حدیث عالمان حاکم بر مردم هستند: تفاوت میان نسخه‌ها

{{نیازمند گسترش}}{{شروع متن}}

روایتی از امام علی(ع) نقل شده که در آن عالمان حاکم مردم دانسته شده است. آیا این حدیث از نظر سند معتبر است؟ مراد از عالمان در این حدیث چه کسانی هستند؟‌

  | موضوع  =  

  | به نقل از  = [[امام علی(ع)]]

  | روایات مشابه = حدیثی از [[امام حسین(ع)]] که در [[تحف العقول (کتاب)|کتاب تحف العقول]] ذکر شده است.

  | اعتبار سند = [[حدیث ضعیف|ضعیف]]

  | منابع شیعه = [[کتاب غرر الحکم و درر الکلم|غرر الحکم و درر الکلم]]

'''عالمان حاکم بر مردم هستند،''' محتوای حدیثی است که برای بار نخست در [[غرر الحکم و درر الکلم (کتاب)|کتاب غُرَرُ الْحِکَم و دُرَرُ الْکَلِم]] نوشته [[عبدالواحد تمیمی آمدی|عبدالواحد تمیمی آمُدی]]، عالم [[شیعه]] قرن ششم قمری، از [[امام علی(ع)]] نقل شده است. این روایت را به این معنا دانسته‌اند که مردم باید حکم عالمان را پذیرفته و با آن مخالفت نکنند. مراد از عالمان در این روایت را در درجه نخست [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]] و در مرتبه بعد، عالمان شیعه شمرده‌اند.

 

نویسنده کتاب غرر الحکم اسناد احادیثی که نقل کرده از جمله این حدیث را حذف کرده است. عالمان علم حدیث روایتی که سند آن ذکر نشده را [[حدیث ضعیف|ضعیف]] شمرده‌اند؛ البته [[علامه مجلسی]]، [[محدث نوری]] و [[سید حسین بروجردی طباطبایی|آیت‌الله سید حسین بروجردی]] این روایت را از کتاب غرر الحکم نقل کرده‌اند. روایت دیگری نیز با محتوایی شبیه این حدیث، از [[امام حسین(ع)]] نقل شده و در آن جریان کارها و احکام در دست عالمان الهی شمرده شده است.

متن و ترجمه حدیث حاکم بودن عالمان بر مردم که از [[امام علی(ع)]] نقل شده، چنین است:

{{عربی بزرگ|اَلْعُلَمَاءُ حُكَّامٌ عَلَى اَلنَّاسِ<ref name=":0">تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و درر الکلم، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۱۰ق، ص۳۶.</ref>| ترجمه= عالمان حاکمان بر مردم هستند.}}

اولین منبع حدیثی که روایت حاکم بودن عالمان بر مردم را ذکر کرده، [[غرر الحکم و درر الکلم (کتاب)|کتاب غُرَر الحِکَم و دُرَر الکَلِم]] نوشته [[عبدالواحد تمیمی آمدی|عبدالواحد تمیمی آمُدی]]، عالم [[شیعه]] اواخر قرن پنجم و نیمه نخست قرن ششم است.<ref name=":0" />

نویسنده کتاب حدیثی غرر الحکم و درر الکلم چنانکه خود در مقدمه کتاب گفته، سندهای روایات را حذف کرده است.<ref>تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق سید مهدی رجایی، دار الکتاب الاسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق، ص۱۴.</ref> این کلام را دلیلی دانسته‌اند بر اینکه همه این روایات دارای سند بوده و چون نویسنده در گردآوری این سخنان، تنها به جنبه‌های بلاغی و زیباشناسی نظر داشته، اسناد روایات را حذف کرده است.<ref>موسوی، سید محسن، گزیده متون حدیثی۲ (غرر الحکم و درر الکلم)، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ۱۳۸۳ش، ص۱۳.</ref> عالمان [[علم رجال]] و [[علم حدیث|حدیث]]، روایاتی را که سند آنها ذکر نشده، از نظر سندی [[حدیث ضعیف|ضعیف]] شمرده‌اند.

بر اساس روایت «عالمان حاکم بر مردم هستند»، مردم باید حکم عالمان را پذیرفته و با آن مخالفت نکنند.<ref>آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین‏، شرح آقا جمال خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق جلال الدین حسینی ارموی محدث، ‏دانشگاه تهران‏، چاپ چهارم، ۱۳۶۶ش، ج‏۱، ص۱۳۷.</ref> مراد از عالمان در این روایت را در درجه نخست [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]]<ref>صفار، محمد بن حسن‏، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، تحقیق محسن کوچه‌باغی، مکتبه آیة الله المرعشی النجفی‏، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ج‏۱، ص۹، ح۴.</ref> و در مرتبه بعد، عالمان شیعه که خود از دستورات امامان(ع) پیروی می‌کنند، دانسته‌اند.<ref>حکیمی، محمدرضا، الحیاة، ترجمه احمد آرام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی‏، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۰ش، ج‏۲، ص۵۵۵.</ref>

احادیثی که از نظر محتوا مشابه این روایت است نیز نقل شده است؛ از جمله روایتی از که از [[امام حسین(ع)‌]] نقل شده و در آن جریان کارها و احکام در دست عالمان الهی که امانتدار [[حلال]] و [[حرام]] خدایند، شمرده شده است.<ref>ابن شعبه حرانی، حسن بن علی‏، تحف العقول، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین‏، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش، ص۲۳۸.</ref>{{پایان پاسخ}}

  | شاخه اصلی =حدیث

  | شاخه فرعی۱ =فقه الحدیث

  | شناسه =شد

  | تیترها =شد

  | ویرایش =شد

  | لینک‌دهی =شد

  | تغییر مسیر =شد

  | اولویت =ج

  | کیفیت =ج