۷٬۰۶۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
حسد | حسد چیست؟ عوامل ایجاد آن، پیامدها و راه‌های درمان آن چیست؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|واژه‌ها}} | |||
{{رذائل اخلاقی}} | |||
حسد یا رشک، به معنای [[آرزو|آرزوی]] نابودی [[نعمت|نعمتی]] است که در دست دیگران است؛ خواه آن نعمت به حسود برسد یا نرسد. [[پیامدهای حسد]]، شامل آسیب‌های فردی و اجتماعی، مانند بیماری‌های روانی و جسمی، انکار [[حکمت خدا]] و [[جرم]] و [[جنایت]] است. | |||
[[دشمنی]]، [[کینه]]، برتری‌طلبی و [[تکبر]]، برخی از [[انگیزه‌های حسادت]] شمرده شده است. برای [[درمان حسد]]، شناخت پیامدها و انگیزه‌های آن و تلاش برای رفع عوامل آن ضروری است. عملی نکردن فکر حسادت و عمل بر ضد حسد از دیگر راهکارهای درمان حسد دانسته شده است. | |||
حسادت تا زمانی که در قلب است و منجر به عکس‌العمل بیرونی نشده، [[گناه]] محسوب نمی‌شود؛ ولی آسیب‌های روحی و روانی آن باقی است. | |||
== مفهوم‌شناسی == | |||
«حسد» که برابر فارسی آن «رشک» است، به معنای [[آرزو|آرزوی]] نابودی [[نعمت|نعمتی]] است که در دست دیگران است؛ خواه آن نعمت به حسود برسد یا نرسد؛ بنابراین فکر حسود در ویران شدن نعمت‌های دیگران متمرکز شده و برای او مهم نیست که آن نعمت به او منتقل شود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و (دیگران)، تفسیر نمونه، ج۳ ص۴۲۳.</ref> مفهوم ضدِّ حسد «[[خیرخواهی]]» است، که به معنای آرزوی رسیدنِ نعمت به دیگران است.<ref>اقتباس از (سه رساله) فیض کاشانی، محسن، عزلت، کینه و حسد، مذمت دنیا، ترجمه اسدالله ناصح، نشر نهضت زنان مسلمان، جلد دوم، ص۱۸ تا ۲۲.</ref> | |||
حسادت یک واکنش هیجانی است و جلوه‌های مختلفی دارد؛ ممکن است به صورت مستقیم و برخورد فیزیکی، یا غیر مستقیم مثل بدگویی در خفا و چاپلوسی در ظاهر، بروز کند. | |||
حسد با [[غبطه]] متفاوت است. غبطه عبارت است از اینکه انسان نعمتی که در دست دیگری است را آرزو کند، بدون اینکه آرزوی از بین رفتن آن نعمت را نسبت به دیگری داشته باشد.<ref>سلطانی، غلامرضا، تکامل در پرتور اخلاق، ج۱، ص۹۵.</ref> | |||
== جایگاه == | |||
حسد از بدترین و خبیث‌ترین [[اخلاق|اخلاق‌ها]] شمرده شده است. در [[آیه]] {{قرآن|أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَیٰ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِه|سوره=نساء|آیه=۵۴|ترجمه=[آنان] به خاطر آنچه خدا از فضلش به آنان عطا کرده، حسد می‌ورزند.}} به یکی از ویژگی‌های حسودان اشاره شده و [[پیامبر اسلام(ص)]] بر اساس این آیه، حسودان را دشمنان نعمت خدا معرفی کرده است.<ref>فیض کاشانی، محجه البیضاء، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، ج۵، ص۳۲۷.</ref> | |||
در آیه {{قرآن|وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَد | |||
| سوره = فلق | |||
| آیه = ۵ | |||
| ترجمه = و [پناه می‌برم به خدا] از زیان حسود، زمانی که حسد می‌ورزد. | |||
}} به حسد اشاره شده و سفارش شده از شر حسود به [[خدا]] پناه برده شود. | |||
حسد در همه طبقات مردم وجود داشته و اختصاص به صنف یا دسته‌ای خاص ندارد. حتی در طبقه مرفه جامعه نیز حسادت وجود دارد. شخص حسود هر چند خود از دیگران دارایی بیشتری داشته باشد؛ ولی به همان اندازه‌ای که دیگران دارند، به آنها حسادت می‌ورزد. پس حسد، همان طوری که از زیردست نسبت به بالادست رخ می‌دهد، از بالا به پایین نیز روی می‌دهد. حسادت از مساوی به مساوی نیز وجود دارد، که بیشتر میان هم‌گروه‌ها، دوستان و خویشان رخ می‌دهد. | |||
== عوامل == | |||
{{اصلی|انگیزه‌های حسادت}}انگیزه‌های حسادت را گوناگون دانسته‌اند. برخی از آنها چنین است: | |||
* '''دشمنی و کینه''': وقتی [[انسان]] نسبت به کسی [[دشمنی]] و [[کینه]] دارد، از خوشی او ناراحت، و از رنج و زحمت او خشنود می‌شود. | |||
* '''برتری طلبی''': برای کسی که دچار برتری‌طلبی است، سخت است دیگران نسبت به او بهتر و برتر باشند. | |||
* '''تکبر''': شخص [[متکبر]]، از اینکه دیگری [[نعمت|نعمتی]] به دست آورد [[ترس|هراس]] دارد؛ زیرا در این صورت، آن فرد از او پیروی نکرده، و چه بسا هم‌ردیف یا بالاتر از او قرار بگیرد. | |||
== پیامدها == | |||
{{اصلی|پیامدهای حسد}} | |||
برای حسد پیامدها و آسیب‌های گوناگونی برشمرده‌اند، که برخی از آنها چنین‌اند: | |||
{{ستون-شروع|۲}} | |||
* [[افسردگی|اندوه]] دائمی؛<ref name=":0">مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶؛ آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، ص۱۴۱.</ref> | |||
* بیمارهای جسمی؛<ref name=":02">مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶.</ref> | |||
* انکار [[حکمت خدا]]؛<ref>نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۲۷.</ref> | |||
* انکار [[عدل خدا]]؛<ref>موسوی خمینی، روح‌الله، چهل حدیث، ص۱۱۲.</ref> | |||
* صرف انرژی در راه نادرست؛ | |||
* [[جرم]] و [[جنایت]].<ref>مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۲۳.</ref> | |||
{{پایان}} | |||
فرد حسود با دیدن خوشی‌های دیگران در [[افسردگی|اندوهی]] دائمی بوده و به دلیل اندوه درونی، به بیماری‌های جسمی نیز مبتلا می‌شود. حسود در حقیقت، به نحوه تقسیم [[نعمت]]ها توسط [[خدا]] اعتراض دارد؛ بنابراین [[حکمت خدا|حکمت]] و [[عدل الهی]] را انکار می‌کند. | |||
حسادت باعث می‌شود انرژی فرد در راه ویران کردن سرمایه‌های فردی و اجتماعی مصرف شده و حتی منجر به جرم و جنایت‌هایی مانند [[دزدی]] و [[قتل]] شود. | |||
== احکام == | |||
{{همچنین ببینید|حکم حسادت در قلب}} | |||
در [[حدیث رفع ]] که از [[پیامبر(ص)]] روایت شده، مؤاخذه نُه چیز از [[امت اسلام|امت او]] برداشته شده است. یکی از آن نه چیز، [[حسادت|حسادتی]] است که با دست یا زبان ظاهر نشود؛ بنابراین، حسادت به خودی خود، تا زمانی که عکس العمل بیرونی نداشته و موجب زیان و ناراحتی برای کسی نشده باشد، [[گناه]] محسوب نمی‌شود. | |||
بر همین اساس، حسد دارای سه مرتبه دانسته شده و حکم هر کدام بیان شده است. آن سه مرتبه چنین است: | |||
# اینکه شخص حسود، بدخواه دیگران است، ولی خودش از این حالت، ناراحت و از این میل قلبی، [[تنفر|متنفر]] است؛ به همین دلیل در فکر چاره‌ای برای درمان خود است. این قسم از حسد، چون از [[اختیار انسان]] خارج است، مورد عفو پروردگار قرار می‌گیرد. | |||
# اینکه شخص حسود، بدخواه دیگران است و از این حالت ناراحت نبوده و برای درمان آن تلاشی نمی‌کند. با این همه، در عمل، از دستورهای حسد پیروی نکرده و تنها در دل حسادت می‌ورزد. در حکم این قسم، میان عالمان اختلاف نظر است؛ البته در هر حال، حسد برای سلامت روانی انسان ضررهای فراوان دارد. | |||
# اینکه شخص حسود، بدخواه دیگران است و این میل قلبی را دوست داشته و در ناگوارای‌هایی که به فردِ مورد حسادت می‌رسد، با گفتار یا رفتار، شادمانی خود را نشان می‌دهد. این مرتبه از حسد، ممنوع و [[حرام]] است. | |||
== درمان == | |||
{{اصلی|راه‌های درمان حسد}}برای درمان حسد، راهکارهای علمی و عملی گفته شده که برخی از آنها عبارتند از: | |||
{{ستون|۲}} | |||
* توجه به گستردگی و فراوانی نعمت‌ها؛ | |||
* شناخت [[عوامل حسد]]؛<ref>اقتباس از معراج السعاده، ص۴۶۶–۴۶۸.</ref> | |||
* شناخت [[پیامدهای حسد]]؛ | |||
* عملی نکردن فکر حسادت؛ | |||
* عمل بر ضد حسد؛ | |||
* اظهار [[محبت]]؛<ref name=":03">امام خمینی، اربعین حدیث، ص۱۱۲.</ref> | |||
* خودداری از [[تجسس]]؛ | |||
* درخواست از [[خدا]].<ref>حشر: ۱۰.</ref> | |||
{{پایان}} | |||
در بخش راه‌های عملی، عمل نکردن به فکرِ حسادت، مهمترین عامل جلوگیری از حسد دانسته شده است. عمل بر ضد حسد، راهکار دیگری است که در آن فرد، هر چه حسد به آن دستور می‌دهد، خلاف آن را انجام می‌دهد. | |||
درخواست از [[خدا]]، کمک گرفتن از [[نماز]] و [[توسل]] به [[معصومان(ع)]] مواردی است که انسان را در درمان حسد، یاری می‌رساند. | |||
== شیوه برخورد با حسود == | |||
{{اصلی|شیوه برخورد با حسود}}برای برخورد با [[حسود]] و در امان ماندن از شر او، [[استعاذه|پناه بردن به خدا]] و [[توکل به خدا|توکل به او]] مؤثر دانسته شده است. در آیه {{قرآن|وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَد | |||
| سوره = فلق | |||
| آیه = ۵ | |||
| ترجمه = [به خدا پناه می‌برم] از زیان حسود، زمانی که حسد می‌ورزد. | |||
}} به پناه بردن به خدا اشاره شده است. | |||
[[گذشت]] از بدی‌های حسود و [[صبر]] و [[استقامت]] در برابر مشکلاتی که او پیش پای انسان می‌گذارد، از دیگر راهکارها در برابر حسود است؛ زیرا او دنبال خستگی و بیچارگی دیگری است. انسان با استقامت، مانع رسیدن او به هدفش می‌شود. | |||
راهکار دیگر، خودداری از رفتارهایی است که حسادت حسود را برمی‌انگیزد؛ مانند بیان موفقیت‌ها یا بزرگ جلوه دادن آنها. | |||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} | ||
== مطالعه بیشتر == | |||
* حسد و دروغ، سید عبدالحسین دستغیب. | |||
* حسد، رضا صدر، ترجمه باقر خسرو شاهی، انتشارات حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات. | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = اخلاق | | شاخه اصلی = اخلاق | ||
|شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی | | شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی | ||
|شاخه فرعی۲ = حسد | | شاخه فرعی۲ = حسد | ||
|شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = شد | ||
| تیترها = | | تیترها = شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش = شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی نویسنده = | ||
| تکمیل = | | بازبینی = | ||
| اولویت = | | تکمیل = | ||
| کیفیت = | | اولویت = الف | ||
| کیفیت = ج | |||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||