حدیث مباهته: تفاوت میان نسخه‌ها

{{پاسخ}}حدیث مباهته، تهمت زدن و دشنام دادن به اهل بدعت را جایز می‌داند. هرچند این حدیث در اعتبارسنجی روایات صحیح تلقی می‌شود اما در تضاد با آیات قرآن و سنت پیامبر اکرم(ص) و روایات متواتری است که رعایت عدل و انصاف و تقوا را توصیه می‌کند. برخی در معنای بهتان در این حدیث مناقشه کرده‌اند و آن را بمعنای تحیر دانسته‌اند. بیشتر علمای اسلام و فقها با این برداشت از این حدیث که می‌توان به مخالفان دین، دروغ بست مخالفت کرده‌اند.

{{متن عربی|إذا رَأَیتُم أهلَ الرَّیبِ وَ البِدَعِ مِن بَعدی، فَأَظهِرُوا البَراءَةَ مِنهُم وَ أَکثِروا مِن سَبِّهِم وَ القَولِ فیهِم وَ الوَقیعَةِ وَ باهِتوهُم کی لایطمَعوا فِی الفَسادِ فِی الإِسلامِ وَ یحذَرَهُمُ النّاسُ وَ لایتَعَلَّمونَ مِن بِدَعِهِم، یکتُبِ اللّهُ لَکم بِذلِک الحَسَناتِ وَ یرفَع لَکم بِهِ الدَّرَجاتِ فِی الآخِرَةِ|ترجمه=پس از من، هر گاه شکاکان و بدعتگذاران را دیدید، از آنان بیزاری جوئید و بسیار به آنان دشنام دهید و درباره‌شان بدگویی و افشاگری کنید و به آنان تهمت بزنید تا به تباه کردن اسلام، طمع نکنند و مردم از آنها بر حذر باشند و از بدعت‌هایشان چیزی نیاموزند. برای این کار، خداوند برایتان ثواب‌ها می‌نویسد و در آخرت بر درجات شما می‌افزاید.}}

بهتان هم بمعنای تهمت آمده است هم بمعنای تحیر. مباهته از از باب مفاعله ریشه در کلمه بهت دارد که هم به معنای تحیر آمده و هم به معنای دروغ و تهمت. برخی گفته‌اند بهتان دروغی است که شخص را مبهوت می‌کند.<ref>قاموس قرآن، ج۲، ص۲۳۹</ref>  

[[علامه مجلسی]] می‌نویسد ظاهر آن است که مراد مباهته در روایت این است که با دلایل محکم اهل بدعت را مجاب کنید و آنها را متحیر سازید.<ref>مجلسی، مراه العقول، ج۱۱، ص۱۸۱، به نقل از مشهورات بی اعتبار، مهدی سیمایی، ص ۱۷۶</ref> ملاصالح مازندرانی بهت را معنای حیرت می‌داند.<ref>مازندرانی، شرح اصول کافی، ج۱۰،ص۴۳، به نقل از مشهورات بی اعتبار، مهدی سیمایی، ص ۱۷۶</ref> [[شهید ثانی]] می‌گوید در مقابله با اهل بدعت نمی‌توان نسبت ناروا و دروغ به ایشان داد.<ref>مشهورات بی اعتبار، مهدی سیمایی، ص ۱۷۶</ref> شهید مطهری میگوید بعضی آدم های بی سواد این باهتوهم را اینطور معنا کرده اند که به آنها تهمت بزنید و دروغ ببندید و بعد می‌گویند اعل بدعت دشمن خداست و من دروغ علیه او جعل می‌کنم... آن وقت است که شما می‌بینید دروغ اندر دروغ جعل می‌شود.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۲۶، ص۴۱۷، به نقل از مشهورات بی اعتبار، مهدی سیمایی، ص ۱۷۹</ref>

این روایت در کتاب کافی از پیامبر(ص) نقل شده است و دارای سند صحیح است.  

اگرچه سند حدیث مباهته صحیح است، اما صحت سند تلازمی با قطعیت صدور حدیث از معصوم ندارد. سندشناسی یکی از راه‌ها برای تصحیح و اعتبارسنجی حدیث است. آیت الله شبیری زنجانی در مورد این روایت می‌فرماید: «اگر بخواهیم معنای بهتان و تهمت برداشت کنیم باید تمام روایات اخلاقی و آیات آمره به رعایت عدل را دور بریزیم»<ref>مشهورات بی اعتبار، مهدی سیمایی، ص ۱۷۶</ref>

== تعارض با آیات قرآن و روایات ==

{{قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّـهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ ۖ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَىٰ أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّـهَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ|ترجمه=اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، براى خدا به داد برخيزيد [و] به عدالت شهادت دهيد، و البته نبايد دشمنى گروهى شما را بر آن دارد كه عدالت نكنيد. عدالت كنيد كه آن به تقوا نزديكتر است، و از خدا پروا داريد، كه خدا به آنچه انجام مى‌دهيد آگاه است.|سوره=مائده|آیه=۸}} در جایی دیگر می گوید با حکمت و موعظه به راه خدا دعوت کن به شیوه‌ای نیکو مجادله کن: {{قرآن|ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَ‌بِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ|ترجمه=با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به [شيوه‌اى‌] كه نيكوتر است مجادله نماى.|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}} در [[سوره انعام]] صراحتا می‌گوید به مشرکین دشنام ندهید: {{قرآن|وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّـهِ فَيَسُبُّوا اللَّـهَ عَدْوًا بِغَيْرِ‌ عِلْمٍ|ترجمه=و آنهايى را كه جز خدا مى‌خوانند دشنام مدهيد كه آنان از روى دشمنى [و] به نادانى، خدا را دشنام خواهند داد.|سوره=انعام|آیه=۱۰۸}}

در [[سوره بقره]] می‌فرماید با مردم با سخن خوش سخن بگویید.{{قرآن|وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا|ترجمه=و با مردم [به زبانِ‏] خوش سخن بگویید.|سوره=بقره|آیه=۸۳}} و فرد دروغگو را مورد عتاب قرار می‌دهد: {{قرآن|وَيْلٌ لِّكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ|ترجمه=وای بر هر دروغزن گناه‌پیشه|سوره=جاثیه|آیه=۷}}

حدیث مزبور با روایات فراوان و دارای تواتر معنوی درباره شیوه مواجهه با مخالفان و دشمنان و رعایت اخلاق و عدالت در خصوص ایشان در تعارض بیّن و آشکار است. تعارض بین یک خبر واحد با روایات قطعی الصدور و متواتر باعث می‌شود حدیث مذکور از حجیت ساقط شود. در کتب حدیثی ابواب زیادی به گناهان زبان همچون غیبت و توهین و فحش اختصاص داده شده است. اگر چنین دستوری در این حدیث درست بود، امامان شیعه خود به آن عمل می کردند یا در طول تاریخ زندگی شان در بیش از ۲۵۰ سال به شیعیان و پیروان و اصحاب خود این دستور را منتشر و تکرار می‌کردند. در حالی که هیچ کدام از اینها دیده نشده و یک مرتبه هم نقل نشده است.<ref>مشهورات بی اعتبار، مهدی سیمایی، ص۱۷۵و ۱۷۶</ref>

[[حضرت علی(ع)]] در میانه [[جنگ صفین]] که شیعیان و لشکریانش در حال توهین و ناسزاگویی به لشکریان شام و معاویه بودند، از خیمه بیرون آمد و گفت: «من بدم می آید که شما دشنام‌دهنده باشید. ولی اگر شما اعمال آنان را بگویید و چگونگی حالشان را بیان نمایید به گفتار صواب و راست نزدیکتر و در عذر رساتر است.»<ref>نهج البلاغه ص۱۲۳</ref>