راه‌های کنترل خشم
راه‌های کنترل خشم چیست؟
از میان بردن عوامل خشم
برای مهار خشم و درمان آن، باید انگیزه‌هایی را که موجب پیدایش خشم می‌شود شناخت و آنها را از میان برد. عوامل زمینه‌ساز خشم به دو گروه کلی تقسیم شده است:
عوامل درونی
عوامل درونی، عواملی هستند که ریشه آنها به خود شخص برمی‌گردد، مانند کبر، عُجْب، حرص و حسد. عوامل درونی خشم، با خودسازی و تزکیه نفس از بین می‌رود.[۱] برای درمان کامل عوامل درونی خشم، بهتر است از افراد متخصص و كارشناس مانند روان‌شناس یا استاد اخلاق كمك گرفت.
عوامل بیرونی
عوامل بیرونی، عواملی هستند که از خارج موجب انگیزش خشم انسان می‌شوند. عوامل خارجی گسترده بوده و در اختیار انسان نیست؛ از این رو، کنترل آن در اختیار انسان نیست. با این همه، باید انسان اراده خود را به‌گونه‌ای تقویت کند که در چنین مواقعی از عقل و اراده خود پیروی کرده و خشم خود را مهار کند. [۱]
نکته‌هایی در کنترل خشم
برای کنترل خشم، در حالی که فرد دچار خشم شده، سفارش‌هایی بیان شده که برخی از آنها چنین‌اند:
- یاد خدا: بر اساس روایتی از امام صادق(ع)، در تورات نوشته شده: «ای فرزند آدم، من را به هنگام خشم خود به یادآور، تا تو را به هنگام خشم خود به یاد آورم».[۲] یاد خدا و وعده‌ای که او برای کنترل خشم داده، در مهار آن تأثیرگذار است؛ حتی برخی، ذكر خد را هنگام خشم، واجب دانسته‌اند.
- پناه بردن به خدا: در روایتی، پیامبر(ص) به افراد خشمگین سفارش کرده بگویند: «اَعوذُ بالله من الشّیطانِ الرّجیم؛ از شیطان رانده شده به خدا پناه می‌برم».[۳]
- یادآوری فضیلت کنترل خشم: یادآوری فضیلت گذشت و بردباری و پاداشی که خدا در برابر کنترل خشم می‌دهد، در کنترل آن نقش دارد. بنا بر روایتی از پیامبر(ص)، کسی که خشم خود را مهار کند، خدا عذاب را از او دور می‌کند.[۴]
- وضو و غسل: وضو گرفتن با آب سرد، در فرو نشاندن آتش خشم مؤثر است. در روایات سفارش شده هنگام خشم، با آب سرد وضو گرفته[۵] یا غسل کند.[۶]
- سکوت و آرامش: بر اساس روایتی، امام علی(ع) توصیه کرده خشم را با سکوت درمان کنید.[۷]
- ترک صحنه: در حالت خشم و غضب، انسان خشمگين در صورت امکان، بايد صحنه‌ي خشم و عصبانيت را ترك کند.
- نشستن یا ایستادن: در برخی از روایات، برای مهار خشم به تغییر وضعیت از حالت ایستاده به نشسته یا به عکس، توصیه شده است.[۸]
- صله رحم: امام خمینی، هر كس بر خويشاوندان خويش غضب كرد، نزد او رود و خود را به او نزديك نمايد و به جهت صله رحم با او مصافحه و روبوسي نمايد. اين كار باعث آرامش روح و روان انسان خشمگين و همه‌ي انسان‌ها مي‌شود... .[۹]
مطالعه بیشتر
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ آداب معاشرت اسلامی، قم، مرکز تحقیقات اسلامی سپاه، چ سوّم، ۱۳۷۹، ص۱۷۹–۱۸۰.
- ↑ کلینی، کافی، ج۲، ص۳۰۴.
- ↑ القمی، شیخ عباس، سفینه البحار، ج۲، ص۳۱۹.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، ج۷۳، حدیث ۷، ص۲۶۳.
- ↑ القمی، شیخ عباس، سفینه البحار، ج۲، ص۳۱۹؛ میزان الحکمه، ج۹، ص۴۳۴۰، حدیث ۱۵۰۶۱.
- ↑ همان، ح ۲۰۳۹، ص۴۳۲.
- ↑ آمدی، غرر الحکم، حدیث ۵۱۵۵.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۶۴.
- ↑ خميني، روح الله، همان.