تعطیلی حدود در زمان غیبت: تفاوت میان نسخه‌ها

{{درگاه|حکومت دینی}}

از دیرباز اکثر فقهای شیعه معتقد بوده‌اند که  در زمان غیبت فقهای جامع الشرایط می‌توانند حدود را جاری کنند. با این وجود تعدادی از فقهای شیعه اقامه حدود در زمان غیبت را جایز ندانسته‌اند. اگر چه برخی فقهای طراز اول [[شیعه]] در خلال مباحث فقهی با اجرای حدود در زمان غیبت مخالفت کرده‌اند ولی طرفداران جواز اجرای حد در زمان غیبت در اکثریت هستند و نظر ایشان با ادله روایی و قرآنی هماهنگ است و دلایل ایشان قوی تر از دلایل مخالفان است.

نظر مشهور فقهای شیعه آن است که فقهای جامع الشرایط می توانند در زمان غیبت اقامه حدود کنند. شیخ مفید، <ref>شیخ مفيد، محمّد بن محمد،(1413)المقنعة، قم، كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد - رحمة الله عليه، چاپ اول، ص: 810 </ref>  [[علامه حلی]] ،<ref> علامه حلّى،  حسن بن يوسف، (1413) قواعد الأحكام في معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ اول، ج1، ص 525</ref> [[شهید ثانی]]،  <ref>شهيد ثانى، زين الدين بن على، (1413) مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام،  قم، مؤسسة المعارف الإسلامية، چاپ اول، ج 3، ص 107 به بعد</ref>  صاحب جواهر <ref> نجفى (صاحب جواهر) ، محمد حسن ، (1404 ه.ق) جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ  هفتم، ج‌21، ص393 به بعد</ref>  امام خمینی (ره)  <ref>موسوى خمينى، سيد روح اللّٰه، تحرير الوسيلة، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول، ج1، ص 482 به بعد</ref> و بسیاری دیگر از فقهای معاصر و متقدم این نظریه را پذیرفته‌اند

از مجموع اقوال فقیهان موافق اجرای حدود در زمان غیبت می‌توان چنین برداشت کرد که دخالت مجتهد جامع الشرایط در اجرای حدود، بخاطر ولی بودن و قاضی بودن اوست.<ref>مقاله اجرای حدود در زمان غیبت، مجله مطالعات اسلامی:فقه و اصول، حمید مسجد سرایی، عابدین مومنی</ref>

مخالفت با اجرای مطلق حدود در زمان غیبت منحصر به تعداد معدودی از فقها است. برخی از نویسندگان تمام سعی خود را در جهت احصاء طرفداران این نظریه به کار گرفته و تنها توانسته اند نام چند تن از فقها را در این گروه جای دهند.  فقهایی که نام ایشان  در ادامه آمده‌است به عنوان مخالفان اجرای حد در زمان غیبت بر شمرده شده‌اند: [[شیخ الطوسی]] در التبیان (ذیل تفسیر آیه۲ سوره نور، ج۷، ص ۴۰۷)، قاضی عبدالعزیز ابن البرّاج (المهذّب، ج ۱ ص ۳۴۱ و ۳۴۲ و ج ۲ ص ۵۱۸)، امین الاسلام [[طبرسی]] (مجمع البیان، ج ۷ ص ۲۱۹، ذیل آیه دوم سوره نور)، [[قطب الدین راوندی]] (فقه القرآن، ج ۲، ۳۷۲)، یحیی ابن سعید الحلّی (الجامع للشرائع، ص ۵۴۸) و [[ابن فهد حلی]] (مهذب البارع، ج ۲ ص ۳۲۶–۳۲۷) [[ابن إدریس حلی]] (کتاب السرائر، ج۲، ص ۲۴–۲۵) [[سید احمد خوانساری]] (جامع المدارک، ج ۵، ص۴۱۳–۴۱۱) گفته شده‌است این فقیهان اجرای حد را وظیفه امام و آنکه امام او را به اقامه حد بگمارد (یعنی منصوب خاص) منحصر دانسته‌اند. <ref>ر. ک محسن کدیور، مقاله اقوال فقیهان برجسته در تعطیلی حدود در زمان غیبت</ref> با این احتمال می رود که چنین نظری بیشتر مربوط به زمانی باشد که حکومت اسلامی توسط فقیه برقرار نشده و به اصطلاح فقیه مبسوط‌الیدی وجود نداشته باشد.

برخی به محقق خوانساری استناد داده‌اند که مخالف اجرای مطلق حدود در زمان غیبت بوده و برای این سخن ادعای اجماع نموده‌است. <ref>ر. ک محسن کدیور، مقاله اقوال فقیهان برجسته در تعطیلی حدود در زمان غیبت</ref> در حالی که محقق خوانساری در جامع المدارک به طور ضمنی ادعای اجماع بر عدم جواز اجرای حد در زمان غیبت را مردود دانسته‌است؛ او نظر گروهی از فقیهان مبنی بر جواز اجرای حد توسط فقهای آگاه به احکام دینی را بر می شمارد؛ در واقع برشمردن نظر این گروه توسط ایشان برای اثبات نادرستی ادعای اجماع است. ایشان در این زمینه می نویسد: ...و ادّعي الإجماع في كلام جماعة على عدم الجواز إلّا للإمام عليه السّلام أو المنصوب من قبله و المحكي عن جماعة أنّه يجوز للفقهاء العارفين بالأحكام الشرعيّة العدول إقامة الحدود في حال غيبة الإمام عليه الصلاة و السّلام... . یعنی در سخنان برخی ادعای اجماع بر عدم جواز [اجرای حد در زمان غیبت] جز از سوی امام یا منصوب از جانب ایشان شده است در حالی که از گروهی از فقیهان نقل شده است که فقهای آگاه از احکام شرعی مجازند در زمان غیبت امام علیه الصلاة و السلام حدود را اقامه نمایند. <ref> ر.ک جامع المدارک ج 5 ص 411</ref>  بنابر این استناد ادعای اجماع به محقق خوانساری بر خلاف واقع است.