رابطه پست مدرنیسم و اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'هٔ' به 'ه'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'هٔ' به 'ه')
خط ۱۱: خط ۱۱:
در اسلام برخی از مفاهیم از جایگاه بسیار قطعی و مسلم و مقدسی برخوردارند؛ به نحوی که هیچ گونه تردیدی در مورد پذیرش اصول آموزه‌های آن نیست. در حالی که یکی از اصول اساسی جریان پست مدرنیسم، انکار هرگونه مفهوم قطعی و مقدس و مسلم است. پست مدرنیسم بر انکار هرگونه جریان کلی و ایدئولوژیک در قالب فراروایت‌ها تأکید می‌ورزد، و اسلام نیز (دست کم از نگاه پست مدرنیسم) مجموعه‌ای از روایت‌های اساسی و فراروایت‌های قطعی و غیرقابل تردید است که پست مدرنیسم در سایه اصل انکار هرگونه قطعیت و فراروایت، هرگز آن را برنمی‌تابد.<ref>نوذری، حسینعلی، صورتبندی مدرنیته و پست مدرنیته، ص۴۱۳.</ref>
در اسلام برخی از مفاهیم از جایگاه بسیار قطعی و مسلم و مقدسی برخوردارند؛ به نحوی که هیچ گونه تردیدی در مورد پذیرش اصول آموزه‌های آن نیست. در حالی که یکی از اصول اساسی جریان پست مدرنیسم، انکار هرگونه مفهوم قطعی و مقدس و مسلم است. پست مدرنیسم بر انکار هرگونه جریان کلی و ایدئولوژیک در قالب فراروایت‌ها تأکید می‌ورزد، و اسلام نیز (دست کم از نگاه پست مدرنیسم) مجموعه‌ای از روایت‌های اساسی و فراروایت‌های قطعی و غیرقابل تردید است که پست مدرنیسم در سایه اصل انکار هرگونه قطعیت و فراروایت، هرگز آن را برنمی‌تابد.<ref>نوذری، حسینعلی، صورتبندی مدرنیته و پست مدرنیته، ص۴۱۳.</ref>


شکی نیست که مسلمانان ممکن است از برخی از ابزار نظری بنیانگذاران اندیشه پست مدرنیسم نظیر «لیوتارد»، «دریدا» و «فوکو» در تحلیل‌های خود سود جویند؛ اما این امر بیانگر قبول آموزه‌های پست مدرنیسم نیست.<ref>نوذری، حسینعلی، صورتبندی مدرنیته و پست مدرنیته، ص۴۱۳.</ref> پروفسور «اکبر احمد» در کتاب خود «پست مدرنیسم و اسلام»<ref>Akbar,s. Ahmad; Postmodernism and Islam.</ref> به دو نوع پست مدرنیسم اسلامی و پست مدرنیسم غربی اشاره کرده، و میان این دو تمایزی اساسی قائل می‌شود. اما با توجه به آنچه که گفته شد، نباید در به کارگیری این اصطلاح در قالب مفاهیم اسلامی بی محابا عمل کرد. در واقع، اگر بناست که چیزی با عنوان «پست مدرنیسم اسلامی» داشته باشیم، باید یک سری وحدت نظر و وجوه اشتراک و اتفاق نظر دربارهٔ برخی از نکات بنیادین وجود داشته باشد؛ اما نکته اصلی در همین امر نهفته‌ است که در اندیشه اسلامی، برخی از مفاهیم از جایگاه ویژه قطعیت و تردیدناپذیری برخوردار هستند، ولی پست مدرنیسم چنین امری را هرگز برنمی‌تابد؛ بنابراین، بهتر است از شتابزدگی در برخورد با این چالش جدید پرهیز کرد.
شکی نیست که مسلمانان ممکن است از برخی از ابزار نظری بنیانگذاران اندیشه پست مدرنیسم نظیر «لیوتارد»، «دریدا» و «فوکو» در تحلیل‌های خود سود جویند؛ اما این امر بیانگر قبول آموزه‌های پست مدرنیسم نیست.<ref>نوذری، حسینعلی، صورتبندی مدرنیته و پست مدرنیته، ص۴۱۳.</ref> پروفسور «اکبر احمد» در کتاب خود «پست مدرنیسم و اسلام»<ref>Akbar,s. Ahmad; Postmodernism and Islam.</ref> به دو نوع پست مدرنیسم اسلامی و پست مدرنیسم غربی اشاره کرده، و میان این دو تمایزی اساسی قائل می‌شود. اما با توجه به آنچه که گفته شد، نباید در به کارگیری این اصطلاح در قالب مفاهیم اسلامی بی محابا عمل کرد. در واقع، اگر بناست که چیزی با عنوان «پست مدرنیسم اسلامی» داشته باشیم، باید یک سری وحدت نظر و وجوه اشتراک و اتفاق نظر درباره برخی از نکات بنیادین وجود داشته باشد؛ اما نکته اصلی در همین امر نهفته‌ است که در اندیشه اسلامی، برخی از مفاهیم از جایگاه ویژه قطعیت و تردیدناپذیری برخوردار هستند، ولی پست مدرنیسم چنین امری را هرگز برنمی‌تابد؛ بنابراین، بهتر است از شتابزدگی در برخورد با این چالش جدید پرهیز کرد.


* ناسازگاری برخی از اصول پست مدرنیسم نظیر نفی فراروایت‌ها و اصول قطعی با اندیشه اسلامی روشن است. از سوی دیگر، برخی از تأکیدات پست مدرنیسم نظیر توجه به حقوق سیاه پوستان، زنان، اقلیت‌ها و کودکان، که در سایه اصل «توجه به دیگران» (غیریّت‌ها) انجام می‌پذیرد، از نظر اندیشه اسلامی ستوده و بجاست.
* ناسازگاری برخی از اصول پست مدرنیسم نظیر نفی فراروایت‌ها و اصول قطعی با اندیشه اسلامی روشن است. از سوی دیگر، برخی از تأکیدات پست مدرنیسم نظیر توجه به حقوق سیاه پوستان، زنان، اقلیت‌ها و کودکان، که در سایه اصل «توجه به دیگران» (غیریّت‌ها) انجام می‌پذیرد، از نظر اندیشه اسلامی ستوده و بجاست.