دروغ: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۷۴۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۴: خط ۴:
دروغ چیست؟
دروغ چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}دروغ به معنای خبر مخالف با واقع است و برای آن اقسامی مانند دروغ در گفتار، دروغ در نیت، دروغ در عزم و دروغ در عمل برشمرده‌‌اند.
{{پاسخ}}
{{درگاه|واژه‌ها}}
{{رذائل اخلاقی}}
دروغ به معنای خبر مخالف با واقع است و برای آن [[اقسام دروغ|اقسامی]] مانند دروغ در گفتار، دروغ در نیت و دروغ در عمل برشمرده‌‌اند. عوامل دروغ گاهی درونی است؛ مانند احساس حقارت و ترس از مجازات، و گاه بیرونی است مانند الگو گرفتن از اطرافیان و والدین. دروغگویی باعث نابودی [[ایمان]]، محروم شدن از [[هدایت خدا|هدایت]] و از بین رفتن [[حیا]] شده و فرد را در اجتماع بی‌اعتبار می‌کند.
 
البته دروغ در مواردی که [[راستگویی|راست گفتن]] ممکن نباشد و دروغ‌گفتن زیانی را از [[مسلمان|مسلمانی]] بردارد، یا باعث اصلاح بین مردم شود [[جایز]] است.


== مفهوم‌شناسی ==
== مفهوم‌شناسی ==
دروغ یا کذب، به معنای خبر مخالف با واقع است.  
دروغ یا کذب، به معنای خبر مخالف با واقع است.  


دروغ از جمله بیماری‌های زبان شمرده شده که بشریت از آن آسیب و رنج فراوان دیده است؛ یکی از دلایل فراوانیِ دروغ، این است که [[انسان]] تمایل دارد زبانش را آزاد بگذارد. [[دین اسلام]] به حفظ زبان از دروغ تأکید زیادی کرده، تا از برخورد این دو، تعادل حاصل شود.<ref>اخلاق، ترجمه کتاب اخلاق، تألیف مرحوم سید عبدالله، شبر، مؤسسه انتشارات هجرت، ص۲۲۳.</ref>
دروغ از جمله بیماری‌های زبان شمرده شده که بشریت از آن آسیب و رنج فراوان دیده است. [[دین اسلام]] به حفظ زبان از دروغ تأکید زیادی کرده است.<ref>اخلاق، ترجمه کتاب اخلاق، تألیف مرحوم سید عبدالله، شبر، مؤسسه انتشارات هجرت، ص۲۲۳.</ref>
 
=== تفاوت با توریه ===
{{همچنین ببینید|توریه}}توریه در اصطلاح [[فقه]]، عبارت از این است که گوینده به گونه‌ای الفاظ را ارائه دهد که مخاطب مقصود او را متوجه نشود. بلکه خلاف آن را از لفظ بفهمد.<ref>انصاری، مرتضی، المکاسب، قم، نشر مجمع الفکر الاسلامی، ۱۳۷۸ ش، ج۲، ص۱۷.</ref> در عین حال فرد دروغی نگفته و الفاظ بر مقصود او نیز دلالت دارد.


برخی دروغ را با [[توریه]] متفاوت دانسته‌اند. توریه در اصطلاح [[فقه]]، عبارت از این است که گوینده به گونه‌ای الفاظ را ارائه دهد که مخاطب مقصود او را متوجه نشود. بلکه خلاف آن را از لفظ بفهمد.<ref>انصاری، مرتضی، المکاسب، قم، نشر مجمع الفکر الاسلامی، ۱۳۷۸ ش، ج۲، ص۱۷.</ref> در عین حال فرد دروغی نگفته و الفاظ بر مقصود او نیز دلالت دارد. {{همچنین ببینید|توریه}}
== اقسام ==
== اقسام ==
{{اصلی|اقسام دروغ}}
{{اصلی|اقسام دروغ}}


برای آن اقسامی مانند دروغ در گفتار، دروغ در نیت، دروغ در عزم و دروغ در عمل برشمرده‌‌اند.
برای دروغ اقسام مختلفی است که برخی از آنها چنین است:
{{ستون-شروع|۲}}
* دروغ در گفتار؛
* دروغ در نیت؛
* دروغ در عزم؛
* دروغ در عمل؛
* دروغ در مقامات دین.
{{پایان}}
دروغ در نیت، مانند عمل نیکی که ریاکارانه انجام شود، و دروغ در عزم به معنای سستی در اراده انجام عمل نیک است.


== عوامل ==
== عوامل ==
{{اصلی|عوامل دروغگویی}}دروغگویی عوامل مختلفی مانند ترس، خودکم‌بینی و کم‌عقلی که از آن میان، ترس از مجازات، رفتن آبرو و از دست دادن جایگاه اجتماعی، از مهمترین عوامل آن دانسته شده است.
{{اصلی|عوامل دروغگویی}}دروغگویی عوامل و انگیزه‌های گوناگونی دارد که برخی از آنها عارتند از:
{{ستون-شروع|۲}}
 
* ترس؛
* الگوی نامناسب؛
* خودکم‌بینی؛
* کم‌عقلی؛
* نیازهای برآورده‌نشده.
{{پایان}}
 
عامل ترس، شامل مواردی مانند ترس از مجازات، ترس از دست دادن مال و ترس از رفتن آبرو است و یکی از مهمترین عوامل دروغ دانسته شده است.
 
در دوران کودکی نیز، الگوی نامناسب و نیازهای برآورده نشده که احساس کمبود در آنها ایجاد کرده، از عوامل دروغگو شدن شمرده شده است.
 
== پیامدها ==
{{اصلی|پیامدهای دروغ}}برای دروغ،‌ پیامدهای فردی و اجتماعی برشمرده شده است. پیامدهای فرد دروغ گوناگون است که برخی از آنها چنین‌اند:‌
{{ستون-شروع|۲}}


در دوران کودکی، الگوی نامناسب و نیازهای برآورده نشده که احساس کمبود در آنها ایجاد کرده، از عوامل دروغگو شدن شمرده شده است.
* نابودی ایمان؛
* محروم شدن از هدایت؛
* از بین رفتن [[حیا]]؛
* از بین رفتن جوانمردی؛
* فراموشی؛
* سرزنش شدن؛
* پشیمانی.


== پیامدهای دروغ ==
{{پایان}}
{{اصلی|پیامدهای دروغ}}برای [[دروغ]]،‌ پیامدهای فردی و اجتماعی برشمرده شده است. نابودی ایمان، محروم شدن از هدایت خدا و از بین رفتن [[حیا]]، برخی از پیامدهای فردی دروغ است.


دروغگو در اجتماع نیز دچار آسیب‌هایی شده که مهمترین آن کاهش اعتمادِ اجتماعی او است.
دروغگو در اجتماع نیز دچار آسیب‌هایی شده که مهمترین آن کاهش اعتمادِ اجتماعی او است. بر اساس [[روایت|روایتی]] از [[امام صادق(ع)]] کسی که زیاد دروغ می‌گوید، ارزشش نزد خدا و نزد خلق او، از بین می‌رود.<ref name=":0">اخلاق الاهی، آفات زبان، جلد چهارم، استاد آیت الله مجتبی تهرانی، ص۱۱۸-۱۲۴.</ref>


== موارد جواز ==
== موارد جواز ==
{{اصلی|موارد جواز دروغ}}[[دروغ]] در مواردی که [[راستگویی|راست گفتن]] ممکن نیست و دروغ‌گفتن زیانی را از [[مسلمان|مسلمانی]] برداشته، یا باعث اصلاح بین مردم شود جایز است. حفظ جان و مال مسلمانان، آشتی دادن بین آنها و نیرنگ در جنگ از مصداق‌های جواز دروغ است.
{{اصلی|موارد جواز دروغ}}[[دروغ]] در مواردی که [[راستگویی|راست گفتن]] ممکن نباشد و دروغ‌گفتن زیانی را از [[مسلمان|مسلمانی]] بردارد، یا باعث اصلاح بین مردم شود جایز است. برخی از آنها عبارتند از:ضرورت و اضطرار؛ اصلاح بین برادران مؤمن و نیرنگ در جنگ.


== منابع ==
== منابع ==
خط ۳۶: خط ۶۸:
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = اخلاق
  | شاخه اصلی = اخلاق
  |شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
  | شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
  |شاخه فرعی۲ = دروغ
  | شاخه فرعی۲ = دروغ
  |شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۴ =  
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۴۷: خط ۸۰:
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
| بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت = ج
  | اولویت = ب
  | کیفیت = ج
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}