دلایل خاتمیت: تفاوت میان نسخه‌ها

بطور کلی دلایل خاتمیت رسالت پیامبر گرامی اسلام(ص) بر دو دسته است: دلایل نقلی (قرآن و روایات) و دلایل عقلی.

==خاتمیت پیامبر(ص) در قرآن==

این آیه طبق نظر شیعه هر چند ناظر به استمرار خط نبوت از طریق استمرار امامت است، اما به هر حال این معنا را می‌رساند که این دین، دین کامل است، و این اشعار به این مطلب دارد که دین خاتم نیز هست.

== خاتمیت پیامبر (ص) در روایات ==

اهل بیت (ع) در روایات به خاتمیت پیامبر (ص) اشاره کرده‌اند:

* زراره از امام صادق دربارهٔ حلال و حرام روایت کرده‌است: {{عربی|عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ فَقَالَ حَلاَلُ مُحَمَّدٍ حَلاَلٌ أَبَداً إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ وَ حَرَامُهُ حَرَامٌ أَبَداً إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ لاَ يَكُونُ غَيْرُهُ وَ لاَ يَجِيءُ غَيْرُهُ|ترجمه=زراره مى‌گويد از امام صادق عليه السّلام راجع به حلال و حرام پرسيدم، فرمود: حلال محمد پيوسته تا روز قيامت حلال و حرام او پيوسته تا روز قيامت حرام است، جز او پيامبر ديگرى نباشد و جز او نيايد، فرمود:هيچ‌كس بدعتى نگذارد جز آنكه سنتى را بخاطر آن ترك كند}}‏.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، اول، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۵۸.</ref>

* حدیث منزلت: از امام صادق (ع) نقل شده‌است، پیامبر (ص) به علی بن ابی طالب (ع) فرمود: {{عربی|أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَه هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِیَّ بَعْدِی|ترجمه=تو نسبت به من به‌منزله هارون نسبت به موسى هستی جز این‌که بعد از من پیامبری نخواهد بود}}.<ref>کلینی، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، ج۸، ص۱۰۶.</ref>

طبق این روایت پیامبر به امام علی (ع) می‌گوید تو نسبت به من به منزله هارون نسبت به موسی هستی، جز این که پیامبری بعد از من نیست. این روایت نیز که در برخی از منابع اهل سنت نیز آمده‌است به‌طور آشکار دلالت بر خاتمیت دارد.

* امام علی (ع) در برخی خطبه‌های نهج البلاغه بر خاتمیت پیامبر (ص) اشاره نموده‌است؛ از جمله در خطبه ۱۷۳ در توصیف پیامبر اسلام (ص) فرمود: {{عربی|أَمِينُ وَحْيِهِ وَ خَاتَمُ رُسُلِهِ وَ بَشِيرُ رَحْمَتِهِ وَ نَذِيرُ نِقْمَتِهِ|ترجمه=محمد (ص) امين وحى اوست و خاتم پيامبران اوست و بشارت دهنده رحمت اوست و ترساننده از خشم و كيفر اوست.}}

* امام همچنین در خطبه ۱۳۳ فرمود: {{عربی|أَرْسَلَهُ عَلَى حِينِ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ وَ تَنَازُعٍ مِنَ الْأَلْسُنِ فَقَفَّى بِهِ الرُّسُلَ وَ خَتَمَ بِهِ الْوَحْيَ|ترجمه=خداوند حضرت رسول (ص) را فرستاد در زماني كه هيچ پيغمبرى باقى نمانده و نزاع و زد و خورد و مجادله زبانى (انديشه هاى گوناگون و اختلاف كلمه) برقرار بود (چون در جاهليّت گروهى بتها و برخى شيطان و جمعى خورشيد و طايفه اى حضرت مسيح و ديگران را مى پرستيدند) و او را بعد از همه پيغمبران آورده وحى را به آن حضرت ختم نمود (بعد از او پيغمبرى نمى فرستد)}}

و در خطبه نخستین نهج البلاغه بعد از شمردن برنامه‌های انبیاء و پیامبران پیشین می‌فرماید: «الی ان بعث اللَّه سبحانه محمدا رسول اللَّه (ص) لانجاز عدته و اتمام نبوته؛ تا زمانی که خداوند سبحان محمد (ص) رسولش را برای تحقق بخشیدن به وعده‌هایش و پایان دادن سلسله نبوت مبعوث فرمود.

۵. در پایان خطبه حجه الوداع همان خطبه‌ای که پیامبر اسلام (ص) در آخرین حج و آخرین سال عمر مبارکش به عنوان یک وصیتنامه جامع برای مردم بیان کرد نیز مسئله خاتمیت صریحاً آمده‌است آنجا که می‌فرماید: «الا فلیبلغ شاهد کم غائبکم لا نبی بعدی و لا امه بعدکم؛ حاضران به غائبان این سخن را برسانند که بعد از من پیامبری نیست، و بعد از شما امتی نخواهد بود، سپس دستهای خود را به سوی آسمان بلند کرد آن چنان‌که سفیدی زیر بغلش نمایان گشت و عرضه داشت: اللهم اشهد انی قد بلغت؛ خدایا گواه باش که من آنچه را باید بگویم گفتم».<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار الوفاء، اول، ۱۴۰۴ه‍. ق، ج۲۱، ص۳۸۱.</ref>

 

== ب) دلیل عقلی ==

نقش عقل در این زمینه محدود است، چون برنامه‌های انبیاء براساس وحی است و عقل احاطه کامل بر مسائل ندارد تا لزوماً حکم کند که این شریعت کامل و تمام و در نتیجه خاتم است؛ بلکه عقل به نحو تعلیقی حکم می‌کند که هرگاه شریعت به نقطه نهایی در بیان خطوط اساسی برنامه زندگی انسان رسید به گونه ای که هیچ اصل و قاعده مورد نیاز بشر را فروگذار نکرده باشد، اینجا شریعت به پایان رسیده چون بعث نبی و شریعت جدید لغو خواهد بود و چنان‌که بشر محتاج تبیین و تفسیر آن قواعد باشد یا در حوادث جدید توان تطبیق اصول را بر فروع نداشته باشد چنین شریعتی محتاج امامان معصوم خواهد بود.

البته بعد از اینکه وحی، شریعت کامل و پیامبر خاتم را معرفی کرد عقل دوباره به میدان می‌آید منتهی این بار وظیفه کشف را دارد یعنی شریعت مذکور را در معرض تحلیل و تجزیه می‌گذارد. فرهنگ حاکم بر محیط مخاطبین شریعت، هنر حفاظت انسان‌ها از ارزشهای الهی را و مطالعه مبادی و اصول عالی و پویای شریعت و… را مطالعه می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که این شریعت جواب گوی همیشگی انسان هاست.

 

 

دلیل اول: {{قرآن|انّا نحنُ نَزَّلنا الْذِکرَ و اِنّا لَهُ لَحافِظُون<ref>حجر/ ۹. «ما خود این کتاب را فرو فرستادیم و البته نگهبان او هستیم.»</ref> در این آیه شریفه با قاطعیّت کم‌نظیری از محفوظ ماندن قرآن از تحریف و تغییر و نابودی سخن رفته؛ یکی از علل تجدید رسالت و ظهور پیامبران جدید تحریف و تبدیل‌هایی است که در تعلیمات و کتب مقدس پیامبران رخ داده‌است؛ لذا صلاحیت خود را برای هدایت از دست می‌دادند. بشرِ چند هزار سال پیش نسبت به حفظ مواریث علمی و دینی ناتوان بودند؛ آنگاه که بشر به مرحله تکامل می‌رسد و قدرت حفظ مواریث را پیدا می‌کند عمده دلیل و علتِ تجدید پیامبران منتفی می‌شود.}}<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا، چاپ پنجم، ۱۳۷۵، ج۳، ص۱۵۴.</ref> اهتمام مسلمانان به حفظ قرآن مجید و روایات پیامبر (ص) بهترین گواه است؛ از صدر اسلام تا امروز در هر دوره و عصری ده‌ها بلکه صدها حافظ و قاری و محدّث همواره در جوامع اسلامی حضور داشته‌اند.

== برای مطالعهٔ بیشتر ==

۱ـ خاتمیت ـ استاد شهید مرتضی مطهری، انتشارات صدرا ـ تهران.

 

۲ـ خاتمیت و پاسخ به ساخته‌های بهائیت، علی امیرپور، سازمان مطبوعاتی.

 

۳ـ خاتمیت از نظر قرآن و حدیث و عقل، استاد جعفر سبحانی.

  | شاخه اصلی =

|شاخه فرعی۱ =

|شاخه فرعی۲ =

  | شناسه =

  | تیترها =

  | ویرایش =

  | لینک‌دهی =

  | تغییر مسیر =