ریا: تفاوت میان نسخه‌ها

ریا در اعمال چیست؟  

ریا گاهی در اصل ایمان است؛ یعنی فرد در ظاهر [[مسلمان]] ولی در دل [[مشرک|مُشرک]] است، و گاهی در عبادات واجب و گاه در [[مستحبات|اعمال مستحبی]] است. ریا در عبادت [[حرام]] و باعث باطل شدن [[عبادت]] می‌شود.

برای [[درمان ریا]]، باید فرد به پوچی اعمال ریاکارانه توجه کرده و حقیقتِ ریا را تمسخر خدایی که ناظر و آگاه است بداند. همچنین [[راه‌های دلبسته نشدن به دنیا|دلبسته نشدن به دنیا]]، عبادت پنهانی، [[یاد خدا|یاد همیشگیِ خدا]]، [[نماز]] و معاشرت با افراد مخلص از راه‌های عملیِ درمان ریا دانسته شده است.

== مفهوم‌شناسی و جایگاه ==

کلمه «ریا» از واژه رؤیت به معنای دیدن گرفته شده<ref>ابن منظور، لسان العرب، بی‌تا، ج۵، ص ۸۸.</ref> و مفهوم متضاد آن [[اخلاص]] است.<ref>قمی، عباس، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق، ص۱۶۵.</ref>

ریا در اصطلاح، به معنای خواسته و میل قلبی [[انسان]] است، وقتی که دوست دارد به وسیله نشان دادن اعمال خوب خود به دیگران، بین آنها [[آبرو|آبرومند]] شود.<ref>دستغیب، سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۶۳.</ref>

ریا باعث باطل شدن [[عبادت]] شده و بر اساس [[حدیث|احادیث]]، برابر با [[شرک]] است.<ref name=":0">حر عاملی، محمد بن حسن‏، وسائل الشیعه، ج۱، ص۷۱، قم‏، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۴۰۹ق.</ref> در حدیثی از [[امام صادق(ع)]] نقل شده که هر کسی برای مردم کار کند، [[ثواب|ثوابش]] به عهده مردم و هر کسی برای [[خداوند]] کار کند، ثوابش بر عهده خدا است.<ref name=":0" />

در روایتی از [[امام علی(ع)]]، نشانه‌هایی برای فرد ریاکار ذکر شده، که چنین است: اعمالش را در تنهایی با کسالت و میان مردم با نشاط انجام می‌دهد؛ وقتی او را می‌ستایند بر عملش افزوده و وقتی او را ثنا نمی‌گویند از عملش می‌کاهد.<ref>محمدی ری شهری، میزان الحکمه، جلد ۲، ص۱۰۲۰، چاپ جدید.</ref>

== اقسام ==

* ریا در مستحبات: یعنی فرد اعمال [[مستحب|مستحبی]] را به قصد ریا انجام می‌دهد.<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶ش، ص۵۰۳–۵۰۵.</ref>

== درجات ==

# به کلی از [[قصد قربت]] و [[ثواب]] خالی است.

# قصد قربت لحاظ شده اما به اندازه‌ای ضعیف است که اگر قصد ریا نبود شخص عمل را انجام نمی‌داد.

# قصد قربت بر قصد ریاء غالب است، به طوری که اگر انگیزه ریایی نباشد شخص عمل را انجام می‌دهد.<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶ش، ص۵۰۳–۵۰۵.</ref>

== ریا در عبادت ==

ریا در عبادت [[حرام]] و باعث باطل شدن [[عبادت]] می‌شود، اگر چه میزان و درجه ریا اندک باشد.<ref>سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۸۲.</ref>

البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت [[وسواس]] در می‌آید. در این صورت بر اساس روایات، سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد. [[پیامبر اسلام(ص)]] در روایتی، به کسی که شیطان او را در حال نماز به ریاکاری متهم کرده سفارش می‌کند، نمازش را طولانی کند.<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref>

عوامل ریا [[احساس حقارت]]،<ref> محمدی ری شهری، میزان الحکمه، چهار جلدی، دارالحدیث، قم ج۴، ص۳۳۳۸.</ref> جلب منفعت و دفع ضرر، ستایش‌خواهی<ref>دنیای جوان، دکتر قائمی، علی ، انتشارات سازمان ملی جوانان، ص۱۴۰.</ref> و برخی از اختلال‌های شخصیتی است.<ref>اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.</ref> مهمترین عامل ریا، احساس حقارت دانسته شده که گاه واقعی و گاه خیالی است.<ref>اکبری، محمود، نشر سماء ۱۳۸۱ش، ص۱۵۴</ref> توجه به استعدادها و فراموشی خاطرات تلخ گذشته از راه‌های درمان احساس حقارت شمرده شده است.<ref>نیازهای جوان، ص۲۴۹–۲۴۵.</ref>

اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت خودشیفته، از جمله اختلال‌های شخصیتی است که باعث خودنمایی می‌شود<ref>اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.</ref> و برای درمان آن باید به مشاوره‌های روانشانسی مراجعه کرد.  

راه‌های درمان ریا به دو بخش شناختی و عملی تقسیم شده است. در بخش شناختی، شناخت نادرستِ فردِ ریاکار نسبت به «خودنمایی» و «حقیقتِ ریا» اصلاح می‌شود. در این بخش، فرد به پوچی اعمال نیک همراه با ریا توجه کرده و حقیقتِ ریا را تمسخر خدایی که ناظر و آگاه است می‌داند.<ref>قمی، عباس، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق.</ref>

در بخش درمان عملی ریا، مهمترین راه درمان، [[راه‌های دلبسته نشدن به دنیا|دلبسته نشدن به دنیا]] ذکر شده است. عبادت پنهانی، [[یاد خدا|یاد همیشگیِ خدا]]، [[نماز]] و معاشرت با افراد مخلص از دیگر راه‌های عملیِ درمان ریا است.

 

البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت [[وسواس]] در می‌آید. در این صورت، بر اساس روایات،<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref> سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد.

| شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی

| شاخه فرعی۲ = ریا

| شاخه فرعی۳ =

  | شناسه =شد

  | تیترها =شد

  | لینک‌دهی =شد

  | اولویت =ج

  | کیفیت =ج