تغلیظ دیه: تفاوت میان نسخه‌ها

تغلیظ دیه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۵۵

۱۱۹ بایت حذف‌شده ، ‏۱۱ آوریل ۲۰۲۱

بدون خلاصۀ ویرایش

A.rezapour

automoderated، ناظمان (CommentStreams)

۱۵٬۱۶۱

ویرایش

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 تغلیظ دیه دقیقاً یعنی چه؟ چرا در ماه‌های حرام دیه بیشتر می‌شود؟
 {{پایان سوال}}
-{{پاسخ}}مطابق نظر فقها و روایات اسلامی هر گاه جنایات چه بصورت خطاء و چه به صورت عمد در یکی از ماه‌های حرام یا در حرم مکه واقع شود باید علاوه بر [[دیه]] کامل، ثلث دیه را هم به عنوان تغلیظ ادا کرد.
+{{پاسخ}}مطابق نظر فقها و روایات اسلامی هرگاه جنایات چه بصورت خطاء و چه به صورت عمد در یکی از ماه‌های حرام یا در حرم مکه واقع شود باید علاوه بر [[دیه]] کامل، ثلث دیه را هم به عنوان تغلیظ ادا کرد.
 ==تعریف دیه و تغلیظ==
@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 تغلیظ در لغت به معنای تشدید کردن و تأکید کردن و غلیظ کردن است در المعجم الوسیط آمده به معنا جَعله غلیظاً<ref>مصطفی، ابراهیم، المعجم الوسیط، ج۲، ص۶۵۹.</ref> (آن را غلیظ قرار داد). تغلیظ در اصطلاح: منظور افزودن یک سوم بر مقدار دیه است این افزوده شدن را تغلیظ می‌گویند.
-لازم است ذکر شود که تحقق دیات در فقه اسلامی شرایط و ارکانی دارد که عبارتند از:
+تحقق دیات در فقه اسلامی شرایط و ارکانی دارد که عبارتند از:
 #فعل زیانبار (ارتکاب جنایات غیرعمدی)
@@ خط ۲۲: / خط ۲۲: @@
 ==علت تغلیظ دیه==
-فلسفه و علت تغلیظ دیه در ماه‌های حرام<ref>به ماه‌های رجب، ذی القعده، ذی الحجه و محرم، ماه‌های حرام گفته می‌شود.</ref> می‌شویم:
+فلسفه و علت تغلیظ دیه در [[ماه‌های حرام]]<ref>به ماه‌های رجب، ذی القعده، ذی الحجه و محرم، ماه‌های حرام گفته می‌شود.</ref>:
 ابتدا لازم است آیاتی از قرآن که در مورد ماه‌های حرام و حرم مکه وجود دارد بیان شود:
-۱. آیه ۵ سوره توبه: «هنگامی که ماه‌های حرام به پایان رسید مشرکان را هر کجا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید.»<ref>آیه ۵ سوره توبه.</ref>
+۱. آیه ۵ [[سوره توبه]]: «هنگامی که ماه‌های حرام به پایان رسید مشرکان را هر کجا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید.»
-۲. آیه ۳۶ سوره توبه: «شماره ماه نزد خداوند دوازده ماه است در کتاب خدا روزی که آسمان و زمین را آفرید، چهار ماه از این دوازده ماه حرام است…»<ref>آیه ۳۶ سوره توبه.</ref>
+۲. آیه ۳۶ سوره توبه: «شماره ماه نزد خداوند دوازده ماه است در کتاب خدا روزی که آسمان و زمین را آفرید، چهار ماه از این دوازده ماه حرام است…»
-۳. آیه ۲۱۷ سوره بقره: «از تو در مورد جنگ کردن در ماه حرام سؤال می‌کنند بگو جنگ کردن در آن گران است و بازداشت از راه خدا و کفر به خداست.»<ref>آیه ۲۱۷ سوره بقره.</ref>
+۳. آیه ۲۱۷ [[سوره بقره]]: «از تو در مورد جنگ کردن در ماه حرام سؤال می‌کنند بگو جنگ کردن در آن گران است و بازداشت از راه خدا و کفر به خداست.»
-۴. آیه ۹۷ سوره مائده: «خداوند کعبه و ماه حرام و قربانی و دامهای قلاده به گردن را قیام برای مردم قرار داد…»
+۴. آیه ۹۷ [[سوره مائده]]: «خداوند کعبه و ماه حرام و قربانی و دامهای قلاده به گردن را قیام برای مردم قرار داد…»
 از مجموع این آیات به دست می‌آید که خداوند برای ماه‌های حرام و مکه احترام خاصی قائل شده‌ است. دلیل این امر آن است که مردم باید مکانی داشته باشند تا در آن احساس امنیت کنند و به آن پناه ببرند و در آن جا نگران هیچ خطری نباشند و این مکان حرم امن الهی همان مکه است و همچنین مردم باید در زمانی بتوانند احساس امنیت کنند و آسوده‌خاطر باشند، گروهی به اصلاح معیشت خود بپردازند، گروهی به عبادت خدا مشغول شوند گروهی به استراحت بپردازند و این زمان همان ماه‌های حرام است.<ref>تفسیر المیزان، آقای طباطبائی، ج۶، ص۱۴۳.</ref>
@@ خط ۳۸: / خط ۳۸: @@
 از وحدت ملاک این آیات می‌توان به تغلیظ دیه پی برد زیرا تمامی این آیات بر لزوم احترام ماه‌های حرام متفقند و قتل نیز هتک حرمتی است که مستوجب تشدید مجازات است؛ مضافاً بر اینکه روایات معصومین (ع) بر این امر تصریح دارد:
-۱. روایت کُلَیب بن معاویه الاسدی است که می‌گوید از امام صادق پرسیدم: عن الرجل یُقتل فی الشهر الحرام ما دیته؟ قال: دیه و ثلثٌ. (از فردی که در ماه حرام کشته می‌شود پرسیدم که دیه او چه مقدار است) امام فرمود یک دیه و ثلث آن دراین روایت قتل بعنوان مطلق بیان شده و شامل هر سه نوع قتل یعنی قتل عمد، قتل شبه عمد و قتل خطائی (مثل تصادفات) می‌شود.<ref>کلینی، کافی، ج۷، ص۲۸۱–۲۸۲، رقم ۶ وشیخ حر عاملی، وسائل الشیعه (آل البیت)، ج۲۹، ص۲۰۳.</ref>
+۱. کُلَیب بن معاویه الاسدی است که می‌گوید از امام صادق پرسیدم: عن الرجل یُقتل فی الشهر الحرام ما دیته؟ قال: دیه و ثلثٌ. (از فردی که در ماه حرام کشته می‌شود پرسیدم که دیه او چه مقدار است) امام فرمود یک دیه و ثلث آن دراین روایت قتل بعنوان مطلق بیان شده و شامل هر سه نوع قتل یعنی قتل عمد، قتل شبه عمد و قتل خطائی (مثل تصادفات) می‌شود.<ref>کلینی، کافی، ج۷، ص۲۸۱–۲۸۲، رقم ۶ وشیخ حر عاملی، وسائل الشیعه (آل البیت)، ج۲۹، ص۲۰۳.</ref>
-۲. روایت زراره از امام صادق (ع) نقل کرده که دیه قتل در ماه حرام، یک دیه و ثلث دیه است.<ref>کافی، ج۴، ص۱۴۰، رقم ۹ و وسائل الشیعه (آل البیت)، ج۱۰، ص۳۸۰.</ref>
+۲. زراره از [[امام صادق(ع)]] نقل کرده که دیه قتل در ماه حرام، یک دیه و ثلث دیه است.<ref>کافی، ج۴، ص۱۴۰، رقم ۹ و وسائل الشیعه (آل البیت)، ج۱۰، ص۳۸۰.</ref>
-۳. روایت زراره از امام صادق (ع): سألته عن رجل قتل رجلاً خطاً فی الشهر الحرام؟ قال تُغلَظ علیه الدّیه.<ref>کافی، ج۴، ص۱۳۹، رقم ۸ و وسائل الشیعه (آل البیت)، ج۱۰، ص۳۸۰.</ref> (از فردی که کسی را به خطا به قتل رسانده پرسیدم: حضرت فرموده دیه او اضافه می‌شود)
+۳. زراره از امام صادق (ع): سألته عن رجل قتل رجلاً خطاً فی الشهر الحرام؟ قال تُغلَظ علیه الدّیه.<ref>کافی، ج۴، ص۱۳۹، رقم ۸ و وسائل الشیعه (آل البیت)، ج۱۰، ص۳۸۰.</ref> (از فردی که کسی را به خطا به قتل رسانده پرسیدم: حضرت فرموده دیه او اضافه می‌شود)
 چنان‌که از روایات بدست می‌آید تغلیظ دیه مخصوص جنایات عمدی نیست و شامل جنایات خطائی مانند تصادفات نیز می‌شود چون اولاً اطلاق روایت کلیب اسدی شامل هر نوع قتل و جنایت عمد و خطائی می‌شود روایت زراره تصریح به قتل خطائی دارد و این خود مؤید اطلاق در روایت کلیب اسدی است. و از طرفی عموم مستفاد از تعابیر وارده در برخی روایات دلالت بر انواع جنایت دارد چه عمد و چه خطائی.
+==== تغلیظ دیه در قانون مجازات اسلامی ====
 اداره حقوقی قوه قضائیه در نظریه شماره ۶۰۳۹/۷–۲۰/۷/۱۳۷۱ در این زمینه چنین اظهار نظر کرده‌است با توجه به ماده ۲۹۹ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۰ اگر صدمه و فوت در ماه‌های حرام یا در حرم مکه معظمه واقع شود یک سوم از نوع دیه که محکوم علیه انتخاب کرده‌ است بر آن افزوده می‌شود؛ بنابراین تغلیظ دیه ارتباطی به نوع قتل ندارد. البته باید متذکر شد که شرط تغلیظ دیه در قتل آن است که صدمه و فوت هر دو در ماه حرام یا مکه رخ دهد اگر چه نظر برخی حقوقدان‌ها بر خلاف این می‌باشد.<ref>زراعت، عباس، شرح قانون مجازات اسلامی، ج۱، ص۱۵۳.</ref>