سفارش به ماندن زن در خانه و سیره حضرت زهرا(س): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۴: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
'''سفارش به ماندن زن در خانه و سیره حضرت زهرا(س)''' روایتی است که در کتاب [[بحار الانوار]] ذکر شده و سند آن [[مرسله]] است. با وجود مرسله بودن اما با توجه به روایات دیگر این روایت قابل استناد بوده و می‌توان از آن استفاده نمود. در متن روایت دو واژه عوره و قعر استفاده شده که عوره جزء [[مشترک لفظی]] است و معنای گسترده‌ای را شامل می‌شود و حفظ آن با توجه به بحث حیا لازم است و نیز لفظ قعر که با توجه به تاکید بر آن نشان دهنده یکی از مسئولیت‌های زنانه است. با توجه به این دو مفهوم می‌توان چنین برداشت نمود که روایت در مقام بیان یکی از شئون زنانه است و این مسئله دلالت بر واجب بودن این موضوع ندارد و زن می‌تواند با رعایت شان و شخصیت زنانه خود در اجتماع حضور یابد.
{{درگاه|فاطمی|زن و خانواده}}
'''سفارش به ماندن زن در خانه''' روایتی است که در کتاب [[بحار الانوار]] ذکر شده و مقصود از آن، اولویت حفظ خانه و خانواده است. اما اگر ضرورتی برای بیرون رفتن پیش بیاید، این حضور به همراه حجاب، می‌تواند بهترین عبادت برای زن باشد.


== سند حدیث ==
سند این حدیث، [[مرسله]] دانسته شده ولی با توجه به روایات دیگر این روایت قابل استناد خوانده شده است. در متن روایت دو واژه عوره و قعر استفاده شده که عوره جزء [[مشترک لفظی]] است و معنای گسترده‌ای را شامل می‌شود و حفظ آن با توجه به بحث حیا لازم است و نیز لفظ قعر که با توجه به تاکید بر آن نشان دهنده یکی از مسئولیت‌های زنانه است. با توجه به این دو مفهوم می‌توان چنین برداشت نمود که روایت در مقام بیان یکی از شئون زنانه است و این مسئله دلالت بر واجب بودن این موضوع ندارد و زن می‌تواند با رعایت شان و شخصیت زنانه خود در اجتماع حضور یابد.
روایت در کتاب بحار الانوار بیان شده و متن روایت بدین شکل است، {{متن عربی|سأل رسول الله أصحابه عن المرأة ماهی، قالوا: عورة، قال: فمتی تکون أدنی من ربها؟ فلم یدروا، فلما سمعت فاطمة(س) ذلک قالت: أدنی ما تکون من ربها أن تلزم قعر بیتها، فقال رسول الله(ص): إن فاطمة بضعة منی.}}<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق، ج۴۳، ص۹۲.</ref> با توجه به متن روایت باید نکاتی درباره الفاظ و محتوای روایت بیان تا در خصوص حضور  زن در اجتماع رفع شبهه شود.


اثبات صحت و ضعف یک روایت مبتنی بر دو مرحله است: ۱. بررسی سند؛ ۲. بررسی متن و قراین موجود. [[فقهای شیعه]] به مجرد [[ضعف سند]]، روایت را کنار نگذاشته و به بررسی موارد دیگری می‌پردازند.<ref>همدانی، آقارضا، کتاب الصلاه (مصباح الفقیه)، چاپ سنگی، ص۱۲؛ نایینی، حسین، فواید الاصول، جامعه مدرسین، ج۳، ص۶۷.</ref>
== متن حدیث ==
علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار، روایتی را نقل کرده است: {{عربی بزرگ|سَأَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَصْحَابَهُ عَنِ الْمَرْأَةِ مَا هِيَ قَالُوا عَوْرَةٌ قَالَ فَمَتَى تَكُونُ أَدْنَى مِنْ رَبِّهَا فَلَمْ يَدْرُوا فَلَمَّا سَمِعَتْ فَاطِمَةُ ع ذَلِكَ قَالَتْ أَدْنَى‏ مَا تَكُونُ‏ مِنْ‏ رَبِّهَا أَنْ‏ تَلْزَمَ‏ قَعْرَ بَيْتِهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی|ترجمه=رسول خدا(ص) از اصحابش پرسيد: زن چيست؟ گفتند: زن «عورت» است.
پيامبر: در چه هنگامى زن به خداوند نزديكتر است؟ اصحاب نتوانستند پاسخ دهند. اين سؤال به فاطمه(س) گفته شد، گفت: هنگامى زن به خداوند نزديكتر است كه در كنج خانه‌‏اش قرار داشته باشد. وقتی اين پاسخ به گوش پیامبر رسيد، فرمود: همانا فاطمه پاره‏‌اى از وجود من است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق، ج۴۳، ص۹۲.</ref>}}


روایت از جهت سند مرسله است، اما روایت‌های دیگری بر این مضمون (دوری زن از نامحرمان) دلالت دارند. [[سیره اهل بیت(ع)]] نیز بر این منوال بوده‌ و سیره متشرعه در طول تاریخ پیروی از روش بانوان [[اهل بیت(ع)]] بوده است.
== سند و الفاظ حدیث ==
محققان این روایت را به‌جهت نبودن بخشی از راویان روایت، مرسله دانسته‌اند.


نکته‌ای که باید توجه شود این است که مواردی از گفتگوی با [[راویان حدیث]] و [[اصحاب ائمه(ع)]]<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۶۲، ملاقات با جابر انصاری.</ref> و تعدادی خطابه و نطق‌های تاریخی<ref>حارالانوار، ج۲۹، دارالرضا، ص۲۱۵، خطبه فدکیه.</ref> و حضور در جبهه‌های نبرد با [[کفار]]<ref>حضور حضرت زهرا(س) در احد.</ref> و منافقان<ref>حضور زینب و بانوان اهل بیت(ع) در کربلا.</ref> همه سازگار با سیره مذکور است.
== الفاظ حدیث ==
دو لفظ «عوره» و «قعر» در روایت آمده که مطابق توضیح و شرح  مجمع البحرین چنین برداشت شده است؛
دو لفظ «عوره» و «قعر» در روایت آمده که مطابق توضیح و شرح  مجمع البحرین چنین برداشت شده است؛


خط ۲۲: خط ۲۲:
از سوی دیگر به ساعات تنهایی در [[قرآن]] عوره گفته شده‌ است، و هر آن‌چه که انسان به دلیل [[حیاء]] آن را بپوشاند، عوره اطلاق می‌شود و با توجه به این جنبه از زنانگی بانوان، به زن عوره گفته شده‌ است.
از سوی دیگر به ساعات تنهایی در [[قرآن]] عوره گفته شده‌ است، و هر آن‌چه که انسان به دلیل [[حیاء]] آن را بپوشاند، عوره اطلاق می‌شود و با توجه به این جنبه از زنانگی بانوان، به زن عوره گفته شده‌ است.


بنابراین می‌توان گفت این جنبه از زندگی بانوان مورد نظر اصحاب بوده‌ و [[پیامبر(ص)]] آن را تقریر نموده است و باید در این بخش از زندگی کاملاً محفوظ باشد. اما بنابر قاعده «اثبات شیء نفی اشیاء دیگر را نمی‌کند» که اگر گفته شد انسان متفکر است، منظور این نیست که احساس ندارد، کار نمی‌کند و ...، زن منحصر در این امر نیست، ویژگی‌های ارزشمند زنان و نیز فصل‌های مشترک بین زن و مرد بسیار است.
*قعر به معنای پایین چاه و امثال آن است و معنی مصدری آن از ریشه درآوردن درخت و مانند آن است و تعبیر کنایی جلوس در قعر بیت (نشستن در انتهای خانه) کنایه از بودن در خانه است.
 
* قعر به معنای پایین چاه و امثال آن است و معنی مصدری آن از ریشه درآوردن درخت و مانند آن است و تعبیر کنایی جلوس در قعر بیت (نشستن در انتهای خانه) کنایه از بودن در خانه است.
 
این تعبیر کوتاه‌ترین و رساترین تعابیر درباره زن است که اصلی‌ترین وظیفه برای زن، به دوش گرفتن رسالت نهان و باطن زندگی است و این بالاترین عبادت و نزدیک‌ترین حالات زن است. اگر در یک خانواده مدیریت باطن زندگی و تربیت آن رها شود و افراد این خانواده بدون تربیت و مدیریت به دامن اجتماع رها شوند، هیچ‌یک به سعادت و ترقی نخواهند رسید.


== بررسی متن و دلالت حدیث ==
== دلالت حدیث و سیره حضرت زهرا در خروج از خانه ==
حضور زن در خانه به نحو مبالغه‌آمیزی در این روایت تأکیده شده‌ است. مراد از این حضور با توجه به واژگان مورد کاربرد در متن حدیث، حفظ سنگر خانه و خانواده است. اما اگر ضرورتی برای بیرون رفتن پیش بیاید، حجاب زن ادامه همان حضور است. این نوع حضور بهترین عبادت برای زن است. [[حضرت زهرا(س)]] برای حفظ متانت و شخصیت خود در موارد ضروری، که تاریخ آن را نقل کرده‌، روش دیگری را برای مواظبت در دوری از نامحرمان در آن سنگر برمی‌گزیدند. رفتن به [[مسجد مدینه]] و آویختن پرده‌ای برای جدا کردن زن و مرد،<ref>بحارالانوار، دارالرضا، ۱۴۱۲، ج۲۹، ص۲۲۰.</ref> رفتن به بیابان‌های مدینه و گاهی درون چاردیواری محصور [[بیت الاحزان]] شاهدی بر این مدعا است.
حضور زن در خانه به نحو مبالغه‌آمیزی در این روایت تأکید شده‌ است. مراد از این حضور با توجه به واژگان مورد کاربرد در متن حدیث، حفظ خانه و خانواده است. اما اگر ضرورتی برای بیرون رفتن پیش بیاید، این حضور به همراه حجاب، می‌تواند بهترین عبادت برای زن باشد. [[حضرت زهرا(س)]] نیز با حفظ متانت و شخصیت خود، در خارج از خانه حضور می‌یافت؛ مواردی مانند گفتگو با [[راویان حدیث]] و [[اصحاب ائمه(ع)]]<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۶۲، ملاقات با جابر انصاری.</ref> و تعدادی خطابه و نطق‌های تاریخی<ref>بحارالانوار، ج۲۹، دارالرضا، ص۲۱۵، خطبه فدکیه.</ref> از جمله آن‌ها است.


دو عنصر و شرط اساسی در این روایت مورد نظر قرار گرفته است: ۱. وجوب حضور زن در جامعه؛ ۲. حفظ متانت و شخصیت زنان
دو عنصر و شرط اساسی در این روایت مورد نظر قرار گرفته است: ۱. وجوب حضور زن در جامعه؛ ۲. حفظ متانت و شخصیت زنان
خط ۵۹: خط ۵۵:
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:سیره حضرت فاطمه(س)]]
۱۱٬۸۷۷

ویرایش