سوره احزاب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سوره احزاب''' در مدینه نازل شده و سی و سومین سورهٔ قرآن است و ۷۳ آیه دارد. بخش مهمّی از این سوره به ماجرای جنگ احزاب (خندق) می‌پردازد که یهودیان با مشرکان مکه و دیگر قبایل علیه مسلمانان متحد شدند. در این سوره احکام فقهی‌ای همچون عده طلاق، حجاب زنان، ازدواج با همسر پسرخوانده پس از طلاق هم گفته شده است. و نیز موضوعاتی مانند خاتمیت پیامبر(ص)، حمل امانت الهی توسط انسان، آیه تطهیر و… در این سوره بیان شده است.

در فضيلت اين سوره از پیامبر(ص) نقل شده است «كسى كه سوره احزاب را تلاوت كند و به خانواده خود تعليم دهد از عذاب قبر در امان خواهد بود.» و از امام صادق(ع) نقل شده: «كسى كه سوره احزاب را بسيار تلاوت كند در قيامت در جوار پيامبر و خاندان او خواهد بود». مفسران گفته‌اند اين گونه فضائل و افتخارات، تنها به تلاوت بى روح و عارى از هر نوع انديشه و عمل به دست نمی‌آيد، تلاوتى لازم است كه مبدء انديشه گردد و انديشه‏‌اى كه افق فكر انسان را چنان روشن سازد كه پرتوش در اعمال او ظاهر گردد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۱۸۳.</ref>  

سوره احزاب مشتمل بر این معانی است:

 

* اشاره‌ای به نبوت (آیات ۷–۸)

* تأکید و خطاب به پیامبر دربارهٔ تقوا، استقامت، پیروی از وحی و توکل (آیات ۱–۳)

* تصریح به مقام ولایت پیامبر نسبت به پیروانشان (آیه ۶)

* بیان نمونه‌ای از آداب و رسوم و عادات جاهلیت (دربارهٔ ظهار و فرزندخواندگی) و شیوهٔ برخورد با آن (آیات ۴–۵)

* شرح جنگ احزاب (آیات ۹–۲۰)

* وجوب تأسی به رسول خدا(ص) (آیه ۲۱)

* پیکار صادقانهٔ یاران پیامبر (آیات ۲۲–۲۳)

* سرگذشت غلبهٔ مسلمانان بر یهودیان بنی قریظه و تمکن یافتن مهاجرین در مدینه (آیات ۲۶–۲۷)

* سفارش زنان پیامبر اکرم(ص) به رعایت اوامر الهی و حفظ جایگاه خود در مقام همسری با رسول خدا (آیات ۲۸–۳۴)

* بیان صفات و خصایص مردان و زنانی که ایمان راستین دارند (آیه ۳۵)

* تأکید بر قاطعیت پیامبر اکرم در امر تبلیغ رسالت (آیات ۳۸–۴۰)

* داستان زید و زینب و همسری زینب با رسول خدا(ص) بعد از جدا شدن از زید (آیات ۳۷–۴۰)

* مقامات رسول خدا(ص) (آیات ۴۶–۴۷)

* بیان برخی از احکام ازدواج و نیز تعدد زوجات پیامبر(ص) (آیات ۵۰–۵۴)

* حکم وجوب رعایت حریم میان زنان و مردان، (آیات ۵۳، ۵۹)

* جایگاه خاص انسان در میان موجودات و پذیرش «امانت» شده است (آیه ۷۲).<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «احزاب»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref>

== ازدواج پیامبر<small>(ص)</small> با همسر سابق زید ==

خداوند در سوره احزاب انسان را حامل امانتی می‌داند که خود داوطلب برای برداشتن آن شده است: {{قرآن|إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ ۖ إِنَّهُ کَانَ ظَلُومًا جَهُولًا|ترجمه=ما امانت [الهی و بار تکلیف] را بر آسمانها و زمین و کوه‌ها عرضه کردیم، پس، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناک شدند، و[لی] انسان آن را برداشت؛ راستی او ستمگری نادان بود.|سوره=احزاب|آیه=۷۲}} در اینکه این امانت چیست اقوال مختلفی گفته شده است. علامه طباطبایی می‌فرماید: «آن این است که مراد از امانت مزبور کمالی باشد که از ناحیه تلبس و داشتن اعتقادات حق، و نیز تلبس به اعمال صالح، و سلوک طریقه کمال حاصل شود به اینکه از حضیض ماده به اوج اخلاص ارتقاء پیدا کند و خداوند انسان حامل آن امانت را برای خود خالص کند، این است آن احتمالی که می‌تواند مراد از امانت باشد، چون در این کمال هیچ موجودی نه آسمان، و نه زمین، و نه غیر آن دو، شریک انسان نیست. از سویی دیگر چنین کسی تنها خدا متولی امور اوست، و جز ولایت الهی هیچ موجودی از آسمان و زمین در امور او دخالت ندارد، چون خدا او را برای خود خالص کرده.»<ref>ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۶، ص۵۲۵</ref>{{جعبه نقل قول

== آیات مهم ==

* '''آیه صلوات:''' مطابق آیه ۵۶ سوره احزاب، خداوند و فرشتگان بر پیامبر (ص) درود می‌فرستند و از کسانی که ایمان آورده‌اند می‌خواهد بر پیامبر صلوات بفرستند و تسلیم او باشند.

* '''پیامبر، اسوه حسنه:'''  آیه ۲۱ سوره احزاب، پیامبر را اسوه حسنه (سرمشقی نیکو) معرفی کرده است. مفسران گفته‌اند روحيات او، استقامت و شكيبايى او، هوشيارى و درايت و اخلاص و توجه به خدا و تسلط او بر حوادث، و زانو نزدن در برابر سختی‌ها و مشكلات، هر كدام می‌تواند الگو و سرمشقى براى همه مسلمين باشد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۲۴۲.</ref>

* '''آیه حجاب:''' درباره پوشش و حجاب زنان در این سوره آمده است:{{قرآن|ترجمه=ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: جلباب‌ها [چادر یا روسری‌های بلند] خود را بر خویش فروافکنند، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است؛ خداوند همواره آمرزنده رحیم است.|سوره=احزاب|آیه=۵۹}}<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «احزاب»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref>