|
|
(۳۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi }}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}}مراد از تبدیل سیئات به حسنات در قرآن چیست؟{{پایان سوال}} |
| بنابر آيه شريفه: «إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً» فردي كه مثلا ده سال گناه كرده از كسي كه دو سال گناه كرده، مأجورتر است؟
| |
| {{پایان سوال}} | |
|
| |
|
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
|
| |
|
| عالیترین جلوه غفران و رحمت الهی در این است که نه تنها گناهان گذشته خطاکاران را میآمرزد، بلکه آنها را تبدیل به حسنه میکند. این فعل الهی انگیزه فراوانی را برای توبه گنهکاران پدید خواهد آورد. این تبدیل سیئه به حسنه مشروط به انجام توبه حقیقی از سوی گنهکاران است. توبه حقیقی برای کسی که مثلا ده سال غرق در گناه بوده، به مراتب سختتر از کسی است که مدت زمان کمتری را مشغول گناه بوده است. همچنین حفظ توبه و جبران گذشته نیز برای شخص اول دشوارتر است. از این رو استبعادی ندارد که فرد اول در صورت موفق شدن به توبه حقیقی از پاداش بیشتری برخوردار گردد.
| | '''تبدیل سیئات به حسنات''' مفهومی در قرآن است که طبق آن، بنده مؤمن به شرط ایمان و توبه، بدیهای خود را به وسیله عمل صالح و اعمال نیک و خوب و اطاعت و عبادت خداوند، تبدیل به حسنات و خوبی میکند. و نیز این معنا را دربردارد که گناهانش و آثار آن به سبب حسنات و خوبی، بخشیده میشود. |
| | {{فضایل اخلاقی در قرآن}} |
|
| |
|
| ==توبه== | | == معنای سیئات و حسنات == |
| خداوند همه مردم را به توبه و بازگشت به سوي خود دعوت كرده و به آنها وعده داده كه همه گناهان را خواهد بخشيد<ref> فرقان/ ۷۰.</ref>. غفران و رحمت او چنان وسعتی دارد که نه تنها آن گناهان را می¬آمرزد، بلکه به استناد آیه شریفه سوره فرقان آنها را مبدّل به حسنات و خوبی¬ها نیز می¬کند: «إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كاَنَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا»؛ مگر كساني كه توبه كرده و ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند، پس خداوند بدي¬هاي آنها را به خوبي تبديل ميكند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است. | | براساس آیات قرآن، سیئات، گناهانی است که خداوند آنها را به سبب کار نیک بندگان میبخشد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۲۲.</ref> [[علامه طباطبایی]]، سیئات در قرآن را گناهان صغیره میداند.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص ۱۳۹.</ref> |
|
| |
|
| == شرایط تبدیل سیئات به حسنات == | | در آیه ۱۹۳ [[سوره آلعمران]] آمده است: {{قرآن|فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا|ترجمه=گناهان ما را بیامرز، و بدیهای ما را بزدای|سوره=آل عمران|آیه=۱۹۳}} که نشان میدهد سیئات با گناه تفاوت دارد و معنای خصلت و عمل بد را دلالت میکند. با توجه به مجموع آیات، سیئات هم معنای گناه<ref>سوره عنکبوت، آیه ۷.</ref> و آثار آن را میدهد که عِقاب دارد و هم معنای اعمال بد را دارد. |
| تبديل سيئات به حسنات شروطي دارد از جمله این كه شخص گنهکار، توبه واقعي كند و عزم بر ترك گناهان گذشته نمايد. یکی از نشانههای مهم توبه حقیقی آن است که شخص در ادامه مسیر اعمال صالح انجام دهد که در این آیه بدان تصریح شده است. اگر كسي به اين شرايط عمل كند، خداوند هم به وعده خود عمل خواهد نمود. قبول توبه از طرف خداوند، لطفي است كه به بندگان نموده تا هيچ¬گاه نااميد نشوند و بدانند كه نااميدي از عفو و رحمت خداوند سزاوار بندگان مؤمن نيست.
| |
|
| |
|
| ==چگونگی تبدیل سیئات به حسنات==
| | بعضی مفسران در تفاوت ذنوب و سیئات گفتهاند که ذنوب خود گناهان است که بهصورت نیرو در عالم رها شده و در آخرت مجسّم خواهند شد و سیّئات آثار وضعی گناهان از قبیل تیرگی قلوب، رفتن آبروها، آمدن عذاب دنیوی.<ref>قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۱۱۰</ref> برخی هم گفتهاند که منظور از سیئات نفس اعمالی که انسان انجام میدهد نیست، بلکه آثار سویی است که از آن بر روح و جان انسان نشسته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۱۶۱.</ref> |
| در باره چگونگی تبدیل سیئات به حسنات که در این آیه بدان تصریح شده، نظریات گوناگونی مطرح شده است. | |
|
| |
|
| از جمله این دیدگاهها این است که پس از توبه، دگرگونی عمیقی در شخص توبهکار به وجود می¬آید و در آینده کارهای بد او تبدیل به کارهای خوب می¬شود. به نظر برخی منظور از سیئات همان آثار سوئی است که از آن عمل بد بر روح و جان انسان نشسته است و هنگامیکه انسان توبه می¬کند و ایمان می¬آورد آن آثار سوء از روح و جانش برچیده می¬شود و تبدیل به آثار خیر می¬گردد. برخی نیز معتقدند خداوند گناهان سابق گنهکاران را با توبه محو مىكند و اطاعتهاى بعدى ايشان را مىنويسد، در نتيجه به جاى كفر و قتل به غير حق و زنا، داراى ايمان و جهاد- يعنى قتل به حق- و عفت و احصان مىشوند.<ref>برای مشاهده این نظرات ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴، چاپ اول، ج۱۵، ص۱۶۰ ؛ طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴، چاپ پنجم، ج۱۵، ص۳۳۵.</ref> | | == تبدیل سیئات به حسنات == |
| | در چند جای قرآن امر به انجام حسنات شده است تا سیئات از بین برود: {{قرآن|إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ|ترجمه=زیرا خوبیها بدیها را از میان میبرد.|سوره=هود|آیه=۱۱۴}} علامه طباطبایی ذیل این آیه میفرماید نماز آثار معصیت در دلها را از بین میبرد.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ج۱۱، ص۷۸.</ref> مفسران حسنات در آیات را شامل تمام حسنات و خوبیها میدانند.<ref>سید بن قطب، فی ظلال القرآن، بیروت، دار الشروق، چاپ سی و پنجم، ۱۴۲۵ق، ج۴، ص۱۹۳۲.</ref> غیر از نماز، در آیه ۱۹۵ سوره آلعمران، هجرت و آزار دیدن برای خداوند و شهادت از اعمالی است که خداوند به سبب آن، سیئات را از بین میبرد. جای دیگر، اجتناب از گناهان کبیره، سبب از بین رفتن سیئات میشود.<ref>سوره نساء، آیه ۳۱.</ref> در تفسیر [[مجمع البیان]] ذیل آیه ۷۰ [[سوره فرقان]] روایتی آمده است که نشان میدهد معنای تبدیل سیئات به حسنات، این است که خداوند گناه را از بنده محو میکند و جای آن حسنه مینویسد.<ref>طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانی، چاپ اول، بیتا، ج۱۷، ص۲۲۶</ref> |
|
| |
|
| علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ضمن رد دیدگاههایی که از طرف برخی مفسرین ذکر شده، این مسئله را مطرح می¬کنند که باید دید که حقیقت گناه چیست؟ آيا نفس عمل ناشايست گناه است و در مقابل نفس کاری ديگر حسنه است و يا آنكه خود فعل و حركات و سكنات در سیئه و حسنه يكى است و تفاوت این دو در امر دیگری است.
| | وجوه دیگری هم برای معنای تبدیل شدن سیئات به حسنات ذکر کردهاند که از آن جمله این است که خداوند گناهان گذشته را به وسیله توبه از بین میبرد، و اینکه خداوند ملکه بد انسان را به ملکه خوب تبدیل میکند، یا اینکه مقصود ثواب و عقاب است. اما علامه طباطبایی بر این اعتقاد است که ظاهر آیات نشان میدهد گناه تبدیل به حسنه میشود.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۵، ص۳۳۵.</ref> |
|
| |
|
| در باور ایشان تفاوت گناه و حسنه در موافقت و مخالفت با خداست؛ مخالفت و موافقتی که در انسان اثر گذاشته و در نامه اعمالش نوشته می¬شود و الّا خود عمل که در دو حالت گناه و حسنه از حیث نفس عمل فرقی با همدیگر ندارند. مثلا خوردن مال حرام و حلال از جهت نفس عمل یکی هستند و تنها فرقشان در موافقت و مخالفت با خداست. | | در آیه ۲۲ [[سوره رعد]] و آیه ۵۴ [[سوره قصص]]، تبدیل سیئات به حسنات در دو معنا بکاربرده شده است. یک تبدیل بدی خود انسان به خوبی. و دیگری، تبدیل بدی دیگران با خوبی خود:{{قرآن|وَیَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ|ترجمه=و بدی را با نیکی میزدایند.|سوره=رعد|آیه=۲۲}} |
|
| |
|
| نکته دیگری که علامه بدان توجه میدهند، این است که چنانچه ذات كسى شقى و يا آميخته به شقاوت نباشد، هرگز مرتكب گناه نمىشود، پس اعمال زشت از آثار شقاوت و خباثت ذات آدمى است، چه آن ذاتى كه به تمام معنا شقى است و يا ذاتى كه آميخته با شقاوت و خباثت است. با این فرض اگر چنين ذاتی از راه توبه و ايمان و عمل صالح مبدّل به ذاتى پاک و خالى از شقاوت و خباثت شد، لازمه اين تبدل اين است كه آثارى هم كه در گذشته او وجود داشت و ما نام گناه بر آن نهاده بوديم، با مغفرت و رحمت خدا، مبدل به آثارى شود كه با ذات سعيد و طيب و طاهر مناسب باشد.
| | تعبیر تبدیل سیئات به حسنات در قرآن، نشاندهنده این است که انسان با انجام اعمال نیک و خوب، بدیهای گذشته خود را جبران میکند و با این سیر صعودی، از قالب یک انسان شرور به انسانی پاک و با تقوا درمیآید و از این جهت خداوند تمام گناهان او را میبخشد و عِقاب را از او برمیدارد و پاداشی نیک میدهد. |
|
| |
|
| از آنجا که ممکن است برای برخی افراد این تبدل بعید به نظر برسد، در آیه بعد دلیل این امر آمده است. «وَ مَنْ تابَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَإِنَّهُ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ مَتاباً»<ref>فرقان/ ۷۱.</ref>و كسى كه توبه كند و عمل صالح انجام دهد، بسوى خدا بازگشت مىكند. از این آیه بر میآید که امر توبه آن قدر عظيم و اثرش آن چنان زياد است كه سيئات را مبدل به حسنات مىكند و هيچ استبعادى ندارد، چون توبه عبارت است از رجوع خاص به سوى خداى سبحان و خداى تعالى هر چه بخواهد مىكند.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، پیشین، ج۱۵، ص۱۶۱.</ref>
| | == جستارهای وابسته == |
| | | * [[گناه و آمرزش گناه در قرآن]] |
| با توجه به آنچه گفته شد، منشأ گناه، خبث و شقاوتی است که در شخص گنهکار وجود دارد و شرط تبدیل سیئه به حسنه طهارت باطن فرد عاصی است که طهارت لازمه توبه میباشد.
| | * [[پاسخ بدی با خوبی در قرآن]] |
| | |
| حال اگر کسی ۱۰ سال آلوده به معاصی گوناگون بوده باشد، نشان از آن است که ذات وی نیز از خبث و شقاوت بیشتری برخوردار بوده است؛ چراکه بر اساس روایات<ref>عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ: «إِذَا أَذْنَبَ الرَّجُلُ خَرَجَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَه سَوْدَاءُ فَإِنْ تَابَ انْمَحَتْ وَ إِنْ زَادَ زَادَتْ حَتَّى تَغْلِبَ عَلَى قَلْبِهِ فَلَا يُفْلِحُ بَعْدَهَا أَبَداً»؛ «موقعى كه انسان مرتكب گناه مىشود، نقطه سياهى در دل او پديد مىآيد، اگر از گناه خود توبه و بازگشت كند آن سياهى مىرود و اگر گناهى بر گناه قبلى بيفزايد سياهى بر سياهى مىافزايد تا آن جا كه قلب او سياه گردد و ديگر هرگز روى رستگارى نبيند». کلینی، محمد، الكافي، تهران، دار الکتب الإسلاميه، ۱۴۰۷ق، چاپ چهارم، ج۲، ص۲۷۱.
| |
| </ref> بر اثر تکرار گناه نقاط آلوده در قلب شخص گسترش پیدا می¬کند و به مرور تمام وجود او را در بر میگیرد. انجام توبه حقیقی و حفظ و پایبندی به لوازم آن برای چنین شخصی به طور طبیعی بسیار سختتر از کسی است که مثلاً دو سال آغشته به معاصی و گناهان بوده است.
| |
| | |
| نکته اصلی در پاسخ اشکال این است که آیه در مقام بیان اصل تبدیل گناهان به ثواب است و به میزان و حجم گناه و ثواب ناظر نیست و الا قطعا نمیتوان گفت کسی که گناه بیشتر یا بزرگتر انجام داده بعد از توبه وضع بهتری دارد. این سخن نظیر کار شخصی است که دزدی می¬کرد و بعد از آن مال، صدقه و کار خیر انجام می¬داد. بعد میگفت ثواب صدقه چند برابر است، در نتیجه من ثواب بردهام.
| |
| | |
| {{پایان پاسخ}}
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
خط ۴۱: |
خط ۳۱: |
|
| |
|
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن |
| |شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ = اخلاق در قرآن |
| |شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ = |
| |شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
|
| |
|
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر =شد |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | | بازبینی نویسنده = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ب |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |