راه‌های کنترل خشم
راه‌های کنترل خشم چیست؟
از میان بردن عوامل خشم
برای مهار خشم و درمان آن، باید انگیزه‌هایی را که موجب پیدایش خشم می‌شود شناخت و آنها را از میان برد. عوامل زمینه‌ساز خشم به دو گروه کلی تقسیم شده است:
عوامل درونی
عوامل درونی، عواملی هستند که ریشه آنها به خود شخص برمی‌گردد، مانند کبر، عُجْب، حرص و حسد. عوامل درونی خشم، با خودسازی و تزکیه نفس از بین می‌رود.[۱] برای درمان کامل عوامل درونی خشم، بهتر است از افراد متخصص و كارشناس مانند روان‌شناس یا استاد اخلاق كمك گرفت.
عوامل بیرونی
عوامل بیرونی، عواملی هستند که از خارج موجب انگیزش خشم انسان می‌شوند. عوامل خارجی گسترده بوده و در اختیار انسان نیست؛ از این رو، کنترل آن در اختیار انسان نیست. با این همه، باید انسان اراده خود را به‌گونه‌ای تقویت کند که در چنین مواقعی از عقل و اراده خود پیروی کرده و خشم خود را مهار کند. [۱]
نکته‌هایی در کنترل خشم
برای کنترل خشم، در حالی که فرد دچار خشم شده، سفارش‌هایی بیان شده که برخی از آنها چنین‌اند:
- یاد خدا: بر اساس روایتی از امام صادق(ع)، در تورات نوشته شده: «ای فرزند آدم، من را به هنگام خشم خود به یادآور، تا تو را به هنگام خشم خود به یاد آورم».[۲] یاد خدا و وعده‌ای که او برای کنترل خشم داده، در مهار آن تأثیرگذار است؛ حتی برخی، ذكر خد را هنگام خشم، واجب دانسته‌اند.
- پناه بردن به خدا: در روایتی، پیامبر(ص) به افراد خشمگین سفارش کرده بگویند: «اَعوذُ بالله من الشّیطانِ الرّجیم؛ از شیطان رانده شده به خدا پناه می‌برم».[۳]
- یادآوری فضیلت کنترل خشم: یادآوری فضایل و فواید کنترل خشم، در کنترل آن نقش دارد. بنا بر روایتی از پیامبر(ص)، کسی که خشم خود را مهار کند، خدا عذاب را از او دور می‌کند.[۴]
- وضو و غسل: وضو گرفتن با آب سرد، در فرو نشاندن آتش خشم مؤثر است. در روایات سفارش شده هنگام خشم، با آب سرد وضو گرفته[۵] یا غسل کند.[۶]
- سکوت و آرامش: بر اساس روایتی، امام علی(ع) توصیه کرده خشم را با سکوت درمان کنید.[۷]
- ترک صحنه: در حالت خشم و غضب، انسان خشمگين در صورت امکان، بايد صحنه‌ي خشم و عصبانيت را ترك کند.
- نشستن یا ایستادن: در برخی از روایات، برای مهار خشم به تغییر وضعیت از حالت ایستاده به نشسته یا به عکس، توصیه شده است.[۸]
- صله رحم: امام خمینی، صله رحم و دیدار خویشاوندانی را که نسبت به آنها خشمگین شده است، در کنترل خشم اثرگذار دانسته است.[۹]
مطالعه بیشتر
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ آداب معاشرت اسلامی، قم، مرکز تحقیقات اسلامی سپاه، چ سوّم، ۱۳۷۹، ص۱۷۹–۱۸۰.
- ↑ کلینی، کافی، ج۲، ص۳۰۴.
- ↑ القمی، شیخ عباس، سفینه البحار، ج۲، ص۳۱۹.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، ج۷۳، حدیث ۷، ص۲۶۳.
- ↑ القمی، شیخ عباس، سفینه البحار، ج۲، ص۳۱۹؛ میزان الحکمه، ج۹، ص۴۳۴۰، حدیث ۱۵۰۶۱.
- ↑ همان، ح ۲۰۳۹، ص۴۳۲.
- ↑ آمدی، غرر الحکم، حدیث ۵۱۵۵.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۶۴.
- ↑ موسوي، خميني، روح الله، «شرح حديث جنود عقل و جهل»، تهران، نشر آثار امام، دوم، 1377، ص 238.