|
|
| (۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۰ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{شاخه
| | |
| | شاخه اصلی =
| |
| |شاخه فرعی۱ =
| |
| |شاخه فرعی۲ =
| |
| |شاخه فرعی۳ =
| |
| }}
| |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| علل غيبت امام زمان(ع) چيست؟ | | علل غیبت امام زمان(ع) چیست؟ |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| درطول تاريخ، مسئله ي غيبت ،براي پيامبران وبرخي از اولياء روي داده ازاينروي غيبت امام زمان مسئله ي تازه وناشناخته براي مسلمانان وديگرامتها نيست، براي آن دلايل فراواني وجوددارد ،چنانکه براي غيبت ديگراوليا دلايل فراواني وجود داشته ، شيخ صدوق درکتاب کمال الدين که آنرا به اشاره ی آن حضرت نوشته درباره غيبت پيامبران وعمرطولانی آنها وعلل غيبتشان مطالب جالبی نوشته است .
| | {{درگاه|مهدویت}} |
| | علت واقعی غیبت [[امام زمان(ع)]] یکی از رازهای الهی دانسته شده است که جز خدا و پیشوایان معصوم کسی از آن اطلاع ندارد. در روایاتی از ائمه(ع) به برخی از دلایل غیبت اشاره شده است؛ آزمایش مردم در امر غیبت، آزادی امام از بیعت طاغوتیان زمان، فراهم نبودن شرایط ظهور و حفظ جان امام از جمله این دلایل برشمرده شده است. |
|
| |
|
| غيبت امام زمان(ع) از اموري است كه عقل بشر به تنهايي از كشف همه اسرار آن ناتوان است و پيوسته مورد سؤال قرارگرفته و فكرها را مشغول نموده است، ولي بايد توجّه داشت كه بر اساس برخي روايات علّت و فلسفه واقعي غيبت امام مهدي(ع) سرّي از اسرار الهي است كه حكمت آن بر بندگان پوشيده است و جز خدا و امامان معصوم(ع) كسي نسبت به آن اطلاع كافي و كامل ندارد و تنها بعد از ظهور آن حضرت اين مطلب روشن خواهد شد. لذا پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله) مي‌فرمايد: (يا جابر! ان‌ّهذا لامر من أمراللّه و سرّ من سرّ اللّه، مطوّي عن عباده فايّاك و الشّك في أمر اللّه فهو كفر)
| | ==غیبت امام زمان سرّی از اسرار الهی== |
| | بر اساس برخی روایات، علت و فلسفه واقعی غیبت امام مهدی(ع) سری از اسرار الهی است که حکمت آن بر بندگان پوشیده است و جز خدا و [[امامان معصوم(ع)]] کسی نسبت به آن اطلاع کامل ندارد و تنها بعد از ظهور آن حضرت این مطلب روشن خواهد شد. [[پیامبر اکرم(ص)]] می‌فرماید: {{عربی|یا جابر! ان‌ّ هذا لامر من أمراللّه و سرّ من سرّ اللّه، مطوّی عن عباده فایّاک و الشّک فی أمر اللّه فهو کفر|ترجمه=ای جابر! (غیبت امام زمان) سرّی از اسرار الهی می‌باشد که بر بندگان پوشیده است، مبادا در امر خدا شک کنی، چرا که تردید در امر خدا کفر است.}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، كمال الدين و تمام النعمة، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، تهران، اسلامیه، چ2، 1395ق.ج1، 288ص.</ref> |
|
| |
|
| «اي جابر! (غيبت امام زمان) سرّي از اسرار الهي مي‌باشد كه بر بندگان پوشيده است، مبادا در امر خدا شك كني، چرا كه‌ترديد در امر خدا كفر است.»
| | عبدالله بن فضل هاشمی از [[امام صادق(ع)]] روایت کرده است که امام می‌فرمود: «همانا برای صاحب‌الامر غیبتی تخلف ناپذیر است، به طوری که اهل باطل در آن تردید می‌کنند. عرض کردم: یابن رسول‌الله! چرا غیبت می‌کند؟ فرمود: به علّتی که به ما اجازه نداده‌اند آن را آشکار سازیم. عرض کردم: چه حکمتی در غیبت اوست؟ فرمود: همان حکمتی که در غیبت حجّت‌های پیش از او بوده است. حکمت غیبت قائم بعد از آمدن خود او ظاهر می‌شود، چنانکه حکمت سوراخ کردن کشتی توسط [[خضر(ع)]] و کشتن آن بچه و تعمیر دیوار، برای [[موسی(ع)]] ظاهر نگشت، مگر موقعی که خواستند از هم جدا شوند.»<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، كمال الدين و تمام النعمة، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، تهران، اسلامیه، چ2، 1395ق.ج2، ص 482. </ref> |
|
| |
|
| چنانكه عبداللّه بن فضل هاشمي روايت كرده كه از امام صادق(عليه السلام) شنيدم که مي‌فرمود: «همانا براي «صاحب الامر» غيبتي تخلف ناپذير است، به طوري كه اهل باطل در آن ترديد مي‌كنند.
| | ==آزمایش مردم== |
| | {{ظهور-عمودی}} |
| | در برخی از روایات فلسفه غیبت امام زمان(ع) آزمایش مردم ذکر شده است. |
|
| |
|
| عرض كردم: يابن رسول اللّه! چرا غيبت مي‌كند؟
| | * رسول خدا(ص) می‌فرماید: {{عربی|ذاک الّذی یغیب عن شیعته و اوْلیائه غیْبهً، لا یثْبت فیها علی القوْل بامامته الاّ من امْتحن‌اللّه قلْبه للاْیمان|ترجمه= او (امام زمان) کسی است که از یاران و شیعیانش غایب می‌شود، غیبتی که در آن غیبت کسی در اعتقاد به امامت حضرت ثابت نمی‌ماند، مگر کسی که خدا قلبش را به ایمان آزموده باشد.}}<ref>كمال الدين و تمام النعمة، ج1، ص 253.</ref> |
|
| |
|
| فرمود: به علّتي كه به ما اجازه نداده‌اند ان را آشكار سازيم.
| | * [[امام علی(ع)]] می‌فرماید: {{عربی|اما و اللّه لاقتلن‌ّ انا و ابنای هذان، ولیبعثن الله من ولدی فی آخر الزمان یطالب بدمائنا، و لیبعثن‌ّ عنهم تمییزاً لأهل‌الضلاله حتی یقول الجاهل: مالله فی آل محمد من حاجه|ترجمه=به خدا قسم من، و این دو فرزندم (حسن و حسین) شهید خواهیم شد، خداوند در آخرالزمان مردی از فرزندانم را به خون خواهی ما برخواهد انگیخت و او مدتی غایب خواهد شد تا مردم آزمایش شوند و گمراهان جدا گردند، تا جایی که نادان می‌گوید: خداوند دیگر نیازی به آل محمد ندارد.}}<ref>ابن أبي زينب، محمد بن ابراهيم، الغيبة للنعماني، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، تهران، نشر صدوق، چ1، 1397ق. ص 141.</ref> |
|
| |
|
| عرض كردم: چه حكمتي در غيبت اوست؟
| | * [[امام حسین(ع)]] می‌فرماید: «برای امام مهدی(ع) غیبتی است. در این غیبت برخی از دین بر می‌گردند و برخی ثابت قدم می‌مانند. هر کس در این غیبت صبر کند و بر مشکلاتی که از سوی دشمنان ایجاد می‌شود استقامت کند، به قدری از اجر خداوند بهره‌مند می‌گردد که انگار در کنار پیامبر(ص) به وسیله شمشیر با دشمنان جنگیده است.»<ref>خزاز رازی، علی بن محمد، كفاية الأثر في النصّ على الأئمة الإثني عشر، محقق / مصحح: حسينى كوهكمرى، عبد اللطيف، قم، بیدار، 1401ق. ص 232.</ref> |
|
| |
|
| فرمود: همان حكمتي كه در غيبت حجّت هاي پيش از او بوده است. حكمت غيبت قائم بعد از آمدن خود او ظاهر مي‌شود،چنانكه حكمت سوراخ كردن كشتي توسط خضر(ع) و كشتن آن بچه و تعمير ديوار، براي حضرت موسي(عليه السلام) ظاهر نگشت، مگرموقعي كه خواستند از هم جدا شوند.»
| | * پیامبر(ص) ضمن حدیث مفصلی می‌فرماید: «مهدی از دیدگان پیروانش غایب می‌شود و جز کسانی که خدا دل‌های آنان را جهت ایمان، شایسته قرار داده، در اعتقاد و امامت او استوار نمی‌مانند.»<ref>خزاز رازی، علی بن محمد، كفاية الأثر في النصّ على الأئمة الإثني عشر، محقق / مصحح: حسينى كوهكمرى، عبد اللطيف، قم، بیدار، 1401ق. ص 54.</ref> |
|
| |
|
| بنابراين هر چند نمي‌توان به همه اسرار غيبت آن حضرت پي‌برد، امّا با استفاده از روايات معصومين(ع) به برخي از اين علل وحكمت ها اشاره مي‌كنيم:
| | * [[امام صادق(ع)]] فرمود: این غیبت امام مهدی(ع) امتحان پیروان و شیعیان است. |
|
| |
|
| ==الف) آزمايش مردم==
| | * [[امام موسی کاظم(ع)]] می‌فرماید: هنگامی که پنجمین فرزندم غایب شد مواظب دین خود باشید، مبادا کسی شما را از دین خارج کند. او ناگزیر غیبتی خواهد داشت، به طوری که گروهی از مؤمنان از عقیده خویش بر می‌گردند. خداوند به وسیله غیبت، بندگان خویش را آزمایش می‌کند…» |
|
| |
|
| چنان كه مي‌دانيم يكي از سنت هاي ثابت الهي آزمايش بندگان و گزينش صالحان و پاكان است، به طوري كه صحنه زندگي همواره صحنه امتحان و آزمايش است تا بندگان از اين راه در پرتو ايمان و استقامت و تسليم خويش در پيروي از اوامر خداوند تربيت يافته و به كمال برسند و استعدادهاي نهفته آنان شكوفا گردد. لذا در برخي از روايات آمده است كه فلسفه غيبت امام زمان(ع) آزمايش مردم است. در اين زمينه به چند روايت توجه فرمائيد:
| | * [[امام موسی کاظم(ع)]] در روایت دیگر می‌فرماید: «غیبت امام مهدی(ع) خود مایه امتحان بندگان از سوی خداوند بزرگ است.» |
|
| |
|
| ۱) رسول اكرم(صلي الله عليه وآله) مي‌فرمايد: «ذاك الّذي يغيب عن شيعته و اوْليائه غيْبه‌ً، لا يثْبت فيها علي القوْل بامامته الاّ من امْتحن‌اللّه قلْبه للاْيمان».
| | == آزادی از بیعت طاغوت‌های زمان == |
| | در برخی از روایات علت و حکمت غیبت امام مهدی(ع) این است که بر خلاف سایر امامان که به دلایلی مجبور به بیعت با حاکمان زمان بودند، تعهد و بیعت با هیچ حاکمی را بر گردن نداشته باشد، تا بتواند در زمان قیام خود، آزادانه تلاش کند. |
| | امام رضا (ع) در پاسخ از علت غیبت فرمود: برای اینکه بیعتی بر گردن او نباشد زمانی با شمشیر قیام می کند.<ref>كمال الدين و تمام النعمة، ج2، ص 480.</ref> |
|
| |
|
| او (امام زمان(ع) ) كسي است كه از ياران و شيعيانش غايب مي‌شود، غيبتي كه در آن غيبت كسي در اعتقاد به امامت حضرت ثابت نمي‌ماند، مگر كسي كه خدا قلبش را به ايمان آزموده باشد.
| | امام حسن مجتبی(ع) در این باره فرمود: «هر کدام از ما (امامان اهل البیت) در زمان خود بیعت حاکمان و طاغوت‌های زمان را از روی تقیه به عهده گرفته‌ایم، مگر امام مهدی(ع) که [[عیسی(ع)]] به امامت آن حضرت نماز می‌گذارد. خداوند ولادت او را مخفی نگه داشت و برای او غیبتی در نظر گرفت، تا زمانی که قیام می‌کند بر گردنش بیعت حاکمی نباشد.»<ref>كفاية الأثر في النصّ على الأئمة الإثني عشر، ص 255.</ref> |
|
| |
|
| ۲) امام علي(عليه السلام) مي‌فرمايد:
| | ==حفظ جان == |
| | خداوند به وسیله غیبت امام دوازدهم(ع) جانش را از شر دشمنان حفظ نموده است. در این باره روایاتی از ائمه(ع) وارد شده است، [[امام صادق(ع)]] فرمود: «برای قائم ما قبل از آن‌که به پا خیزد غیبتی است. راوی پرسید: برای چه؟ حضرت فرمود: به جهت این که ترس از کشته شدن او وجود دارد.»<ref>كمال الدين و تمام النعمة، ج2، ص 481.</ref> |
|
| |
|
| (اما و اللّه لاقتلن‌ّ انا و ابناي هذان، وليبعثن‌ّ اللّه من ولدي في آخر الزمان يطالب بدمائنا، و ليبعثن‌ّ عنهم تمييزاً لأهل‌الضلاله حتي يقول الجاهل: ما للّه في آل محمد من حاجه) | | ==آمادگی جهان== |
| | ظهور [[حضرت مهدی(ع)]] به عنوان «خاتم الاوصیا» و منجی بشریت قطعاً به زمینه و آمادگی جهانی نیازمند است. زیرا روش و سیره آن حضرت مبنی بر رعایت امور ظاهری و حکم به ظاهر نیست بلکه مبنی بر رعایت حقایق و حکم به واقعیّات، ترک تقیّه، مسامحه نکردن در امور دینی، احقاق حقوق، برقراری عدالت واقعی و اجرای تمام احکام اسلامی است. |
|
| |
|
| «به خدا قسم من، و اين دو فرزندم (حسن و حسين) شهيد خواهيم شد، خداوند در آخر الزمان مردي از فرزندانم را به خون خواهي ما بر خواهد انگيخت و او مدتي غايب خواهد شد تا مردم آزمايش شوند و گمراهان جدا گردند، تا جايي كه نادان‌مي‌گويد: خداوند ديگر نيازي به آل محمد ندارد.»
| |
|
| |
| ۳ـ امام حسين(عليه السلام) مي‌فرمايد: «براي امام مهدي(ع) غيبتي است. در اين غيبت برخي از دين بر مي‌گردند و برخي ثابت قدم‌مي‌مانند. هر كس در اين غيبت صبر كند و بر مشكلاتي كه از سوي دشمنان ايجاد مي‌شود استقامت كند، به قدري از اجر خداوند بهره‌مند مي‌گردد كه انگار در كنار پيامبر(ص) به وسيله شمشير با دشمنان جنگيده است.»
| |
|
| |
| ۴ـ پيامبر اسلام(صلي الله عليه وآله) ضمن حديث مفصلي مي‌فرمايد: «مهدي از ديدگان پيروانش غايب مي‌شود و جز كساني كه خدا دل هاي‌آنان را جهت ايمان، شايسته قرار داده، در اعتقاد و امامت او استوار نمي‌مانند.»
| |
|
| |
| ۵ـ امام صادق(عليه السلام) فرمود: اين غيبت امام مهدي(ع) امتحان پيروان و شيعيان است. (ان اللّه عزوجل‌ّ يحب‌ّ أن‌ْ يمتحن‌الشيعه)
| |
|
| |
| ۶ـ امام موسي بن جعفر(عليه السلام) مي‌فرمايد: هنگامي كه پنجمين فرزندم غايب شد مواظب دين خود باشيد، مبادا كسي شما را ازدين خارج كند. او ناگزير غيبتي خواهد داشت، به طوري كه گروهي از مؤمنان از عقيده خويش بر مي‌گردند. خداوند به وسيله غيبت، بندگان خويش را آزمايش مي‌كند...»
| |
|
| |
| ۷ـ امام موسي بن جعفر(عليه السلام) در روايت ديگر مي‌فرمايد: (انّما هي من اللّه ـ عزّوجل‌ّ ـ امتحن بها خلقه) «غيبت امام‌مهدي(ع) خود مايه امتحان بندگان از سوي خداوند بزرگ است".
| |
|
| |
| شيخ طوسي مي‌گويد: از سخنان پيشوايان اسلام بر مي‌آيد كه آزمايش به وسيله غيبت حضرت مهدي(ع) از سخت‌ترين‌آزمايش‌هاي الهي است.
| |
|
| |
| ==ب) آزادي از بيعت طاغوت‌هاي زمان==
| |
|
| |
| در برخي از روايات اسلامي آمده است كه علت و حكمت غيبت امام مهدي(عليه السلام) اين است كه آن حضرت به وسيله غيبت از يوغ بيعت با طاغوت‌هاي زمان آزاد مي‌شود و تعهد و بيعت با هيچ حاكمي را بر عهده ندارد، تا بتواند در زمان قيام خود، آزادانه‌تلاش كند. ديگر امامان(ع) از روي تقيه حكومت ها را به رسميت مي‌شناختند، ولي امام مهدي(عليه السلام) مأمور به تقيه نيست و به همين‌جهت با حكومت‌ها و طاغوت‌هاي زمان بيعت نمي‌كند. اگر غيبت آن حضرت نباشد، اين امر شدني نيست.
| |
|
| |
| امام حسن مجتبي(عليه السلام) در اين باره فرمود: (ما منّا احد الاّ و يقع في عنقه بيعه لطاغيه زمانه الاّ القائم الّذي يصّلي روح اللّه عيسي بن مريم خلفه فان‌ّ اللّه ـ عزّوجل‌ّ ـ يخفي ولادته و يغيب شخصه لئلاّ يكون لاحد في عنقه بيعه اذا خرج، ذاك التاسع‌من ولد اخي الحسين...)
| |
|
| |
| «هر كدام از ما (امامان اهل البيت(ع)) در زمان خود بيعت حاكمان و طاغوت‌هاي زمان را از روي تقيه به عهده گرفته‌ايم، مگرامام مهدي(عليه السلام) كه عيسي بن مريم به امامت آن حضرت نماز مي‌گذارد. خداوند ولادت او را مخفي نگه داشت و براي او غيبتي‌در نظر گرفت، تا زماني كه قيام مي‌كند بر گردنش بيعت حاكمي نباشد.»
| |
|
| |
| ==ج) حفظ جان امام مهدي(ع)==
| |
|
| |
| خداوند به وسيله غيبت امام دوازدهم(عليه السلام) جانش را از شر دشمنان حفظ نموده است. اگر مسأله غيبت امام مهدي(عليه السلام) مطرح‌نبود «معتمد» عباسي كه به خون آن حضرت تشنه بود، مانند پدران بزرگوار آن حضرت، امام مهدي(عليه السلام) را نيز شهيد مي‌كرد وزمين از حجت خداوندي خالي مي‌شد.
| |
|
| |
| در اين باره روايات فراواني از امامان معصوم(ع): به ما رسيده است.
| |
|
| |
| امام محمد باقر(عليه السلام) فرمود: (ان‌ّ للقائم غيبه قبل ان يقوم، قال: قلت: و لم، قال: يخاف.)
| |
|
| |
| «براي قائم ما (امام مهدي(عليه السلام)) قبل از آن‌كه به پا خيزد غيبتي است.»
| |
|
| |
| راوي پرسيد: «براي چه؟» حضرت فرمود: «به جهت اين كه ترس از كشته شدن او وجود دارد.»
| |
|
| |
| ==هـ) آمادگي جهان==
| |
|
| |
| ظهور حضرت مهدي(ع) به عنوان «خاتم الاوصيا» و منجي بشريت و كسي كه در كره زمين دين اسلام را برتمامي‌دين‌ها پيروز مي‌گرداند، قطعاً به زمينه و آمادگي جهاني نيازمند است. زيرا روش و سيره آن حضرت مبني بر رعايت امور ظاهري و حكم به ظاهر نيست بلكه مبني بر رعايت حقايق و حكم به واقعيّات ، ترك تقيّه ، مسامحه نكردن در امورديني ، احقاق حقوق ، برقراري عدالت واقعي و اجراي تمام احكام اسلامي است.
| |
|
| |
| معلوم است كه انجام اين برنامه و انقلاب بزرگ و همه‌جانبه نيازمند ترقي و رشد بشر در ناحيه علوم، معارف، فكر، اخلاق وآمادگي جامعه براي پذيرش و استقبال اين نهضت و لياقت زمامداري آن رهبر الهي مي‌باشد.
| |
|
| |
| از اين رو جهان بايد زمينه اين پذيرش را داشته باشد تا اين هدف محقق شود. بنابراين مي‌توان آمادگي نداشتن جهان را يكي ازفلسفه‌ها و حكمتهاي غيبت امام مهدي(ع) بر شمرد.
| |
|
| |
| ==نتيجه==
| |
|
| |
| علت و فلسفه واقعي غيبت حضرت ولي عصر(ع) يكي از رازهاي الهي است که جز خداوند وپيشوايان معصوم: كسي نسبت به آن اطلاع كافي و كامل ندارد.
| |
|
| |
| با اين حال طبق بيان معصومين(ع): راز اصلي غيبت آن حضرت عبارت است از: ۱ـ فراهم نبودن شرايط ظهور، براي تحقق‌بخشيدن به آرماني بزرگ (گسترش عدل و قسط جهاني و به اهتزاز در آوردن پرچم توحيد در تمام كره خاكي). اين آرمان بزرگ نياز به گذشت زمان و شكوفايي عقل و دانش بشر و آمادگي روحي بشريت دارد، تا جهان به استقبال آن امام عدل وآزادي برود. طبيعي است اگر آن حضرت پيش از فراهم شدن مقدمات در ميان مردم ظاهر شود، سرنوشتي مانند ديگر امامان(شهادت) يافته و قبل از تحقق آن آرمان بزرگ ديده از جهان برخواهد بست.
| |
|
| |
| ۲ـ محفوظ ماندن از شرّ جباران و ستمگران است.
| |
|
| |
| ۳ـ در بعضي از روايات حكمتهاي ديگري از جمله آزمايش مردم و اندازه پايبندي و پايداري آنان به دين و ولايت بيان شده‌است. غيبت آن حضرت سبب مي‌شود تا نفاق پنهان عدّه‌اي آشكار شود، ايمان حقيقي دوست داران و شيعيان واقعي امام(ع) ازافراد ناخالص و سست ايمان جدا و پاك شود و در يك جمله مؤمن از منافق معلوم گردد.
| |
| {{پایان پاسخ}}
| |
| {{پایان مطالعه بیشتر}}
| |
| ==جهت مطالعه بيشترمراجعه کنيد به:==
| |
|
| |
| ۱ـ مهدويت،نويسنده:لطف الله صافي گلپايگاني،
| |
|
| |
| ۲ـ مجموعه مقالات و گفتارها، نويسنده:آثار جمعي از محققين.
| |
|
| |
| ۳ـ خورشيد پنهان،نويسنده: ستاد برگزاري جشنهاي ميلاد حضرت مهدي(ع).
| |
|
| |
| ۴ـ آخرين سفير،نويسنده: ذبيح اللّه محسني كبير.
| |
|
| |
| ۵ـ آخرين تحول، زير نظر سيد محمد مهدي خلخالي.
| |
| {{مطالعه بیشتر}}
| |
|
| |
| ==منابع==
| |
| <references />
| |
|
| |
|
| | {{شاخه |
| | | شاخه اصلی =تاریخ |
| | | شاخه فرعی۱ =تاریخ و سیره معصومان |
| | | شاخه فرعی۲ =امام زمان(ع) |
| | | شاخه فرعی۳ = |
| | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینک‌دهی = | | | لینک‌دهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = شد |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر =شد |
| | | ارجاعات = |
| | | بازبینی نویسنده = |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = شد |
| | اولویت = | | | اولویت =ب |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |
| | |
| | [[رده:عصر ظهور]] |
| | [[رده:دوران غیبت]] |