۴۶۵
ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Am.gashool (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایشگر دیداری |
||
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۴: | خط ۴: | ||
{{پاسخ}}[[ضمان عاقله]] و [[ضمان جریره]] تعارضی با اصل شخصی بودن مجازاتها ندارد؛ زیرا دیهای که عاقله یا جریره میپردازد از نوع کیفر نیست بلکه یک نوع ضمانت و مسئولیت حقوقی و اجتماعی است. اصل شخصی بودن مجازاتها، یکی از اساسیترین اصول حقوق کیفری به شمار میرود. به موجب این اصل فقط شخص مرتکب جرم مسئولیت کیفری دارد و به مجازات میرسد. | {{پاسخ}}[[ضمان عاقله]] و [[ضمان جریره]] تعارضی با اصل شخصی بودن مجازاتها ندارد؛ زیرا دیهای که عاقله یا جریره میپردازد از نوع کیفر نیست بلکه یک نوع ضمانت و مسئولیت حقوقی و اجتماعی است. اصل شخصی بودن مجازاتها، یکی از اساسیترین اصول حقوق کیفری به شمار میرود. به موجب این اصل فقط شخص مرتکب جرم مسئولیت کیفری دارد و به مجازات میرسد. | ||
طبق مواد ( | طبق مواد (۴۶۳) و (۴۶۴) قانون مجازات اسلامی مسئولیت پرداخت دیه در قتل خطای محض با عاقله است. و طبق ماده (۴۷۰) این قانون، هر گاه جانی دارای عاقله نباشد یا عاقله او نتواند [[دیه]] را در مدت سه سال بپردازد، دیه از بیت المال پرداخت میشود. | ||
== مفهوم مسئولیت == | == مفهوم مسئولیت == | ||
مسئولیت به معنای مسئول بودن و موظف بودن به انجام کاری میباشد و مسئول کسی است که | مسئولیت به معنای مسئول بودن و موظف بودن به انجام کاری میباشد و مسئول کسی است که وظیفهای بر عهده دارد که اگر به آن عمل نکند، بازخواست میشود. در اصطلاح حقوق، مسئولیت یعنی تعهد قانونی شخص به رفع ضرری که به دیگری وارد کرده است؛ خواه این ضرر ناشی از تقصیر باشد یا ناشی از فعالیت غیر مقصرانه. در فقه نیز در همین معنی، لفظ ضمان را به کار بردهاند و معنی آن هر نوع مسئولیت اعم از مالی و کیفری است. | ||
مسئولیت انواع مختلفی دارد: مسئولیت اخلاقی، مسئولیت اداری، مسئولیت تضامنی، مسئولیت تقصیری، مسئولیت کیفری، مسئولیت مدنی. | مسئولیت انواع مختلفی دارد: مسئولیت اخلاقی، مسئولیت اداری، مسئولیت تضامنی، مسئولیت تقصیری، مسئولیت کیفری، مسئولیت مدنی. | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
عاقله هر کسی، عصبه اوست و سپس آزاد کننده او و آن گاه ضامن جریره او و در آخر امام(ع). | عاقله هر کسی، عصبه اوست و سپس آزاد کننده او و آن گاه ضامن جریره او و در آخر امام(ع). | ||
ماده ( | ماده (۴۶۷) قانون مجازات اسلامی عاقله را بدین شکل تعریف کرده است: «عاقله عبارت از پدر، پسر و بستگان ذکور نسبی پدری و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث است...» شایان ذکر است که بنابر ادامه همین ماده قانونی «...همه کسانی که در زمان فوت میتوانند ارث ببرند به صورت مساوی مکلف به پرداخت دیه میباشند». | ||
'''عصبه''': واژه عصبه در لغت از (عصب) گرفته شده است که به معنی احاطه با قوت است و فرهنگ نویسان مراد و مقصود از آن را نزدیکان پدری ذکر کردهاند. افاده معنی احاطه توأم با قوت (عصبه) از این جهت است که پسر از یک طرف و پدر از طرف دیگر و برادر از جانبی و عموزادگان از سوی دیگر با احاطه کردن شخص باعث قوت و قدرت او میشوند. | '''عصبه''': واژه عصبه در لغت از (عصب) گرفته شده است که به معنی احاطه با قوت است و فرهنگ نویسان مراد و مقصود از آن را نزدیکان پدری ذکر کردهاند. افاده معنی احاطه توأم با قوت (عصبه) از این جهت است که پسر از یک طرف و پدر از طرف دیگر و برادر از جانبی و عموزادگان از سوی دیگر با احاطه کردن شخص باعث قوت و قدرت او میشوند. | ||
پس مردانی هستند که با قاتل قرابت از ناحیه پدر یا پدر و مادر دارند؛ مانند پدر و جد پدری هر چه بالا رود فرزندان و نوادگان هر چه پایین روند، برادران، عموها و فرزندان آنها البته در اصطلاحات فقهی زنان از خویشاوندان پدر متوفی نیز حکما ملحق به عصبه شدهاند. ولی قانون مجازات اسلامی فقط بستگان ذکور را جزء عصبه میداند. پس زنان جزء عاقله نیستند. علاوه بر آن ماده ( | پس عصبه مردانی هستند که با قاتل قرابت از ناحیه پدر یا پدر و مادر دارند؛ مانند پدر و جد پدری هر چه بالا رود فرزندان و نوادگان هر چه پایین روند، برادران، عموها و فرزندان آنها البته در اصطلاحات فقهی زنان از خویشاوندان پدر متوفی نیز حکما ملحق به عصبه شدهاند. ولی قانون مجازات اسلامی فقط بستگان ذکور را جزء عصبه میداند. پس زنان جزء عاقله نیستند. علاوه بر آن ماده (۴۶۷) قانون مجازات اسلامی سه دسته دیگر از افراد را نیز عاقله به حساب نمیآورد. بر طبق مفاد این ماده نابالغ، دیوانه و معسر نیز جزء عاقله نیستند؛ پس جمعاً ۴ دسته از خویشاوندان فرد عاقله محسوب نمیشوند. | ||
'''ضامن جریره''': ضامن جریره هم طبق تبصره م | '''ضامن جریره''': ضامن جریره هم طبق تبصره م ۳۰۷ قانون مجازات اسلامی سابق در زمره عاقله محسوب میشد. هر گاه کسی که با دیگری رابطه وراثت ندارد ضمن عقدی با او توافق کند که ضامن جریره او باشد؛ یعنی دیه او را بدهد و پس از مردن مضمون له از ترکه او ارث ببرد؛ این عقد را ضمان جریره نامند و سبب این ارث بردن را «ولای ضمان جریره» نامند. ضمان جریره در واقع نوعی بیمه قراردادی است. در این عقد شرط است که مضمون مجهول النسب بوده یا وارث نداشته باشد. | ||
قابل ذکر است مسئولیت ضامن جریره و مضمون فقط از یک طرف بوده و شخص مضمون نسبت به جنایات خطایی ضامن هیچ مسئولیتی نخواهد داشت. هم چنین در صورت وجود عصبه، ضامن جریره موظف به پرداخت دیه جنایت نمیگردد؛ زیرا این عقد به مجهول بودن نسبت ضامن مشروط شده است پس با وجود هر یک از آنها عقد ضمان صحیح نخواهد بود. | قابل ذکر است مسئولیت ضامن جریره و مضمون فقط از یک طرف بوده و شخص مضمون نسبت به جنایات خطایی ضامن هیچ مسئولیتی نخواهد داشت. هم چنین در صورت وجود عصبه، ضامن جریره موظف به پرداخت دیه جنایت نمیگردد؛ زیرا این عقد به مجهول بودن نسبت ضامن مشروط شده است پس با وجود هر یک از آنها عقد ضمان صحیح نخواهد بود. | ||
خط ۷۸: | خط ۷۶: | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = حقوق | | شاخه اصلی = حقوق | ||
|شاخه فرعی۱ = حقوق | |شاخه فرعی۱ = حقوق جزا | ||
|شاخه فرعی۲ = دیات | |شاخه فرعی۲ = دیات | ||
|شاخه فرعی۳ = | |شاخه فرعی۳ = |
ویرایش