۶٬۸۱۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۷: | خط ۷: | ||
. | . | ||
'''سیره معصومان در ماه رمضان''' شامل اعمالی در راستای اصلاح، بهسازی و عمقبخشی به رابطهٔ خود و خدا و خود و مردم بوده است. در بعد فردی و ارتباط شخص با خدا سیرهٔ معصومان(ع) بر یافتن حالت عرفانی در مواجه با ماه رمضان، اقامهٔ نمازهای مستحبی، تلاوت قرآن، نیایشهای مختلف در مواقع زمانی متفاوت، احیای شبهای قدر، توجه به آداب الهی هنگام افطار، غسل، | '''سیره معصومان در ماه رمضان''' شامل اعمالی در راستای اصلاح، بهسازی و عمقبخشی به رابطهٔ خود و خدا و خود و مردم بوده است. در بعد فردی و ارتباط شخص با خدا سیرهٔ [[معصومان(ع)]] بر یافتن حالت عرفانی در مواجه با ماه رمضان، اقامهٔ نمازهای مستحبی، تلاوت قرآن، نیایشهای مختلف در مواقع زمانی متفاوت، احیای شبهای قدر، توجه به آداب الهی هنگام افطار، غسل، [[اعتکاف]]، توجه به آداب الهی در شب عید فطر و پرداختن به آداب و اعمال روز عید فطر برقرار بوده است. | ||
در بعد اجتماعی و رابطهٔ شخص با مردم سیرهٔ معصومان(ع) بر ایجاد آمادگی روحی در مردم برای ورود به ماه | در بعد اجتماعی و رابطهٔ شخص با مردم سیرهٔ معصومان(ع) بر ایجاد آمادگی روحی در مردم برای ورود به [[ماه رمضان]]، سفارش به تلاوت قرآن، کمک به مستمندان، افطاری دادن، توجه بیشتر به زیردستان و گذشتن از خطای آنان و آزادکردن اسیران بوده است. | ||
== رابطهٔ خود و خدا (بعد فردی) == | == رابطهٔ خود و خدا (بعد فردی) == | ||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
=== دگرگونی حال === | === دگرگونی حال === | ||
سید ابن طاووس (درگذشتهٔ ۶۶۴ق) نقل میکند که وقتی ماه مبارک رمضان فرا میرسید رنگ چهرهٔ پیامبر اکرم(ص) عوض میشد و زیاد به نماز و دعا میپرداخت<ref>سید بن طاووس، علی بن موسی، إقبال الأعمال ( ط- القديمة)، تهران، دار الكتب الإسلاميه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۰.</ref>. تغییر حالت رسول الله(ص) در دههٔ آخر ماه رمضان شدت بیشتری میگرفت، بهگونهای که تمام شبها را به شب زندهداری و عبادت سپری میکرد.<ref>الصدوق، محمد بن علی، من لا يحضره الفقيه، تحقیق علیاکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵۶.</ref> دربارهٔ امام سجاد(ع) هم نقل شده که در ماه رمضان کاملاً غرق در دعا، تسبیح، استغفار و ذکر تکبیر میشد.<ref>الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علیاکبر الغفارى و محمد الآخوندى، تهران، دار الكتب الإسلامية، الطبعة، ۱۴۰۷ق. ج۴، ص۸۸-۸۹؛ نیز: الحر العاملی، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۳۰۹.</ref> | [[سید ابن طاووس]] (درگذشتهٔ ۶۶۴ق) نقل میکند که وقتی ماه مبارک رمضان فرا میرسید رنگ چهرهٔ [[پیامبر اکرم(ص)]] عوض میشد و زیاد به نماز و دعا میپرداخت<ref>سید بن طاووس، علی بن موسی، إقبال الأعمال ( ط- القديمة)، تهران، دار الكتب الإسلاميه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۰.</ref>. تغییر حالت رسول الله(ص) در دههٔ آخر ماه رمضان شدت بیشتری میگرفت، بهگونهای که تمام شبها را به شب زندهداری و عبادت سپری میکرد.<ref>الصدوق، محمد بن علی، من لا يحضره الفقيه، تحقیق علیاکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵۶.</ref> دربارهٔ امام سجاد(ع) هم نقل شده که در ماه رمضان کاملاً غرق در دعا، تسبیح، استغفار و ذکر تکبیر میشد.<ref>الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علیاکبر الغفارى و محمد الآخوندى، تهران، دار الكتب الإسلامية، الطبعة، ۱۴۰۷ق. ج۴، ص۸۸-۸۹؛ نیز: الحر العاملی، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۳۰۹.</ref> | ||
=== نمازهای مستحبی === | === نمازهای مستحبی === | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
=== تلاوت قرآن === | === تلاوت قرآن === | ||
ماه رمضان بهار قرآن خوانده شده است. تلاوت قرآن در این ماه جزو برنامههای اصلی پیامبر اکرم(ص) و اهلبیت(ع) بوده است. آنان عنایت خاصی نسبت به تلاوت قرآن در ماه مبارک رمضان داشتهاند و توجه اصحاب خود را نسبت به این عمل جلب میکردند. در مورد امام سجاد(ع) نقل شده که چهل بار قرآن را در ماه رمضان ختم میکرد.<ref>المجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۵.</ref> | ماه رمضان بهار قرآن خوانده شده است. تلاوت قرآن در این ماه جزو برنامههای اصلی پیامبر اکرم(ص) و [[اهلبیت(ع)]] بوده است. آنان عنایت خاصی نسبت به تلاوت قرآن در ماه مبارک رمضان داشتهاند و توجه اصحاب خود را نسبت به این عمل جلب میکردند. در مورد امام سجاد(ع) نقل شده که چهل بار قرآن را در ماه رمضان ختم میکرد.<ref>المجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۵.</ref> | ||
=== نیایش === | === نیایش === | ||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
* دعای پیامبر اکرم(ص) در وقت واردشدن به ماه رمضان؛ | * دعای پیامبر اکرم(ص) در وقت واردشدن به ماه رمضان؛ | ||
* دعای پیغمبر اکرم(ص) در شب اول ماه رمضان؛ | * دعای پیغمبر اکرم(ص) در شب اول ماه رمضان؛ | ||
* دعای ابو حمزه ثمالی در هر شب ماه رمضان؛ | * [[دعای ابو حمزه ثمالی|دعای ابوحمزه ثمالی]] در هر شب ماه رمضان؛ | ||
* دعای سحر؛ | * دعای سحر؛ | ||
* دعای اول صحیفهٔ سجادیه؛ | * دعای اول صحیفهٔ سجادیه؛ | ||
* دعای وقت افطار؛ | * دعای وقت افطار؛ | ||
* دعای امام سجاد(ع) در شبهای نوزدهم و بیست و یکم ماه رمضان؛ | * دعای امام سجاد(ع) در شبهای نوزدهم و بیست و یکم ماه رمضان؛ | ||
* دعاهای پیامبر اکرم(ص)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) در ماه مبارک رمضان؛ | * دعاهای پیامبر اکرم(ص)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع) و [[امام کاظم(ع)]] در ماه مبارک رمضان؛ | ||
* دعاهای پیامبر اکرم(ص) و امام سجاد(ص) در شب بیست و هفتم ماه رمضان؛ | * دعاهای پیامبر اکرم(ص) و امام سجاد(ص) در شب بیست و هفتم ماه رمضان؛ | ||
* دعای پیامبر اکرم(ص) در شب آخر ماه رمضان؛ | * دعای پیامبر اکرم(ص) در شب آخر ماه رمضان؛ | ||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
=== احیای شب قدر === | === احیای شب قدر === | ||
معصومان(ع) در شبهای قدر شب زندهدار بودند. آنان نه تنها خود به احیاء آن شب میپرداختند، بلکه خانواده و فرزندان خود را به انجام آن وامیداشتند. روایت شده که رسول خدا(ص) در شب بیست و سوم ماه رمضان خفتگان از خانواده خود را از خواب بیدار میکرد و آب بهصورت آنان میپاشید.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۸، ص۱۶۰.</ref> حضرت فاطمه(س) نیز نمیگذاشت کسی از فرزندانش در آن شب به خواب رود و آنان را با کمی غذا و ایجاد آمادگی از روز، آماده میساخت. آن حضرت(س) میفرمود محروم کسی است که از خیر این شب محروم بماند.<ref>قاضی النعمان، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، قم، مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، ج۱، ص۲۸۲.</ref> سالی امام صادق(ع) به بیماری سختی گرفتار شده بود، آن حضرت دستور داد که در شب بیست و سوم ایشان را بردارند و به مسجد پیامبر(ص) ببرند تا از برکات احیای شب قدر محروم نشوند.<ref>المجلسی، بحار الانوار، ج۹۸، ص۱۶۹.</ref> | معصومان(ع) در شبهای قدر شب زندهدار بودند. آنان نه تنها خود به احیاء آن شب میپرداختند، بلکه خانواده و فرزندان خود را به انجام آن وامیداشتند. روایت شده که رسول خدا(ص) در شب بیست و سوم ماه رمضان خفتگان از خانواده خود را از خواب بیدار میکرد و آب بهصورت آنان میپاشید.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۸، ص۱۶۰.</ref> [[حضرت فاطمه(س)]] نیز نمیگذاشت کسی از فرزندانش در آن شب به خواب رود و آنان را با کمی غذا و ایجاد آمادگی از روز، آماده میساخت. آن حضرت(س) میفرمود محروم کسی است که از خیر این شب محروم بماند.<ref>قاضی النعمان، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، قم، مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، ج۱، ص۲۸۲.</ref> سالی [[امام صادق(ع)]] به بیماری سختی گرفتار شده بود، آن حضرت دستور داد که در شب بیست و سوم ایشان را بردارند و به مسجد پیامبر(ص) ببرند تا از برکات احیای شب قدر محروم نشوند.<ref>المجلسی، بحار الانوار، ج۹۸، ص۱۶۹.</ref> | ||
=== آداب افطار === | === آداب افطار === | ||
چگونه افطار کردن و با چه افطار کردن از جمله موضوعات مورد توجه در سیرهٔ معصومان بوده است. از پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) ادعیه خاصی در وقت افطار نقل شده است؛ امام صادق(ع) از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده که در وقت افطار این دعا را میخواند: {{عربی|اللّهُمّ لكَ صُمنا و على رِزقِكَ أفطَرْنا، فَتَقَبَّلْهُ مِنّا، ذَهَبَ الظَّماءُ، و ابتَلَّتِ العُروقُ، و بَقِيَ الأجرُ|ترجمه=بار خدايا! براى تو روزه گرفتيم و با روزىِ تو افطار مىكنيم ؛ پس آن را از ما بپذير؛ تشنگى رفت و رگها [دوباره] شاداب شد و پاداش بر جاى ماند}}.<ref>الکلینی، الکافی، ج۴، ص۹۵.</ref> امام علی(ع) در وقت افطار میخواند: {{متن عربی|بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَی رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْ [فَتَقَبَّلْهُ] مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیم|ترجمه=به نام خدا، خدایا، برای تو روزه گرفتیم و بر روزی تو افطار کردیم، خدایا از ما بپذیر که تو شنوا و دانایی}}.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۴۰، ص۳۳۹.</ref> | چگونه افطار کردن و با چه افطار کردن از جمله موضوعات مورد توجه در سیرهٔ معصومان بوده است. از پیامبر(ص) و [[ائمه اطهار(ع)]] ادعیه خاصی در وقت افطار نقل شده است؛ [[امام صادق(ع)]] از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده که در وقت افطار این دعا را میخواند: {{عربی|اللّهُمّ لكَ صُمنا و على رِزقِكَ أفطَرْنا، فَتَقَبَّلْهُ مِنّا، ذَهَبَ الظَّماءُ، و ابتَلَّتِ العُروقُ، و بَقِيَ الأجرُ|ترجمه=بار خدايا! براى تو روزه گرفتيم و با روزىِ تو افطار مىكنيم ؛ پس آن را از ما بپذير؛ تشنگى رفت و رگها [دوباره] شاداب شد و پاداش بر جاى ماند}}.<ref>الکلینی، الکافی، ج۴، ص۹۵.</ref> امام علی(ع) در وقت افطار میخواند: {{متن عربی|بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَی رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْ [فَتَقَبَّلْهُ] مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیم|ترجمه=به نام خدا، خدایا، برای تو روزه گرفتیم و بر روزی تو افطار کردیم، خدایا از ما بپذیر که تو شنوا و دانایی}}.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۴۰، ص۳۳۹.</ref> | ||
اینکه معصومان(ع) با چه چیزی افطار میکردند در روایات به مواردی اشاره شده است: | اینکه معصومان(ع) با چه چیزی افطار میکردند در روایات به مواردی اشاره شده است: | ||
* از امام باقر(ع) نقل شده که پیامبر اکرم(ص) با آب و خرما یا آب و رطب افطار میکرد.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۶، ص۳۱۴.</ref> | * از [[امام باقر(ع)]] نقل شده که پیامبر اکرم(ص) با آب و خرما یا آب و رطب افطار میکرد.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۶، ص۳۱۴.</ref> | ||
* همچنین، نقل شده که آن حضرت(ص) اگر شیرینی و حلوا نمییافت که با آن افطار کند، با شکر، که از نی گرفته میشد، افطار میکرد.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۶، ص۲۱۵.</ref> | * همچنین، نقل شده که آن حضرت(ص) اگر شیرینی و حلوا نمییافت که با آن افطار کند، با شکر، که از نی گرفته میشد، افطار میکرد.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۶، ص۲۱۵.</ref> | ||
* از امام صادق(ع) نقل شده که پیامبر اکرم(ص) با شیرینی و حلوا افطار میکرد و اگر آن را نمییافت با آب ولرم افطار میکرد و میفرمود که آب ولرم باعث پاکیزگی کبد و معده است و دهان را خوشبو میسازد و ریشه دندان و دید چشم را تقویت مینماید.<ref>الکلینی، الکافی، ج۴، ص۱۵۲.</ref> | * از امام صادق(ع) نقل شده که پیامبر اکرم(ص) با شیرینی و حلوا افطار میکرد و اگر آن را نمییافت با آب ولرم افطار میکرد و میفرمود که آب ولرم باعث پاکیزگی کبد و معده است و دهان را خوشبو میسازد و ریشه دندان و دید چشم را تقویت مینماید.<ref>الکلینی، الکافی، ج۴، ص۱۵۲.</ref> | ||
* از امام باقر(ع) نقل شده که حضرت علی(ع) دوست داشت که با شیر افطار کند.<ref>المجلسی، بحار الانوار، ج۹۸، ص۱۲.</ref> | * از امام باقر(ع) نقل شده که [[حضرت علی(ع)]] دوست داشت که با شیر افطار کند.<ref>المجلسی، بحار الانوار، ج۹۸، ص۱۲.</ref> | ||
=== غسل === | === غسل === | ||
پیامبر اکرم(ص) در دههٔ آخر ماه رمضان هر شب غسل میکرد.<ref>الحر العاملی، وسائل الشيعه، ج۳، ص۳۲۷.</ref> امام باقر(ع) شبهای نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم و بیست و پنجم را غسل میکرد<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۸، ص۵۸.</ref>. امام صادق(ع) در شب بیست و سوم دو بار غسل میکرد، یک بار در اول شب و بار دیگر در آخر شب.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۸، ص۱۶۰.</ref> | پیامبر اکرم(ص) در دههٔ آخر ماه رمضان هر شب [[غسل]] میکرد.<ref>الحر العاملی، وسائل الشيعه، ج۳، ص۳۲۷.</ref> امام باقر(ع) شبهای نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم و بیست و پنجم را غسل میکرد<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۸، ص۵۸.</ref>. امام صادق(ع) در شب بیست و سوم دو بار غسل میکرد، یک بار در اول شب و بار دیگر در آخر شب.<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۹۸، ص۱۶۰.</ref> | ||
=== اعتکاف === | === اعتکاف === |
ویرایش