حدیث پوشاندن امام حسن(ع) با پارچه زرد پس از تولد

سؤال

در روایتی آمده است: «حضرت فاطمه موقع تولد امام حسن، برخلاف امر رسول الله او را در پارچه‌ای زردرنگ پیچید، رسول الله فرمود: مگر تو را از پیچیدنش در پارچه زردرنگ نهی نکردم؟ سپس آن را دور انداخت و او را در پارچه سفیدی پیچانید»؛ مگر حضرت زهرا از هر گناه و خطایی مبری نبودند، پس چرا خلاف فرموده پیامبر کاری را انجام دادند؟

این روایات سند معتبری ندارند و در برخی از روایات فقط آمده که رسول خدا –صلی الله علیه و آله و سلم- پارچه زرد را با پارچه سفید عوض کرد و اشاره‌ای به اعتراض حضرت ندارد و پوشاندن نوزاد با پارچه زرد هم حرام نیست تا بر فرض قبول روایات، با عصمت حضرت زهرا (سلام الله علیها) منافات داشته باشد.

شیخ صدوق در کتاب‌های آمالی، علل الشرائع، معانی الاخبار و عیون اخبار الرضا با چند سند، روایتی نقل می‌کند که دلالت برنهی و ناپسند بودن پوشاندن نوزاد با پارچه زرد را می‌رساند و اینکه حضرت زهرا -سلام الله علیها- امام حسن مجتبی -سلام الله علیه- را با پارچه زردی پوشاند و رسول خدا -صلی الله علیه و آله و سلم- به آنها فرمود: با این که من شما را از این کار منع کرده بودم، چرا این کار را کردید و حضرت پارچه زرد را کنار انداخته و فرزندش را با پارچه سفید پوشاند و در کتاب‌های دیگر نیز از جمله کفایه الاثر و آمالی شیخ طوسی و… روایاتی نقل شده است که بیانگر نهی یا حد اقل ناپسند دانستن رسول الله بر پوشاندن نوزاد با پارچه زرد را می‌رساند.

این روایات به چند دسته تقسیم می‌شود:

حدیث در امالی صدوق

«لَمَّا وَلَدَتْ فَاطِمَةُ الْحَسَنَ قَالَتْ لِعَلِيٍّ(ع) سَمِّهِ فَقَالَ مَا كُنْتُ لِأَسْبِقَ بِاسْمِهِ رَسُولَ اللَّهِ(ص). فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ فَأُخْرِجَ إِلَيْهِ فِي خِرْقَةٍ صَفْرَاءَ. فَقَالَ: أَ لَمْ أَنْهَكُمْ أَنْ تَلُفُّوهُ فِي صَفْرَاءَ ثُمَّ رَمَى بِهَا وَ أَخَذَ خِرْقَةً بَيْضَاءَ فَلَفَّهُ فِيهَا...»

« امام سجاد(ع): وقتی فاطمه(س) حسن(ع) را به دنیا آورد، به علی(ع) گفت: «نام او را بگذار.» گفت: «من در نامگذاری او از رسول خدا(ص) پیشی نمی‌گیرم.» رسول خدا(ص) آمد و حسن(ع)‌ را در پارچه زرد خدمت او آوردند. فرمود: «آیا شما را نهی نکردم که او در پارچه زرد نپیچید؟!» پارچه زرد را دور انداخت و پارچه سفیدی گرفت و او را در آن پیچید...» »

بررسی سند

این روایت را شیخ صدوق در کتاب الامالی از امام سجاد(ع) نقل کرده است. أحمد بن حسن قَطّان راوی نخست این حدیث، مذهب او مشخص نبوده و نامش در کتاب‌های اولیه رجال شیعه نیامده است. حسن بن علی سُکَّری، عباس بن بکار و حرب بن میمون نیز مجهول و ناشناخته هستند.بنابراین این حدیث از نظر سند ضعیف است.

این حدیث در کتاب علل الشرائع نیز با سه سند ذکر شده که سند یکی از آنها با سند کتاب الامالی صدوق یکی است. سند دو روایت دیگر نیز به دلیل وجود راویانی ناشناخته یا مهملی (توثیق یا تضعیف نشده)، مانند علی بن حکیم جحدری، ربیع بن عبدالله، اسحاق بن جعفر بن محمد و شعیب بن واقد ضعیف است.

حدیث پیچیده شدن امام حسن(ع) با پارچه زرد در کتاب معانی الاخبار با دو سند ذکر شده است. وجود راویانی ناشناخته مانند عباس بن بکار در این دو سند، باعث ضعیف بودن آن شده است.

این حدیث همچنین در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) با سه سند آمده است. این روایات نیز به دلیل وجود محمد بن علی بن شاه فقیه مروزی (مجهول)، ابومنصور احمد بن ابراهیم بن بکر خوری (مهمل) و داود بن سلیمان فرا (مهمل) قابل استناد نیستند.

حدیث در امالی طوسی

متن حدیث

«ِ...ِعَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(ع)، قَالَ: حَدَّثَتْنِي أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَيْسٍ الْخَثْعَمِيَّةُّ... قَالَتْ: فَلَمَّا وَلَدَتِ الْحَسَنَ(ع) جَاءَ النَّبِيُّ(ص) فَقَالَ: يَا أَسْمَاءُ هَاتِي ابْنِي... فَدَفَعْتُهُ إِلَيْهِ فِي خِرْقَةٍ صَفْرَاءَ، فَرَمَى بِهَا وَ قَالَ: أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُنَّ أَلَّا تَلُفُّوا الْمَوْلُودَ فِي خِرْقَةٍ صَفْرَاءَ، وَ دَعَا بِخِرْقَةٍ بَيْضَاءَ فَلَفَّهُ فِيهَا...‏»

« امام سجاد(ع): اسماء بنت عُمَیْس به من گفت: هنگامی که حسن(ع) به دنیا آمد، پیامبر(ص) آمد و گفت: «ای اسماء! فرزندم را بیاور.»... من حسن(ع) را در پارچه‌ای زردرنگ آوردم و به او دادم. پیامبر(ص) پارچه زرد را دور انداخت و گفت: «مگر با شما عهد نکرده بودم نوزاد را در پارچه زرد نپیچید؟!» او پارچه‌ای سفید خواست و او را در آن پیچید.... »

شیخ طوسی در روایتی نقل کرده است که اسماء بنت عمیس می‌گوید: من قابله امام حسن و امام حسین بودم و وقتی امام حسن مجتبی متولد شد آن حضرت را با پارچه زرد پوشانده و خدمت رسول الله بردم و آن حضرت فرمود: مگر من شما را از این کار نهی نکرده بودم پس چرا این کار را کردید و سپس رسول خدا، امام را با پارچه‌ای سفید پوشاند. این روایت نیز علاوه بر ضعف سندی، نمی‌تواند درست باشد زیرا اسماء بنت عمیس در زمان ولادت امام حسن و امام حسین با شوهرش جعفر بن طیار در حبشه بود و در سال ششم یا هفتم هجری به مدینه آمد و با این نگاه نمی‌تواند قابله آن دو امام باشد.

حدیث در کفایة الاثر

در روایات دیگری به جای امام حسن مجتبی، امام حسین آمده است از جمله اینکه حضرت زهرا (سلام الله علیها) فرمود: حسین را با پارچه زرد خدمت رسول الله بردم و حضرت آن را کنار انداخت و فرزندم را با پارچه سفیدی پوشاند. در این روایت اشاره به نهی رسول خدا نشده است، هر چند سند این روایت نیز به خاطر مجهول بودن برخی از روات معتبر نیست. روایت دوم این کتاب هم به همین مضمون است، اما از نظر سندی ضعیف و غیرقابل اعتماد می‌باشد.

نتیجه

این روایات هیچ‌کدام سند معتبری ندارند و کسی از فقها فتوا به حرام بودن پوشاندن نوزاد با پارچه زرد نداده است و از همین روست که خود شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه که کتاب فتوایی‌اش می‌باشد، این روایات را نیاورده است و این یعنی خود وی نیز چنین روایاتی را قبول نداشتند و فقط به مناسبت موضوع ولادت امام حسن مجتبی (سلام الله علیه) آنها را نقل کرده‌اند.