حدیث «دشمن‌ترین دشمنت، نفس توست»
مراد از حدیث: «أَعْدَی عَدُوِّکَ نَفْسُکَ الَّتِی بَیْنَ جَنْبَیْک»؛ «دشمن‌ترین دشمنت، نفس توست که در بین دو پهلویت قرار دارد» چیست؟
ورام بن ابی‌فِراس عالم شیعی در قرن ششم، حدیثی را از رسول خدا(ص) نقل کرده است:
| « | أَعْدَى عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيْك
دشمن‌ترین دشمنت، نفس توست که در بین دو پهلویت قرار دارد[۱] |
» |
این حدیث در کتاب «تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر» معروف به «مجموعه وَرّام» نقل شده است.[۲] کتاب مجموعه ورام یک کتاب اخلاقی و اعتقادی است که مؤلف سلسله سند روایات را نیاورده است و از این نگاه روایات بدون سند است البته محتوای روایت با آیات[۳] هم‌خوانی دارد.
منظور از نفس غریزه و جهتی است که محل خشم و شهوت در انسان می‌باشد.[۴] نفس تا زمانی که کمال نیابد دشمن است و انسان را گمراه می‌کند.[۵] پیامبر خدا(ص) به همین جهت، بالاترین جهاد را مبارزه با نفس دانسته است.[۶] البته محققان معتقدند نفس انسان پس از رسیدن به کمال و فهم، منشأ صفات پسندیده می‌گردد.[۵] با در نظر گرفتن همین نکته، نفس را خصوصیتی خوانده‌اند که هم ریشه برای صفات پسندیده و هم ریشه صفات ناپسند است.[۴]
مراد از دو پهلو درون انسان است که خداوند نفس را در آن قرار داده است که گاهی از آن به قلب هم تعبیر می‌شود.[۷]
منابع
- ↑ ورام بن أبي فراس، مسعود، مجموعة ورّام، قم، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق، ص۵۹.
- ↑ ورام بن أبي فراس، مسعود، مجموعة ورّام، قم، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق، ص۵۹.
- ↑ سوره یوسف، آیه۵۳. سوره ناس، آیه۵–۴.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار (جلد ۶۷ و ۶۸) ترجمه: موسوی همدانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۳۵.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ علوی عاملی، احمد بن زین العابدین، الحاشیة علی أصول الکافی، قم، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۷ ق- ۱۳۸۵ش، ص۶۶.
- ↑ ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۷۸.
- ↑ مازندرانی، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی-الأصول و الروضة، تهران، المکتبه الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۸۲ ق، ج۱۱، ص۲۳.