خطبه متقین و داستان مرگ همام: تفاوت میان نسخه‌ها

(ابرابزار)
 
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Rahmani}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
در خطبه ۱۸۴ نهج البلاغه (متقین) آمده که بعد از آن که حضرت علی(ع) صفات متقین را ذکر فرمود، همام جان داد… آیا این مسئله حقیقت دارد؟
در خطبه متقین<ref>نهج البلاغه، خ۱۸۴.</ref> آمده است که بعد از بیان صفات متقین توسط امام علی(ع)، همام جان داد … آیا این مسئله حقیقت دارد؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
سؤال این است که آیا درست است که همام با شنیدن سخنان امام علی(ع) در بیان اوصاف متقین از دنیا رفت. در پاسخ به این سؤال ابتدا خلاصه ای از ماجرا به این صورت است: همام (که مردی عابد و پرهیزکار بود) از امیرالمؤمنین درخواست کرد تا صفات پرهیزکاران را برای او بیان فرماید. امیرالمؤمنین علی(ع) درنگ فرمود و سپس به اختصار صفات متقین را برای همام بیان کرد ولی همام درخواست کرد که به تفصیل برای او بیان کند و دراین مورد اصرار ورزید؛ لذا امیر المؤمنین - علیه السلام - به‌طور تفصیلی در خطبه ۱۸۴ که معروف به خطبه همام است، صفات پرهیزکاران را برای او بیان کرد. وقتی که سخنان امام(ع) به آخر رسید، راوی می‌گوید: فصعق همام صعقه کانت نفسها فیها؛<ref>نهج البلاغه، خ۱۸۴.</ref> ناگهان همام ناله‌ای از جان کشید که روحش از کالبدش خارج شد.
'''خطبه متقین و داستان مرگ همام''' به جریانی مربوط است که در هنگام ایراد خطبه‌ای درباره صفات متقین از سوی امام علی(ع) برای شخصی به نام همام رخ می‌دهد. خطبه ۱۸۴ نهج‌ابلاغه درباره صفات متقین به اصرار همام ایراد شده و در پایان سخن [[امام علی(ع)]] همام جان داده است. محققان صحت این داستان را با توجه به منابع معتبری که آن را نقل نموده‌اند و نیز سخنان پایانی امام(ع) در این خطبه، که ترس خود بر این پیش‌آمد را بیان می‌کند، تأیید کرده‌اند.


در مورد حقیقت داشتن این مسئله:
==ماجرای خطبه همام==
[[همّام بن عباده بن خیثم]]، که مردی عابد و پرهیزکار بود، از امام علی(ع) درخواست کرد تا [[صفات پرهیزکاران]] را برای او بیان فرماید. امام علی(ع) درنگ فرمود و سپس به اختصار [[صفات متقین]] را برای همام بیان کرد. همام درخواست کرد که به تفصیل برای او بیان کند و دراین مورد اصرار ورزید؛ لذا امام به صورت تفصیلی در خطبه ۱۸۴ که معروف به [[خطبه همام]] است، صفات پرهیزکاران را برای او بیان کرد. وقتی که سخنان امام(ع) به آخر رسید، راوی می‌گوید: {{متن عربی|فَصَعِقَ هَمَّامٌ صَعْقَةً كَانَتْ نَفْسُهُ فِيهَا|ترجمه=ناگهان همام ناله‌ای از جان کشید که روحش از کالبدش خارج شد.}}<ref>نهج البلاغه، خ۱۸۴.</ref>


اولا: علامه شوشتری در شرح نهج البلاغه گوید: این خطبه با تمام خصوصیات و جزئیات، از جمله این که همام از دنیا رفت در کتاب کافی، کتاب سلیم بن قیس، تحف العقول، آمالی محمد بن بابویه، تذکره سبط ابن الجوزی، و ابن طلحه الشافعی در مطالب السؤول و کراجکی در کنز آمده است.<ref>شوشتری، محمد تقی، بهج الصباغه، تهران، امیرکبیر، چاپ اول، ۱۳۷۶، ج۱۲، ص۴۰۵.</ref>
==منابع داستان و صحیح بودن آن==
* [[علامه شوشتری]] در [[شرح نهج‌البلاغه]] می‌گوید: «این خطبه با تمام خصوصیات و جزئیات، از جمله این که همام از دنیا رفت در [[اعتبار کتاب کافی|کتاب کافی]]، [[کتاب سلیم بن قیس]]، [[تحف العقول]]، [[کتاب امالی محمد بن بابویه]]، [[تذکره سبط ابن الجوزی]]،  [[کتاب مطالب السؤول]] [[ابن طلحه الشافعی]]  و [[کتاب کنز الفوائد]] [[کراجکی]] آمده است.<ref>شوشتری، محمد تقی، بهج الصباغه، تهران، امیرکبیر، چاپ اول، ۱۳۷۶، ج۱۲، ص۴۰۵.</ref>


ثانیا: سید رضی در جمع‌آوری کلمات آن حضرت در نهج البلاغه هر چند سند را ذکر نکرده است ولی یقیناً منابع قابل اعتماد داشته که در کتب دیگر بیان شده است.
* همچنین [[سید رضی]] در جمع‌آوری کلمات آن حضرت در [[نهج‌البلاغه]] هر چند سند را ذکر نکرده، اما منابع قابل اعتماد داشته که در کتب دیگر بیان شده است.


ثالثا: در ادامه همین خطبه وقتی که همام از دنیا رفت امیرالمؤمنین فرمود: آه من از این پیشامد می‌ترسیدم.<ref>نهج البلاغه، خ۱۸۴.</ref> از این کلام امام(ع) معلوم می‌شود که همام از دنیا رفته بود و امام از این پیشامد خوف داشته است.
* در ادامه خطبه زمانی که همام از دنیا رفت امام فرمود: «آه من از این پیش‌آمد می‌ترسیدم.»<ref>نهج‌البلاغه، خ۱۸۴.</ref> از این کلام امام(ع) معلوم می‌شود که همام از دنیا رفته بود و امام از این پیش‌آمد خوف داشته است.


رابعا: امیرالمؤمنین - علیه السلام - همچنین در ادامه می‌فرماید: این امر اختصاصی به همام ندارد بلکه هرکس که شرایط همام را داشته باشد و این سخنان را بشنود چنین خواهد شد؛ لذا می‌فرماید: موعظه و پند و اندرزهای رسا به آنان که اهل موعظه‌اند چنین می‌کند.<ref>همان.</ref> پس مسلماً همام با شنیدن سخنان امام از دنیا رفته بود.
* امام علی(ع) همچنین در ادامه می‌فرماید: «این امر اختصاصی به همام ندارد، بلکه هرکس که شرایط همام را داشته باشد و این سخنان را بشنود چنین خواهد شد؛» لذا می‌فرماید: «[[موعظه]] و [[پند]] و اندرزهای رسا به آنان که اهل موعظه‌اند چنین می‌کند.»<ref>نهج‌البلاغه، خ۱۸۴.</ref> بنابراین مشخص می‌شود که همام با شنیدن سخنان امام از دنیا رفته بود.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
خط ۳۴: خط ۳۵:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
خط ۴۴: خط ۴۵:
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
۶٬۸۱۴

ویرایش