تفاوت شفاعت با واسطه‌های دنیوی و پارتی‌بازی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

تفاوت شفاعت با واسطه‌های دنیوی هم چون پارتی‌بازی چیست؟

شفاعت در مفهوم اسلامی به این معنی‌است که شخص گناهکار به خاطر پاره‌ای از جنبه‌های مثبت مثل ایمان و اعمال صالح، شباهتی به اولیاء الهی پیدا کند و ایشان با عنایت و کمک خود او را به سوی کمال سوق دهند، و از پیشگاه خدا برایش تقاضای بخشش کنند. در مفهوم اسلامی شفاعت، اجازه خداوند شرط است و شفاعت با هیچ‌یک از قوانین الهی منافات ندارد.  

شفاعت اولیاء الهی شامل همه افراد نمی‌شود. افرادی که در عین گناهکار بودن، پیوند ایمانی خود با خداوند، و پیوند معنوی خویش با اولیاء خدا را قطع نکرده‌اند، مورد شفاعت قرار می‌گیرند. شفاعت شافعان، منوط به اجازه پروردگار است و این اجازه شامل کسانی می‌شود که برای عفو و اغماض، شایستگی دارند و اگر در طول زندگی لغزش و گناهی داشته‌اند، به مرحله پرده‌دری و طغیان نرسیده است.<ref>رک: سبحانی، جعفر، منشور جاوید، قم، دارالقرآن الکریم، چاپ اول، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۹.</ref>

===فرق شفاعت و پارتی بازی===

شفاعت‌های رایج در بین مردم از جمله پارتی بازی با شفاعت در اسلام تفاوت‌هایی دارد از جمله:

* در وساطت‌های دنیوی فرد گناهکار به شفیعی متوسل می‌شود، و او را برمی‌انگیزد تا با رئیس فلان اداره تماس بگیرد و روی نفوذی که در دستگاه او دارد، وی را وادار کند که از تقصیر او بگذرد و از اجراء قانون در حق او صرف نظر کند یا با چشم پوشی از قانون درخواست افراد را برآورده نماید. در شفاعت اسلامی کار در دست خدا است، و اوست که شفیع را برمی‌انگیزد و فرد گناهکار در این رابطه نمی‌تواند کاری کند.

خداوند به خاطر کمال و موقعیت شفیع، به او حق شفاعت می‌بخشد، و رحمت و مغفرت خود را از راه او شامل حال بندگانش می‌سازد، ولی اگر حقیقت شفاعت این باشد که گناهکار در روز رستاخیز بسان این جهان، از پیش خود وسیله‌ای برانگیزد، و او نیز بدون در نظر گرفتن هیچ شرطی، تحت تأثیر درخواست او قرارگیرد و در پرتو نفوذی که در پیشگاه خداوند دارد عفو و مغفرت خدا را نسبت به چنین مجرمی جلب نماید، این نوع شفاعت همان بیدادگری و پارتی بازی خواهد بود که باید دستگاه ربوبی را از این آلودگی‌ها پاک و پیراسته دانست.<ref>رک: سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۱۱۶–۱۱۵.</ref>

* در شفاعت اسلامی، شفیع تحت تأثیر مقام ربوبی خداوند قرار می‌گیرد، ولی در پارتی بازی، صاحب قدرت تحت تأثیر سخنان شفیع قرار گرفته، و خود شفیع تحت تأثیر مجرم قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر در شفاعت‌های عرفی دنیوی، شخص شفاعت کننده مولا و حاکم را برخلاف اراده خود وادار می‌کند، ولی در مورد شفاعت مأذون تغییری در علم و اراده خدا حاصل نمی‌شود تغییر تنها در مراد و معلوم است یعنی خدا می‌داند، مثلا فلان انسان حالات مختلفی بر او عارض می‌شود، در فلان روز بر اثر وجود شرایط و اسباب خاصی حالی را دارد که در آن حال خداوند اراده‌ای درباره او می‌کند سپس روز دیگر به واسطه شرایط و اسباب دیگر حال تازه‌ای پیدا می‌کند، خداوند هم چیزی درباره او اراده می‌نماید.<ref>رک: طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۳۸، جامعه مدرسین، ۱۳۷۴</ref>

* شفاعت‌های دنیوی فقط تبعیض در قانون است و نفوذ شفیع، اراده قانون‌گذار یا مجریان قانون را مغلوب ساخته، و سرانجام قانون تنها قدرت خود را بر افراد ضعیف و ناتوان نشان می‌دهد، در حالی که در شفاعت اخروی هیچ‌کس قدرت خود را بر خدا تحمیل نمی‌کند، و جلو قانون را نمی‌گیرد بلکه شفاعت رحمت گسترده و مغفرت نامحدود خدای مهربان است که می‌خواهد به وسیله آن افرادی را که شایسته تطهیر هستند و قابلیت برای پاک شدن دارند، پاک سازد. گروهی که از شفاعت محروم می‌گردند از این نظر نیست که در قانون خدا تبعیض وجود دارد بلکه قابلیت مغفرت و رحمت گسترده الهی را ندارند.<ref>رک: سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۱۱۷.</ref>

شفاعت شونده‌ها باید دارای شرایطی باشند از جمله:

* خدا ازآن‌ها راضی باشد و آن‌ها از ترس خدا بیمناک باشند {{قرآن|وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَىٰ وَهُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ}} ''و هرگز از احدی جز آن کسی که خدا از او راضی است شفاعت نکنند و آنها دائم از خوف (قهر) خدا هراسانند.''<ref>(انبیاء:۲۸).</ref>

* نزد خدا عهد و پیمانی داشته باشند: ایمان به خدا، اقرار به یگانگی او، تصدیق نبوت و ولایت و عمل صالح داشته باشند {{قرآن|لَا يَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَٰنِ عَهْدًا}} ''در آن روز هیچ کس مالک شفاعت نباشد مگر کسی که (به پرستش حق) از خدای مهربان عهدنامه (توحید کامل و شفاعت) دریافته است.''<ref>(مریم:۸۷).</ref>

* گرچه گناهکار باشند امّا ظالم نباشند: {{قرآن|مَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَلَا شَفِيعٍ يُطَاعُ}} ''و ستمکاران را هیچ یار گرم و دلسوز و یاوری که شفاعتش پذیرفته شود نخواهد بود''<ref>(مؤمن:۱۸).</ref>

* نماز را سبک نشمارند: [[امام صادق(ع)]] فرموده‌اند: ''لاَ يَنَالُ شَفَاعَتَنَا مَنِ اِسْتَخَفَّ بِالصَّلاَةِ''<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، انتشارات اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۶۸، ج۴۷، ص۸، باب ۱، روایت ۲۳.</ref>شفاعت ما خاندان به كسى كه نماز را سبك شمارد، نخواهد رسيد.

شفاعت نه تشویق به گناه است و نه چراغ سبز برای معاصی و نه چیزی شبیه پارتی بازی بلکه مسئله مهم تربیتی است که آثار مثبت و سازنده‌ای دارد، شفاعت نوعی تفضّل است که از یک سو به خاطر زمینه‌های مناسب «شفاعت شونده» و از سوی دیگر به خاطر آبرو، احترام و اعمال صالح «شفاعت کننده» تحقق می‌یابد.

== مطالعه بیشتر ==

* تفسیر المیزان، محمد حسین طباطبایی (ترجمه موسوی)، ج۱ص۲۳۸.

* پیام قرآن، ناصر مکارم شیرازی و همکاران، ج۶، چ ۱، قم: مدرسه امیرالمؤمنین، ۱۳۷۰، ص۵۰۵–۵۴۴.

* منشور جاوید، جعفر سبحانی، ج۸، چ ۱، قم: دارالقرآن الکریم، ۱۳۶۹ش.

* آئین وهابیت، جعفر سبحانی، چ ۶، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۳ش، ص۲۵۸–۲۶۱.

  | نمایه =شد

  | تغییر مسیر =شد