automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۱۴۷
ویرایش
ابرابزار
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←معرفی) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }} | {{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour}} | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
[[سوره احزاب]] در مدینه نازل شده است و دارای ۷۳ آیه است. بخش مهمّی از این سوره به ماجرای | [[سوره احزاب]] در مدینه نازل شده است و دارای ۷۳ آیه است. بخش مهمّی از این سوره به ماجرای جنگ احزاب (خندق) می‌پردازد که یهودیان با مشرکان مکه و دیگر قبایل علیه مسلمانان متحد شدند. در این سوره احکام فقهی‌ای همچون عده طلاق، حجاب زنان، ازدواج با همسر پسرخوانده پس از طلاق هم گفته شده است. و نیز موضوعاتی مانند خاتمیت پیامبر(ص)، حمل امانت الهی توسط انسان و… در این سوره بیان شده است. | ||
== معرفی == | == معرفی == | ||
اَحزاب، نام سی و سومین | اَحزاب، نام سی و سومین سورهٔ ''قرآن'' مجید، که ۷۳ آیه دارد. سورهٔ احزاب، اسم و عنوان دیگری ندارد. وجه تسمیهٔ سوره، مطابق با قاعدهٔ کلی نامگذاری سُوَر قرآنی این است که جنگ احزاب تنها در این سوره مطرح شده (آیات ۹ تا ۲۲) و نیز کلمهٔ احزاب در این سوره ۳ بار تکرار شده است. عنوان «الاحزاب» که در آیات دیگر ''قرآن'' برای اقوام پیشین که به عذاب الهی گرفتار آمده‌اند، به کار رفته، در این سوره بر آتش افروزان جنگ جندق اطلاق شده است و به تفرق گروه‌های شرکت کننده در این جنگ که سرانجام به شکست آنان انجامید، اِشعاری کنایت‌آمیز دارد.<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «احزاب»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
سورهٔ احزاب یکی از سه سورهٔ آغاز شده با خطاب «یا اَیُّهَا النَّبیّ» است. موضوع اصلی سوره، چنان‌که از سرآغاز و مندرجات آن، و نیز از تکرار کلمهٔ «النّبیّ» در آن بر می‌آید، عبارت است از «آیین تحول اجتماعی و فرهنگی در اسلام»؛ و سوره به‌ویژه بر تثبیت جایگاه والای پیامبر اکرم(ص) در جامعهٔ اسلامی، توضیح شیوه‌های برخورد با بدعت‌ها، شرح وظایف و تکالیف گوناگون مسلمانان در مرحلهٔ انتقال از فرهنگ جاهلی به فرهنگ اسلامی، دلالت دارد.<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «احزاب»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | |||
== محتوا == | == محتوا == | ||
می‌توان گفت | می‌توان گفت که سورهٔ احزاب در یک مقدمه (۳۳ / ۱–۸)، ۷ فصل و یک خاتمه (۳۳ / ۶۹–۷۳) تدوین شده و مشتمل بر این معانی است: اشاره‌ای به نبوت (۳۳ / ۷–۸)؛ تأکید و خطاب به پیامبر دربارهٔ تقوا، استقامت، پیروی از وحی و توکل (۳۳ / ۱–۳)؛ تصریح به مقام ولایت آن حضرت نسبت به پیروانشان (۳۳ / ۶)؛ بیان نمونه‌ای از آداب و رسوم و عادات جاهلیت (دربارهٔ ظهار و فرزندخواندگی) و شیوهٔ برخورد با آن (۳۳ / ۴–۵)؛ شرح جنگ احزاب (۳۳ / ۹–۲۰)؛ وجوب تأسی به رسول خدا(ص) (۳۳ / ۲۱)؛ پیکار صادقانهٔ یاران آن حضرت (۳۳ / ۲۲–۲۳) و سرگذشت غلبهٔ مسلمانان بر یهودیان بنی قریظه و تمکن یافتن مهاجرین در مدینه (۳۳ / ۲۶–۲۷)؛ سفارش زنان پیامبر اکرم(ص) به رعایت اوامر الهی و حفظ جایگاه خود در مقام همسری با رسول خدا (۳۳ / ۲۸–۳۴)؛ بیان صفات و خصایص مردان و زنانی که ایمان راستین دارند (۳۳ / ۳۵) و تأکید بر قاطعیت پیامبر اکرم در امر تبلیغ رسالت (۳۳ / ۳۸–۴۰). پس از ذکر این معانی، به مناسبت، داستان زید و زینب و همسری زینب با رسول خدا(ص) را بعد از جدا شدن از زید یادآور می‌شود (۳۳ / ۳۷–۴۰). و آنگاه مقامات رسول خدا(ص) را برمی‌شمارد (۳۳ / ۴۶–۴۷) و به بیان برخی از احکام ازدواج و نیز تعدد زوجات آن حضرت می‌پردازد (۳۳ / ۵۰–۵۴). حکم وجوب رعایت حریم میان زنان و مردان، ظاهراً نخستین‌بار در این سوره مطرح شده است (نک: ۳۳ / ۵۳، ۵۹). مجموعهٔ آیات ۶۳ تا ۶۸ بسیار شبیه به قسمت پایانی سورهٔ نازعات (۷۹ / ۴۲–۴۶) جلوه می‌کند و خاتمهٔ سوره شباهت فراوانی به مضامین سوره صف دارد. در همین خاتمه به بیانی لطیف، اشارتی به جایگاه خاص انسان در میان موجودات و پذیرش «امانت» شده است (۳۳ / ۷۲).<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «احزاب»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
== جنگ احزاب == | == جنگ احزاب == | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
«حزب» به معنی گروه و طایفه است و این جنگ را احزاب می‌نامند. برای آنکه یهودیان با مشرکان مکّه و طوائف دیگر پیمان بستند و ائتلاف کردند تا یک‌باره بر مدینه بتازند و کار مسلمانان را یکسره سازند.<ref>شعرانی، حاج میرزا ابوالحسن، تهران، نشر طوبی، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۶۳، ج۱، ص۱۷۱.</ref> | «حزب» به معنی گروه و طایفه است و این جنگ را احزاب می‌نامند. برای آنکه یهودیان با مشرکان مکّه و طوائف دیگر پیمان بستند و ائتلاف کردند تا یک‌باره بر مدینه بتازند و کار مسلمانان را یکسره سازند.<ref>شعرانی، حاج میرزا ابوالحسن، تهران، نشر طوبی، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۶۳، ج۱، ص۱۷۱.</ref> | ||
آیات (۲۵–۹) سوره احزاب، شرح واقعه جنگ احزاب است و از آیه ۲۵ تا ۲۷ مربوط به [[نقد بر گزارش کشتار بنی‌قریظه|غزوه بنی‌قریظه]] است<ref>طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۳ ق، ج۱۶، ص۲۹۱.</ref> | آیات (۲۵–۹) سوره احزاب، شرح واقعه جنگ احزاب است و از آیه ۲۵ تا ۲۷ مربوط به [[نقد بر گزارش کشتار بنی‌قریظه|غزوه بنی‌قریظه]] است<ref>طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۳ ق، ج۱۶، ص۲۹۱.</ref> | ||
== ازدواج پیامبر با همسر سابق زید == | == ازدواج پیامبر با همسر سابق زید == | ||
داستان ازدواج رسول | داستان ازدواج رسول اکرم(ص) به فرمان خداوند با زینب بنت جحش، همسر مطلقهٔ زید ــ که پسر خواندهٔ آن حضرت بود ــ به عنوان نمونه‌ای از برخورد قاطع و خردمندانهٔ رسول خدا(ص) با عادات و رسوم بی‌پایهٔ دوران جاهلیت در سورهٔ احزاب گزارش شده است (۳۳ / ۳۷–۴۰). این موضوع همواره مورد گفت و گو و مناقشهٔ فراوان از سوی مخالفان و موافقان قرار گرفته، و با آنکه در سِیَر و تواریخ معتبر چون سیرهٔ ابن‌هشام، ''طبقات'' ابن‌سعد و ''تاریخ'' طبری از شاخ و برگهایی که در قرون بعد بر آن افزوده‌اند، پیراسته است، باز دشمنان اسلام، از تلفیق این آیات با برخی روایات ساختگی که متأسفانه در بعضی تفاسیر ''قرآن'' نیز جای گرفته‌اند، دستاویزهایی برای القای شبهه در اذهان دربارهٔ شخصیت پیامبر اکرم(ص) ساخته‌اند. البته دانشمندان و متفکران اسلامی نیز درصدد پاسخ‌گویی به شبهات آنان برآمده‌اند و حتی بعضی به تألیف کتاب جداگانه در این موضوع پرداخته‌اند که زاهر عوارض المعی، نویسندهٔ کتاب ''مع المفسرین و المستشرقین فی زواج النبی(ص) بزینب بنت جحش''، از آن جمله است. همچنین مستثنی شدن رسول اکرم(ص) از حکم «تحدید زوجات» در اسلام (۳۳ / ۵۰) نیز سخت مورد سوء استفادهٔ برخی از یهودیان و مسیحیان قرار گرفته و ساحت مقدس حضرت حتمی مرتبت(ص) آماج تهمتهای بی‌اساس آنان شده است که نویسندگان و دانشمندان اسلامی به آنان پاسخ داده‌اند.<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «احزاب»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
== خاتمیت == | == خاتمیت == | ||
{{جعبه نقل قول | {{جعبه نقل قول | ||
| خط ۲۹: | خط ۳۰: | ||
| نقل قول = <small>'''آیه ۳ سوره احزاب:'''</small> | | نقل قول = <small>'''آیه ۳ سوره احزاب:'''</small> | ||
«و بر خدا توکل | «و بر خدا توکل کن، همین بس که خدا نگهبان [تو]ست.» | ||
}} | }} | ||
... | ... | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۶: | ||
== آیه تطهیر == | == آیه تطهیر == | ||
{{نوشتار اصلی|آیه تطهیر}} | {{نوشتار اصلی|آیه تطهیر}} | ||
... | ... | ||
== حمل امانت الهی == | == حمل امانت الهی == | ||
{{نوشتار اصلی|حمل امانت الهی توسط انسان در آیه ۷۲ سوره احزاب}} | {{نوشتار اصلی|حمل امانت الهی توسط انسان در آیه ۷۲ سوره احزاب}} | ||
خداوند در سوره احزاب انسان را حامل امانتی می‌داند که خود داوطلب برای برداشتن آن شده است: {{قرآن|إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ | خداوند در سوره احزاب انسان را حامل امانتی می‌داند که خود داوطلب برای برداشتن آن شده است: {{قرآن|إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ ۖ إِنَّهُ کَانَ ظَلُومًا جَهُولًا|ترجمه=ما امانت [الهی و بار تکلیف] را بر آسمانها و زمین و کوه‌ها عرضه کردیم، پس، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناک شدند، و[لی] انسان آن را برداشت؛ راستی او ستمگری نادان بود.|سوره=احزاب|آیه=۷۲}} در اینکه این امانت چیست اقوال مختلفی گفته شده است. علامه طباطبایی می‌فرماید: «آن این است که مراد از امانت مزبور کمالی باشد که از ناحیه تلبس و داشتن اعتقادات حق، و نیز تلبس به اعمال صالح، و سلوک طریقه کمال حاصل شود به اینکه از حضیض ماده به اوج اخلاص ارتقاء پیدا کند و خداوند انسان حامل آن امانت را برای خود خالص کند، این است آن احتمالی که می‌تواند مراد از امانت باشد، چون در این کمال هیچ موجودی نه آسمان، و نه زمین، و نه غیر آن دو، شریک انسان نیست. از سویی دیگر چنین کسی تنها خدا متولی امور اوست، و جز ولایت الهی هیچ موجودی از آسمان و زمین در امور او دخالت ندارد، چون خدا او را برای خود خالص کرده.»<ref>ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۶، ص۵۲۵</ref> | ||
== آیات مهم == | == آیات مهم == | ||
{{جعبه نقل قول | {{جعبه نقل قول | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۹: | ||
«ای اهل ایمان! از خدا پروا کنید و سخن درست و استوار گویید.» | «ای اهل ایمان! از خدا پروا کنید و سخن درست و استوار گویید.» | ||
}} | }} | ||
برخی از آیات | برخی از آیات سورهٔ احزاب، از شهرت خاصی برخوردار شده‌اند، از جملهٔ آنهاست: «ما جَعَلَ اللّٰهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَیْنِ فی جَوْفِهِ» (۳۳ / ۴)، «لَقَدْ کٰانَ لَکُمْ فی رَسُولِ اللّٰهُ اُسْوَةٌ حَسَنَهٌ» (۳۳ / ۲۱)، «ما کانَ مُحَمَّدٌ اَبا اَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ وَلٰکِنْ رَسولَ‌اللّٰهَ وَ خاتَمَ النَّبییّنَ» (۳۳ / ۴۰)، و از همه بیشتر، آیهٔ ۵۶: «اِنَّ اللّٰهَ و مَلائِکَتَهُ یُصَلّونَ عَلَی النَّبِیِّ، یا اَیُّهَاالَّذینَ آمَنوا صَلّوا عَلَیْهِ و سَلِّمُوا تَسْلیماً». همچنین است آیهٔ ۵۳ که به «آیهٔ حجاب» و آیهٔ ۷۲ که به «آیهٔ امانت» شهرت یافته‌اند، و نیز آیهٔ ۳۳ «اِنَّما یُریدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرَّجْسَ اَهْلَ البَیْتِ و یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً» که «آیهٔ تطهیر» نام گرفته و موضوع بحثهای مفصل میان مفسران و قاطبهٔ علمای اسلام شده است.<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «احزاب»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
* '''احکام طلاق و عدّه:''' درباره عده طلاق قبل از هم‌بسترشدن آمده است: {{قرآن|ترجمه=ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که با زنان با ایمان ازدواج کردید و قبل از همبستر شدن طلاق دادید، عدّه‌ای برای شما بر آنها نیست که بخواهید حساب آن را نگاه دارید؛ آنها را با هدیه مناسبی بهره‌مند سازید و بطرز شایسته‌ای رهایشان کنید|سوره=احزاب|آیه=۴۹}} | * '''احکام طلاق و عدّه:''' درباره عده طلاق قبل از هم‌بسترشدن آمده است: {{قرآن|ترجمه=ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که با زنان با ایمان ازدواج کردید و قبل از همبستر شدن طلاق دادید، عدّه‌ای برای شما بر آنها نیست که بخواهید حساب آن را نگاه دارید؛ آنها را با هدیه مناسبی بهره‌مند سازید و بطرز شایسته‌ای رهایشان کنید|سوره=احزاب|آیه=۴۹}} | ||
* '''زنان پیامبر(ص):''' خداوند متعال زنان رسول خدا(ص) را متفاوت با دیگر زنان می‌داند و این یعنی اطرافیان بزرگان دین و حاکم اسلامی بایستی بیشتر از بقیه مراقب رفتارها و خواسته‌های مادی خود باشند، لذا فرمود: {{قرآن|ترجمه=ای همسران پیامبر! هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود، عذاب او دوچندان خواهد بود؛ و این برای خدا آسان است. و هر کس از شما برای خدا و پیامبرش خضوع کند و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دو چندان خواهیم ساخت، و روزی پرارزشی برای او آماده کرده‌ایم. ای همسران پیامبر! شما همچون یکی از آنان معمولی نیستید اگر تقوا پیشه کنید؛ پس به گونه‌ای هوس‌انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید!|سوره=احزاب|آیه=۳۰ ۳۲}} | * '''زنان پیامبر(ص):''' خداوند متعال زنان رسول خدا(ص) را متفاوت با دیگر زنان می‌داند و این یعنی اطرافیان بزرگان دین و حاکم اسلامی بایستی بیشتر از بقیه مراقب رفتارها و خواسته‌های مادی خود باشند، لذا فرمود: {{قرآن|ترجمه=ای همسران پیامبر! هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود، عذاب او دوچندان خواهد بود؛ و این برای خدا آسان است. و هر کس از شما برای خدا و پیامبرش خضوع کند و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دو چندان خواهیم ساخت، و روزی پرارزشی برای او آماده کرده‌ایم. ای همسران پیامبر! شما همچون یکی از آنان معمولی نیستید اگر تقوا پیشه کنید؛ پس به گونه‌ای هوس‌انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید!|سوره=احزاب|آیه=۳۰ ۳۲}} | ||
* '''آیه حجاب:''' درباره پوشش و حجاب زنان در این سوره آمده است:{{قرآن|ترجمه=ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: جلباب‌ها [چادر یا روسری‌های بلند] خود را بر خویش فروافکنند، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است؛ خداوند همواره آمرزنده رحیم است.|سوره=احزاب|آیه=۵۹}} | * '''آیه حجاب:''' درباره پوشش و حجاب زنان در این سوره آمده است:{{قرآن|ترجمه=ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: جلباب‌ها [چادر یا روسری‌های بلند] خود را بر خویش فروافکنند، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است؛ خداوند همواره آمرزنده رحیم است.|سوره=احزاب|آیه=۵۹}} | ||
{{پایان پاسخ}} | {{پایان پاسخ}} | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۷: | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت =ج | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||