سؤال

آیا ختم انعام که در میان عامه مردم انجام می‌شود شرعی است؟

ختم انعام مراسمی مذهبی و بیشتر زنانه همراه قرائت و ختم سورۀ انعام برای برآورده‌شدن نذر یا حاجت دانسته شده است.[۱] گفته شده كه این مراسم به‌عنوان رسمی شایع در میان بانوان ایرانی تقریباً در تمامی شهرهای ایران برگزار می‌شود.[۲]

ريشه این مراسم را اصل توسل به قرآن برای گره‌گشایی از مشکلات و حاجت‌خواهی دانسته‌اند.[۳] مراسم ختم انعام با توزیع کتابچه‌هایی که حاوی سوره انعام است در میان حاضران جلسه آغاز می‌شود. سپس مراسم تلاوت سوره انعام با جزئیات خاصی توسط شرکت‌کنندگان انجام می‌گیرد.[۴] این مراسم در نقاط مختلف ایران به‌صورت‌های گوناگون برگزار می‌شود.[۵]

ب

به گزارش محققان، در فرهنگ عامیانه مذهبی مردم ایران، هنگام بروز مشکلاتی مانند ازدیاد مرگ‌ و‌ میر و خشک‌سالی و برای پیشگیری از مشکلاتی مانند به خطر افتادن سلامت مادر و جنین مراسم ختم انعام برگزار می‌شود.[۶] همچنین، به‌منظور تفأل، یادبود درگذشتگان، سلامتی مسافران، افزایش رزق و برآورده‌شدن حاجات مراسم ختم انعام برگزار می‌شود.[۷]

از نظر دینی درمنابع، اصل تلاوت قرآن مورد تأکید قرار گرفته است.[۸] همچنین، در روایات از عظمت جایگاه سوره انعام سخن گفته شده[۹] و بر تلاوت آن تأکید شده است.[۱۰] دستور يک نماز چهار ركعتى‌ هم، که همراه با ختم‌ انعام‌ در قرائت سوره است، در منابع دینی آمده است.[۱۱]

منابع

  1. بهرامی، فرشته، «ختم انعام»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۴۵۳.
  2. معینی، محسن، «ختم انعام»، به‌کوشش بها‌ء‌الدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، انتشارات دوستان و ناهید، ج۱، ص۹۷۹.
  3. بهرامی، «ختم انعام»، ج۲، ص۴۵۳.
  4. معینی، «ختم انعام»، ج۱، ص۹۷۹-۹۸۰.
  5. بهرامی، «ختم انعام»، ج۲، ص۴۵۳.
  6. بهرامی، «ختم انعام»، ج۲، ص۴۵۳.
  7. بهرامی، «ختم انعام»، ج۲، ص۴۵۳.
  8. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳.
  9. برای نمونه ن.ک: عروسی حویزی، عبد على بن جمعه، تفسير نور الثقلين، تحقيق سيدهاشم رسولى محلاتى، قم، انتشارات اسماعيليان، ۱۴۱۵ق. ج۱، ص۶۹۶.
  10. صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، قم، دار الشریف رضی، ۱۴۰۶ق، ص۱۰۵.
  11. عياشى‌، محمد بن مسعود، التفسير، تحقیق هاشم‌ رسولى‌ محلاتى‌، تهران‌، ۱۳۸۱ق‌، ج۱، ص۳۵۳.