سرگذشت سرهای شهدای كربلا: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
خط ۹: خط ۹:
به گزارش تاریخ، سرهای شهدا را بین طوایف مختلف تقسیم کردند تا به کوفه و شام برده، جایزه بگیرند. پس از ورود به کوفه، ابن زیاد ـ طبق فرمان یزید ـ اسرا را به مخفر بن ثعلبه و شمر بن ذی الجوشن سپرد و با وضعی دلخراش به سوی شام روانه کرد و بر اساس برخی روایات، چهل نفر از مأموران، اسیران را با سرها حرکت دادند و راه طولانی کوفه تا شام را که پانزده منزل بود، پیمودند تا به دارالاماره شام رسیدند.<ref>ابومخنف، وقعه الطف، تحقیق یوسفی غروی، مترجم جواد سلیمانی، ص۱۹۲ و ۱۹۹، نشر مؤسسه امام خمینی، قم.</ref>
به گزارش تاریخ، سرهای شهدا را بین طوایف مختلف تقسیم کردند تا به کوفه و شام برده، جایزه بگیرند. پس از ورود به کوفه، ابن زیاد ـ طبق فرمان یزید ـ اسرا را به مخفر بن ثعلبه و شمر بن ذی الجوشن سپرد و با وضعی دلخراش به سوی شام روانه کرد و بر اساس برخی روایات، چهل نفر از مأموران، اسیران را با سرها حرکت دادند و راه طولانی کوفه تا شام را که پانزده منزل بود، پیمودند تا به دارالاماره شام رسیدند.<ref>ابومخنف، وقعه الطف، تحقیق یوسفی غروی، مترجم جواد سلیمانی، ص۱۹۲ و ۱۹۹، نشر مؤسسه امام خمینی، قم.</ref>
== سرنوشت سر امام حسین(ع) ==
== سرنوشت سر امام حسین(ع) ==
اما این که سرانجام سر امام حسین(ع) و دیگر سرها چه شد و در کجا دفن شدند، اختلاف است، که در ذیل، ابتدا اقوال گوناگون را در مورد محل دفن سر امام حسین(ع) و سپس سایر سرها نقل می‌کنیم.<ref>این اقوال از کتاب مقتل الحسین بحر العلوم و تذکره الخواص ابن جوزی و حسین نفس مطمئنه آیه الله عالمی، گرفته شده است.</ref>
اما این که سرانجام سر امام حسین(ع) و دیگر سرها چه شد و در کجا دفن شدند، اختلاف است.
===بازگشت سر امام حسین(ع) به کربلا===
===بازگشت به کربلا===
و آن گروه از مورخان که گفته‌اند سر مطهر را به مدینه برده‌اند، بر این باورند که آن را از مدینه به کربلا  انتقال داده، به جسد مطهرملحق کرده‌اند. سبط ابن الجوزی در «تذکره الخواص» می‌گوید: «علما دربارهٔ رأس مطهر، اختلاف کرده‌اند و مشهورترین این اقوال آن است که یزید سر مطهر را همراه اسرای اهل‌بیت به مدینه فرستاد و از مدینه به جسد مطهر در کربلا برگردانیده شد و دفن گردید و این رأی هشام و غیر او است.»<ref>همان، ص۳۱۷ ¬ـ ۳۱۸.</ref>
و آن گروه از مورخان که گفته‌اند سر مطهر را به مدینه برده‌اند، بر این باورند که آن را از مدینه به کربلا  انتقال داده، به جسد مطهرملحق کرده‌اند. سبط ابن الجوزی در «تذکره الخواص» می‌گوید: «علما دربارهٔ رأس مطهر، اختلاف کرده‌اند و مشهورترین این اقوال آن است که یزید سر مطهر را همراه اسرای اهل‌بیت به مدینه فرستاد و از مدینه به جسد مطهر در کربلا برگردانیده شد و دفن گردید و این رأی هشام و غیر او است.»<ref>همان، ص۳۱۷ ¬ـ ۳۱۸.</ref>


بر اساس این قول، اگر اسرای اهل بیت(ع) در اربعین همان سال به کربلا آمده باشند، به یقین سر مطهر را با خود آورده و در کربلا دفن کرده‌اند و دوباره با خودشان به مدینه نبرده‌اند، این نظریه نیز که از احوال سنی‌ها مؤید قول مشهور امامیه است که سر مطهر به کربلا بازگردانیده و با جسد مطهر آن حضرت دفن شده است. فرهاد میرزا ـ پسر عباس میرزا ـ در سال ۱۲۹۲ هـ ق، در سفر حج به مصر رفته، و بارگاه «مشهد رأس الحسین) ع)» را در قاهره می‌بیند و عظمت آن ساختمان در نظر وی جلوه می‌کند و چون ذهن او را مقام و عظمت امامت گرفته، تصور کرده است که از جهت بودن رأس مطهر در آن مکان است؛ از این رو می‌گوید: قول یافعی را در این باب صحیح نمی‌دانم.<ref>قمقام زخّار و صمصام بتّار، ص۵۹۲، طبع تهران، سال ۱۳۷۷ هـ ق.</ref>
بر اساس این قول، اگر اسرای اهل بیت(ع) در اربعین همان سال به کربلا آمده باشند، به یقین سر مطهر را با خود آورده و در کربلا دفن کرده‌اند و دوباره با خودشان به مدینه نبرده‌اند، این نظریه نیز که از احوال سنی‌ها مؤید قول مشهور امامیه است که سر مطهر به کربلا بازگردانیده و با جسد مطهر آن حضرت دفن شده است. فرهاد میرزا ـ پسر عباس میرزا ـ در سال ۱۲۹۲ هـ ق، در سفر حج به مصر رفته، و بارگاه «مشهد رأس الحسین) ع)» را در قاهره می‌بیند و عظمت آن ساختمان در نظر وی جلوه می‌کند و چون ذهن او را مقام و عظمت امامت گرفته، تصور کرده است که از جهت بودن رأس مطهر در آن مکان است؛ از این رو می‌گوید: قول یافعی را در این باب صحیح نمی‌دانم.<ref>قمقام زخّار و صمصام بتّار، ص۵۹۲، طبع تهران، سال ۱۳۷۷ هـ ق.</ref>
اما علی جلال در کتاب «الحسین» می‌گوید: «امامیه و بعضی از اهل سنّت معتقدند که سر مطهر امام حسین(ع) در کربلا در کنار جسد مدفون است.»<ref>الحسین(ع)، علی جلال، طبع مصر، قاهره سال ۱۳۴۹ هـ ق.</ref> او پس از نقل اقوال دربارهٔ سر مطهر در کتاب یاد شده، نتوانسته است به یکی از آن‌ها، به‌طور قطع، جزم نماید و در آخر کلامش گفته است: دفن کردن سر مطهر در دمشق و انتقال از آن‌جا به عسقلان و از عسقلان به قاهره ثابت نشده است.<ref>الحسین(ع)، علی جلال، طبع مصر، قاهره، سال ۱۳۴۹ هـ ق.</ref>
=== دفن در مدینه ===
=== دفن در مدینه ===
یزید ـ لعنه الله علیه ـ سر مبارک امام را برای حاکم مدینه ـ عمرو بن سعید بن ابی العاص ـ فرستاده، و او آن را در بقیع، کنار قبر مادرش زهرا(س)، دفن نمود؛<ref>شذرات الذهب، عماد حنبلی، ج۱، ص۶۷؛ مرأه الجنان، یافعی، ج۱، ص، ۱۴۴؛ البدایه و النهایه، ابن‌کثیر، ج۸، ص۲۰۴.</ref>
یزید ـ لعنه الله علیه ـ سر مبارک امام را برای حاکم مدینه ـ عمرو بن سعید بن ابی العاص ـ فرستاده، و او آن را در بقیع، دفن نمود؛<ref>شذرات الذهب، عماد حنبلی، ج۱، ص۶۷؛ مرأه الجنان، یافعی، ج۱، ص، ۱۴۴؛ البدایه و النهایه، ابن‌کثیر، ج۸، ص۲۰۴.</ref>


امام یافعی یمنی مکی (متوفی سال ۷۶۸) در «مرآه الجنان» می‌گوید: «این مطلب که سر امام حسین(ع) به عسقلان یا قاهره منتقل شده صحیح نمی‌باشد.»<ref name=":0" /> بنابر این سخن، آنچه نزد یافعی صحت دارد این است که، سری در عسقلان یا قاهره می‌باشد، ولی سر مطهرسیدالشهدا(ع) نیست، او بر این باور است که یزید سر مطهر را به همراه خاندان رسالت و جمعی از بنی‌هاشم و عده‌ای از موالی ابوسفیان به مدینه منوره فرستاد و در مدینه نزد مادرش فاطمه(س)، در قبرستان بقیع دفن شده است و می‌گوید: «و این صحیح‌ترین قول در این مورد است.»<ref>همان.</ref> و این قول را از زبیر بن بکار نقل کرده است، و او هم از دشمنان اهل‌بیت(ع) است و اقوالش ارزشی ندارد.<ref>شهید قاضی، ص۳۱۸.</ref> اگر سر مطهر را به مدینه برده باشند، در آن‌جا دفن نکرده‌اند؛ زیرا در این فرض باید کنار قبر مادرش حضرت فاطمه زهرا(س) در بقیع باشد، درحالی که مکان قبر حضرت فاطمه(س) دقیقاً معلوم نیست و به‌طور معین نمی‌توان آن را در بقیع دانست، بلکه فاطمه بنت اسد ـ جدهٔ امام حسین) ع) ـ در بقیع مدفون است و آن گروه از مورخان که گفته‌اند سر مطهر را به مدینه برده‌اند، بر این باورند که آن را از مدینه به کربلا  انتقال داده، به جسد مطهرملحق کرده‌اند.  
امام یافعی یمنی مکی (متوفی سال ۷۶۸) در «مرآه الجنان» <ref name=":0" /> معتقد است یزید سر امام را به همراه خاندان رسالت و جمعی از بنی‌هاشم و عده‌ای از موالی ابوسفیان به مدینه فرستاد و در مدینه نزد مادرش فاطمه(س)، در قبرستان بقیع دفن شد.<ref>مرأه الجنان، یافعی، ج۱، ص، ۱۴۴.</ref> و این قول را از زبیر بن بکار نقل کرده است، و او هم از دشمنان اهل‌بیت(ع) است و اقوالش ارزشی ندارد.<ref>شهید قاضی، ص۳۱۸.</ref> اگر سر مطهر را به مدینه برده باشند، در آن‌جا دفن نکرده‌اند؛ زیرا در این فرض باید کنار قبر مادرش حضرت فاطمه زهرا(س) در بقیع باشد، درحالی که مکان قبر حضرت فاطمه(س) دقیقاً معلوم نیست و به‌طور معین نمی‌توان آن را در بقیع دانست، بلکه فاطمه بنت اسد ـ جدهٔ امام حسین) ع) ـ در بقیع مدفون است و آن گروه از مورخان که گفته‌اند سر مطهر را به مدینه برده‌اند، بر این باورند که آن را از مدینه به کربلا  انتقال داده، به جسد مطهرملحق کرده‌اند.  
=== دفن در شام ===
=== دفن در شام ===
در دمشق دفن شده که در مکان آن اختلاف است. به گفتهٔ ابن ابی الدنیا، در باب الفرادیس و به گفتهٔ بلاذری و واقدی، در دارالاماره دمشق دفن شده است؛
در دمشق دفن شده که در مکان آن اختلاف است. به گفتهٔ ابن ابی الدنیا، در باب الفرادیس و به گفتهٔ بلاذری و واقدی، در دارالاماره دمشق دفن شده است؛
خط ۲۵: خط ۲۴:


اما دربارهٔ این قول چهارم که سر مطهر را خلفای فاطمی از باب الفرادیس در دمشق که از خزانهٔ یزید پیدا کرده و در آن‌جا دفن نمودند و سپس از عسقلان به مصر برده، در قاهره دفن کردند و برای آن نیز بارگاه عظیمی بنا نمودند؛ هم‌چنان‌که سبط بن جوزی گفته است: «علامه امین عاملی (ره) در لواجع الاشجان این قول را پذیرفته است و می‌گوید: بنا به اتفاق مورخان، خلفای فاطمی مصر، سری از عسقلان قاهره انتقال داده‌اند و به نام رأس مطهر امام حسین(ع) در آن‌جا دفن کرده‌اند و مشهد بزرگی بالای آن ساختمان نموده‌اند.»<ref>لواجع الاشجان، علامه امین عاملی، ص۲۴۷، طبع سوم، صیدا، سال ۱۳۵۳ هـ ق.</ref> اما این که «آیا آن سر مطهر، از آن امام حسین(ع) بوده است؟» هرگز روشن و ثابت نشده است؛ به ویژه که دست سیاست و ریاست خلفای فاطمی با آن بازی کرده است و این که از انتقال سر مقدس از عسقلان به مصر چه هدف سیاسی تأمین می‌شده، خدا می‌داند. آیا از ترس صلیبی‌ها این کار را کرده‌اند؟ صلیبی‌ها به چه منظوری آن مشهد را خراب می‌کردند.
اما دربارهٔ این قول چهارم که سر مطهر را خلفای فاطمی از باب الفرادیس در دمشق که از خزانهٔ یزید پیدا کرده و در آن‌جا دفن نمودند و سپس از عسقلان به مصر برده، در قاهره دفن کردند و برای آن نیز بارگاه عظیمی بنا نمودند؛ هم‌چنان‌که سبط بن جوزی گفته است: «علامه امین عاملی (ره) در لواجع الاشجان این قول را پذیرفته است و می‌گوید: بنا به اتفاق مورخان، خلفای فاطمی مصر، سری از عسقلان قاهره انتقال داده‌اند و به نام رأس مطهر امام حسین(ع) در آن‌جا دفن کرده‌اند و مشهد بزرگی بالای آن ساختمان نموده‌اند.»<ref>لواجع الاشجان، علامه امین عاملی، ص۲۴۷، طبع سوم، صیدا، سال ۱۳۵۳ هـ ق.</ref> اما این که «آیا آن سر مطهر، از آن امام حسین(ع) بوده است؟» هرگز روشن و ثابت نشده است؛ به ویژه که دست سیاست و ریاست خلفای فاطمی با آن بازی کرده است و این که از انتقال سر مقدس از عسقلان به مصر چه هدف سیاسی تأمین می‌شده، خدا می‌داند. آیا از ترس صلیبی‌ها این کار را کرده‌اند؟ صلیبی‌ها به چه منظوری آن مشهد را خراب می‌کردند.
(این قول به اهل‌سنت اختصاص دارد و هیچ‌یک از شیعیان بر آن نیست)<ref>رجوع شود به همان، لواجع الاشجان، ص۲۴۷، طبع سوم.</ref>
(این قول به اهل‌سنت اختصاص دارد و هیچ‌یک از شیعیان بر آن نیست)<ref>رجوع شود به لواجع الاشجان، ص۲۴۷.</ref>


امام یافعی یمنی مکی (متوفی سال ۷۶۸) در «مرآه الجنان» می‌گوید: «این مطلب که سر امام حسین(ع) به عسقلان یا قاهره منتقل شده صحیح نمی‌باشد.»<ref name=":0">مرآه الجنان، یافعی، ج۱، ص۱۳۶، طبع حیدر آباد، سال ۱۳۳۷هـ ق.</ref>  
امام یافعی یمنی مکی (متوفی سال ۷۶۸) در «مرآه الجنان» می‌گوید: «این مطلب که سر امام حسین(ع) به عسقلان یا قاهره منتقل شده صحیح نمی‌باشد.»<ref name=":0">مرآه الجنان، یافعی، ج۱، ص۱۳۶، طبع حیدر آباد، سال ۱۳۳۷هـ ق.</ref>  
=== دفن سر امام در نجف ===
=== دفن سر امام در نجف ===
برخی از علمای شیعه با استفاده از اخبار و روایاتی که از ائمه معصومین(ع) رسیده،<ref>وسایل‌الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۱۰، باب ۳۳ المزار و مایناسبه.</ref> فرموده‌اند: سر مقدس سیدالشهدا در نجف اشرف، کنار مرقد مطهّر امیرمؤمنان(ع) دفن شده است؛
برخی از علمای شیعه با استفاده از اخبار و روایاتی که از ائمه معصومین(ع) رسیده،<ref>وسایل‌الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۱۰، باب ۳۳ المزار و مایناسبه.</ref> فرموده‌اند: سر مقدس سیدالشهدا در نجف اشرف، کنار مرقد مطهّر امیرمؤمنان(ع) دفن شده است؛
۱۱٬۸۷۷

ویرایش