیمت برای حرم درست شد و صحن حرم و رواقها توسعه یافتند.
در سال ۶۰۶ق ناصر عباسی گنبد و گلدسته‌های حرم را تعمیر و روضه را تزیین کرد.<ref>محلاتی، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج۱، ص۳۵۰.</ref> در سال ۶۴۰ در دوره مستنصر عباسی، حرم دچار آتش‌سوزی شد و ضریح عسکریین(ع) در آتش سوخت که خلیفه اقدام به بازسازی آن کرد.<ref>محلاتی، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج۱، ص۳۶۵-۳۶۶.</ref> در سال ۷۵۰ ابو اویس حسن جلایری ضریح عسکریین(ع) را تزیین و گنبدی برای حرم قرار داد.<ref>محلاتی، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج۱، ص۳۷۷.</ref>


در سال ۶۰۶ ناصر عبّاسی قبّه و مأذنه‌های حرم را تعمیر و روضه شریف را تزیین کرد. در سال ۶۴۰ در دوره مستنصر عبّاسی و سرپرستی احمد بن طاووس بر حرم شریف آتشی درافتاد و ضریح امام هادی و امام حسن عسکری(ع) در آتش سوخت. خلیفه اقدام به بازسازی مشهد مقدس و ضریح شریف دو امام کرد. در سال ۷۵۰ ابو اویس حسن جلایری ضریح امامان حرم سامرا را تزیین و گنبدی برای حرم قرار داد.
در سال ۱۱۰۶ق آتش‌سوزی دیگری در حرم سامرا رخ داد و به دستور سلطان حسین، آخرین پادشاه صفوی، حرم تجدید بنا شد و ضریح مشبکی، به‌همراه صندوق‌هایی برای قبرهای عسکریین(ع) ساخته شد.<ref>محلاتی، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج۱، ص۳۷۹-۳۸۰.</ref> در سال ۱۲۰۰ق احمدخان دنبلی از حاکمان آذربایجان روضه و سرداب حرم را تعمیر کرد و صحن‌ها و رواق‌های جدیدی برای آن ساخت. در سال ۱۲۲۵ق امیر حسین‌قلی‌خان پسر احمدخان کارهای ناقص پدر را تکمیل کرد.<ref>محلاتی، مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ج۱، ص۳۸۶-۳۸۸.</ref> در ۲۳ محرم سال ۱۴۲۷ق مقارن با ۳ اسفند ۱۳۸۴ش تروریست‌های وابسته به القاعده حرم عسکریین را منفجر کردند. پس از تخریب، دولت عراق مسئولیت بازسازی حرم را به ستاد بازسازی عتبات عالیات ایران واگذار كرد که در سال ۱۳۹۴ش کار بازسازی به پایان رسید.<ref>«[https://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-5/300946-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF-%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA عملیات بازسازی گنبد حرم امامین عسکریین پایان یافت]»، خبرگزاری ایلنا، تاریخ درج: ۷ شهریور ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۹ مهر ۱۴۰۲ش.</ref>


در سال ۱۱۰۶ حریق دیگری در حرم سامرا افتاد و به دستور سلطان حسین آخرین پادشاه صفوی حرم تجدید بنا شد و ضریح مشبکی را به همراه صندوقهایی برای قبرهای مبارک ساختند که این آثار تاکنون باقی مانده‌اند. در سال ۱۲۰۰ احمد خان دنبلی از حاکمان آذربایجان روضه شریف و سرداب را تعمیر کرد و صحن‌ها و رواقهای جدیدی ساخت. احمد خان دستور داد که روضه و سرداب و ایوان و رواقها و صحن حرم به شیوه و ترتیب بناء نجف اشرف ساخته شوند؛ لذا بهترین اساتید و مهندسین و بنّاها را از ایران به عراق فرا خواند. در سال ۱۲۲۵ امیر حسین قلی خان پسر احمد خان کارهای ناقص پدر را تکمیل کرد.<ref>محلاّتی، ذبیح‌الله، تاریخ سامرّا، تهران، اسلامیّه، ۱۳۸۸ ه‍. ق، ج۱، صص ۲۵۳–۳۲۵.</ref> در قضیه اخیر (۱۳۷۵ ش) حرم شریف توسط تروریستهایی که از سوی (آمریکا و انگلیس) اشغالگران حمایت می‌شدند بوسیله بمب‌گذاری تخریب شده و گنبد و بارگاه‌های این حرم شریف منهدم گردیده که توسط شیعیان بزودی بهتر و باشکوه‌تر از دوره‌های قبل تعمیر خواهد شد به یاری خداوند متعال در این عملیات تخریبی دست سه گروه بیشتر نمایان است که عبارت از صهیونیستها و وهابیان و بعثی‌های باقی مانده از حکومت صدام هستند به یقین این بارگاه دوباره سر به آسمان برخواهد افراشت و نام ائمه همیشه جاوید است ولی نام سیه رویان تبهکار به ننگی و خیانت شناخته شده و عذات الهی آنها را فراخواهد گرفت.
درباره تاریخ احداث و تعمیر حرمهای شریف پیامبر و اهل بیت به صورت جمعی کتابی وجود ندارد بلکه باید به تاریخ شهرهایی که این پاکان در آن دفن شده‌اند مراجعه کرد.
== مطالعهٔ بیشتر ==
# تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ناجی محمّد حسن عبد القادر الانصاری
# نجف اشرف در ادوار زمان، محقق ورسی
# تاریخ حرم ائمه بقیع، محمد صادق نجمی
# تاریخ کربلا و حایر حسین، محمّد جواد کلید دار
# تاریخ حرم کاظمین، شیخ محمّد آل یاسین
# تاریخ مشهد، از محمّد رضا قصّابیان.
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
۶٬۸۱۴

ویرایش