automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۱۴۷
ویرایش
←فهرست
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←فهرست) |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
رساله شریفه تنبیه الامة و تنزیه الملة که از افاضات جناب مستطاب شریعت‌مدار، صفوة الفقهاء و المجتهدین ثقة الاسلام و المسلمین، العالم العامل آقا میرزا محمد حسین النائینی الغروی دامت افاضاته است، اجلّ از تمجید و سزاوار است که ان شاء الله تعالی به تعلیم و تعلم و تفهیم و تفهم آن، مأخوذ بودن اصول مشروطیت را از شریعت محقه استفاده و حقیقت کلمه مبارکه «بِمُوالاتِکُمْ عَلّمنا اللّهُ مَعالِم دینِنا و أصْلَحَ ما کانَ فَسَدَ مِنْ دُنْیانا را به عین الیقین ادراک نمایند. ان شاء الله تعالی.<ref>نائینی، محمدحسین، تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح و تحقیق سید جواد ورعی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸.</ref>}} | رساله شریفه تنبیه الامة و تنزیه الملة که از افاضات جناب مستطاب شریعت‌مدار، صفوة الفقهاء و المجتهدین ثقة الاسلام و المسلمین، العالم العامل آقا میرزا محمد حسین النائینی الغروی دامت افاضاته است، اجلّ از تمجید و سزاوار است که ان شاء الله تعالی به تعلیم و تعلم و تفهیم و تفهم آن، مأخوذ بودن اصول مشروطیت را از شریعت محقه استفاده و حقیقت کلمه مبارکه «بِمُوالاتِکُمْ عَلّمنا اللّهُ مَعالِم دینِنا و أصْلَحَ ما کانَ فَسَدَ مِنْ دُنْیانا را به عین الیقین ادراک نمایند. ان شاء الله تعالی.<ref>نائینی، محمدحسین، تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح و تحقیق سید جواد ورعی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸.</ref>}} | ||
== | == معرفی == | ||
کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملة که نام مفصل آن «تنبیه الامّه و تنزیه الملّه فی لزوم مشروطیه الدوله المنتخبه لتقلیل الظلم علی افراد الامّه و ترقیه المجتمع» می‌باشد، معروف‌ترین و مشهورترین اثر محقق بزرگ و فقیه نامور، آیت الله میرزا محمد حسین غروی نائینی است.<ref>مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانه الادب، شرکت سهامی طبع کمتاب، چاپ دوم، ج۴، ص.</ref> این کتاب حدود سال ۱۲۸۶ تقریباً یک سال و نیم پس ازانقلاب مشروطه و پس از بسته شدن مجلس اول نوشته شد. ویژگی عمده این کتاب این است که از درون کتاب و سنت استنباط شده است.<ref>فیرحی، داود، نگاه و نقدی بر «آستانه تجدد»، داود فیرحی، ناقد: سید جواد ورعی، دو فصلنامه تخصصی مطالعات فقه معاصر، شماره دوم، پاییز و زمستان ۱۳۹۵، ص۱۴۳ تا ۱۷۴.</ref> | |||
مؤلف انگیزه خود را از تألیف کتاب، ظهور بدعت در امت و ضرورت مخالفت با آن، طبق حدیث نبوی می‌داند.<ref>نائینی، محمد حسین، تنبیه الامر و تنزیه الملّه، تحقیق و تصحیح سید جواد ورعی، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۲، ص۳۸.</ref> و چون کتاب برای تنبیه است به ضروریات شریعت و تنزیه ملت از این زندقه و الحاد و بدعت است، نامش «تنبیه الامه و تنزیه المله» شد.<ref>نائینی، محمد حسین، تنبیه الامر و تنزیه الملّه، تحقیق و تصحیح سید جواد ورعی، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۲، ص۳۸.</ref> | مؤلف انگیزه خود را از تألیف کتاب، ظهور بدعت در امت و ضرورت مخالفت با آن، طبق حدیث نبوی می‌داند.<ref>نائینی، محمد حسین، تنبیه الامر و تنزیه الملّه، تحقیق و تصحیح سید جواد ورعی، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۲، ص۳۸.</ref> و چون کتاب برای تنبیه است به ضروریات شریعت و تنزیه ملت از این زندقه و الحاد و بدعت است، نامش «تنبیه الامه و تنزیه المله» شد.<ref>نائینی، محمد حسین، تنبیه الامر و تنزیه الملّه، تحقیق و تصحیح سید جواد ورعی، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۲، ص۳۸.</ref> | ||
این کتاب | اصول کلی نظریه سیاسی مندرج در این کتاب چنین است: یک: بنیان حکومت مشروطیت، یعنی حریت و مساوات آحاد ملت با سلطان از کتاب خدا، سنّت و سیرة پیامبراکرم و سایر پیشوایان معصوم، بویژه سخنان حضرت علی علیه السلام گرفته شده است و به همین دلیل چنین حکومتی از ضروریات دین اسلام محسوب می‌گردد. دو: غربیان با استفاده از این اصول پیشرفت کردند و مسلمانان با غفلت از آنها به قهقرا رفتند. سه: ظلم و استبداد مانند زندقه و الحاد مخالف با ضروریات دین اسلام است و بر همین اساس طرح نظریه مشروطیت، احیای مقتضیات دین حنیف اسلام و تلاش برای برپاداشتن سیاست اسلامی است.<ref>جمشیدی، محمدحسین، «تنبیه الامة و تنزیه الملة»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ج۸، ذیل مدخل.</ref> | ||
هدف اصلی کتاب، نفی استبداد و | هدف اصلی کتاب، نفی استبداد و اقامه دلیل بر درستی حکومت مشروطه، بر اساس مکتب تشیع، و پاسخ به اشکالات و شبهات مخالفان مشروطه است. نویسنده در سراسر کتاب، با دیدگاهی که اسلام را توجیه کننده استبداد و حاکمیت استبدادی می‌داند، به شدت مخالفت می‌کند. به عقیده او منکران و مخالفان آزادی، مساوات، شورا و قانون از قوای استبدادند، از این میان بویژه افرادی را که در زی روحانیت اند و از جهل مردم به سود خویش سوء استفاده می‌کنند، «شعبة استبداد دینی» در کنار «شعبة استبداد سیاسی» می‌داند. به عقیدة مؤلف، استبداد دینی و قوای نفرین شدة آن، از تمام جنبه‌های استبداد، برای جامعه خطرناکتر و مقابله با آن نیز مشکلتر و «در حدود امتناع است»<ref>جمشیدی، محمدحسین، «تنبیه الامة و تنزیه الملة»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ج۸، ذیل مدخل.</ref> | ||
== اهمیت و جایگاه == | |||
مهدی بازرگان در مدافعات خود در دادگاه نظامی ضمن آنکه کتاب ''تنبیه الامه'' را «یک گام بلند و اثر فوق‌العاده که هنوز هم ارزش خود را از دست نداده» وصف کرده، در نقد سلطنت استبدادی به فقراتی از این کتاب استناد جسته است. علاوه بر روشن‌فکران، دیدگاه‌های نائینی مورد توجه و تأیید علمای دینی و فضلای حوزه نیز بوده است. دو رهبر اصلی نهضت مشروطیت ایران، شیخ محمد کاظم خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی، در تقریظ‌های کوتاه خود بر این کتاب بر این نکته تأکید داشته‌اند که «اصول و مبانی سیاسیهٔ اسلام» در آن رعایت شده است<ref>رنجبر کرمانی، علی اکبر، «تنبیه الامة و تنزیه المله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref> | مهدی بازرگان در مدافعات خود در دادگاه نظامی ضمن آنکه کتاب ''تنبیه الامه'' را «یک گام بلند و اثر فوق‌العاده که هنوز هم ارزش خود را از دست نداده» وصف کرده، در نقد سلطنت استبدادی به فقراتی از این کتاب استناد جسته است. علاوه بر روشن‌فکران، دیدگاه‌های نائینی مورد توجه و تأیید علمای دینی و فضلای حوزه نیز بوده است. دو رهبر اصلی نهضت مشروطیت ایران، شیخ محمد کاظم خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی، در تقریظ‌های کوتاه خود بر این کتاب بر این نکته تأکید داشته‌اند که «اصول و مبانی سیاسیهٔ اسلام» در آن رعایت شده است<ref>رنجبر کرمانی، علی اکبر، «تنبیه الامة و تنزیه المله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
این کتاب، | برخی گفته‌اند این کتاب، از طبایع الاستبداد [[عبدالرحمان کواکبی]] تأثیر پذیرفته است.<ref>جمشیدی، محمدحسین، «تنبیه الامة و تنزیه الملة»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ج۸، ذیل مدخل.</ref> | ||
طالقانی معتقد است که این کتاب «گرچه برای اثبات مشروعیت مشروطه نوشته شده، ولی اهمیت بیشتر آن به دست دادن اصول سیاسی و اجتماعی اسلام و نقشه و هدف کلی حکومت اسلامی است». حمید عنایت ''تنبیه الامه'' را تنها رسالهٔ منظم و منسجم و شناخته‌شده‌ای می‌داند که توسط یک شخصیت مذهبی در دفاع از دموکراسی پارلمانی به رشتهٔ تحریر درآمده است. فریدون آدمیت معتقد است که نائینی در این کتاب کوشیده است «تباین ذاتی میان سیاست مشروطیت غربی و سیاست دینی را از میان بردارد». همو «هشیاری ملی» نائینی را «خیره کننده» می‌داند<ref>رنجبر کرمانی، علی اکبر، «تنبیه الامة و تنزیه المله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref> | طالقانی معتقد است که این کتاب «گرچه برای اثبات مشروعیت مشروطه نوشته شده، ولی اهمیت بیشتر آن به دست دادن اصول سیاسی و اجتماعی اسلام و نقشه و هدف کلی حکومت اسلامی است». حمید عنایت ''تنبیه الامه'' را تنها رسالهٔ منظم و منسجم و شناخته‌شده‌ای می‌داند که توسط یک شخصیت مذهبی در دفاع از دموکراسی پارلمانی به رشتهٔ تحریر درآمده است. فریدون آدمیت معتقد است که نائینی در این کتاب کوشیده است «تباین ذاتی میان سیاست مشروطیت غربی و سیاست دینی را از میان بردارد». همو «هشیاری ملی» نائینی را «خیره کننده» می‌داند<ref>رنجبر کرمانی، علی اکبر، «تنبیه الامة و تنزیه المله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۴: | ||
| نقل قول = <small>ملا عبدالله مازندرانی:</small> تمام مبانی کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملة مأخوذ از اسلام است. | | نقل قول = <small>ملا عبدالله مازندرانی:</small> تمام مبانی کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملة مأخوذ از اسلام است. | ||
<ref>نائینی، محمدحسین، تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح و تحقیق سید جواد ورعی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸.</ref>}} | <ref>نائینی، محمدحسین، تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح و تحقیق سید جواد ورعی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸.</ref>}} | ||
== محتوا == | == محتوا == | ||
کتاب شامل مقدمه، پنج فصل و خاتمه است | کتاب شامل مقدمه، پنج فصل و خاتمه است | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۳: | ||
* الف: ضرورت قیام. | * الف: ضرورت قیام. | ||
* ب: اقسام سلطنت. | * ب: اقسام سلطنت. | ||
* ج:آزادی از اسارت و بندگی. | * ج: آزادی از اسارت و بندگی. | ||
* د: مساوات آحاد ملت با سلطان. | * د: مساوات آحاد ملت با سلطان. | ||