خودخواهی: تفاوت میان نسخه‌ها

حُبّ نَفْس و خودخواهی چیست؟ چه نشانه‌هایی دارد و درمان عملی آن چیست؟

درمان خودخواهی، [[خودشناسی]] دانسته شده است. اگر فرد به فقر و کوچکی خود در برابر خدا توجه کند، دچار خودخواهی نمی‌شود.  

حبّ نفس، یکی از تمایلات اصلیِ [[انسان]] شمرده شده که اگر در مسیر صحیح خود قرار گیرد، موجب رشد و اگر از مسیر خود منحرف شود، تبدیل به خودخواهی، یکی از [[رذائل اخلاقی]] می‌شود.  

علاقه به خود، تا وقتی در مسیر درست است، عشق به زندگی در انسان را تقویت کرده و باعث می‌شود فرد به دنبال کسب منافع و کمالات انسانی باشد. ولی اگر علاقه به خویشتن افراطی شود، برای به دست آوردن منافع خود، منافع دیگران را نادیده گرفته و موجب رسیدن ضرر به دیگران می‌شود.

امام خمینی، عارف شیعه و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، خودخواه را «بنده خود» و نه «بنده خدا» معرفی کرده است.<ref name=":0">امام خمینی، صحیفه نور، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ج۱۴، ص۸–۹.</ref>

== نشانه‌ها و پیامدها ==

برخی از نشانه‌ها و پیامدهای خودخواهی چنین است:

'''خودمحوری و ناسپاسی'''

فرد خودخواه همه چیز را برای خود خواسته و به غیر خود اعتنایی ندارد. او توقع دارد همیشه حرف‌ها و عقاید او پذیرفته شده و همواره از دیگران انتظار خدمت دارد و اگر دیگران از خدمت به او کوتاهی کنند نسبت به آنها کینه می‌ورزد. این قبیل افراد نمی‌توانند دوستان خود را حفظ کنند؛ زیرا آنان به سبب توقعات نابجا دوستان خود را از دست می‌دهند.<ref name=":1">اکبری، محمود، خود و ناخود، قم، مؤسسه فرهنگی سماء، ۱۳۸۱ش، ص۹۱.</ref>

افراد خودخواه نسبت به خدماتی که دیگران برای آنها انجام می‌دهند ناسپاس هستند. در باور آنها، خدمتی که برای دیگران انجام می‌دهند بزرگ، و خدمتی که سایرین برای آنها انجام می‌دهند ناچیز است.<ref name=":1" />

فرد خودخواه برای جلب منافع، [[عزت نفس]] خود را از دست داده و به [[چاپلوسی]] می‌پردازد. او در صورتی که احتمال دهد می‌تواند از کسی به وسیله چاپلوسی منافعی را کسب کند، به تملق او می‌پردازد.<ref>اکبری، محمود، خود و ناخود، قم، مؤسسه فرهنگی سماء، ۱۳۸۱ش، ص۹۳.</ref>

'''محرومیت از آزاداندیشی'''

خودخواهی سبب می‌شود فرد نتواند آزادانه و از روی انصاف اندیشیده و داوری کند؛ زیرا اندیشه‌ها و قضاوت‌های او متمایل به نتیجه‌ای است که منافع بیشتری برای او دارد. برای نمونه فرد خودخواه در اختلافات میان بستگان، حق را به کسی می‌دهد که یا پیوند خویشاوندی نزدیک‌تری با او دارد، یا با حمایت از او منافعی را کسب می‌کند.  

به نظر امام خمینی، فرد خودخواه بنده و گرفتار خود است بنابراین در اندیشیدن آزاد نیست.<ref name=":0" />

خودخواهی، باعث عقب ماندگی است؛ زیرا رمز رشد و تکامل، اعتراف به تقصیر و قبول وجود نقص‌ها و ضعف‌ها است.

== درمان ==

اولیای خدا نیز همیشه به تقصیر و وجود ضعف‌های خود معترف بودند.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱، ص۹۴–۹۵.</ref>

== جستارهای وابسته ==

* [[شیوه برخورد با فرد خودخواه]]

* خود و ناخود، اکبری، محمود، چاپ اول، قم، مؤسسه فرهنگی سماء، ۱۳۸۱ش.

== منابع ==

| شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی

| شاخه فرعی۲ = خودخواهی

| شاخه فرعی۳ =

  | شناسه = شد

  | تیترها = شد

  | ویرایش = شد

  | لینک‌دهی = شد

  | ناوبری =

  | نمایه =

  | تغییر مسیر = شد

  | ارجاعات =

| بازبینی نویسنده =  

  | بازبینی =

  | تکمیل =

  | اولویت = ج

  | کیفیت = ج