بداء در امامت: تفاوت میان نسخه‌ها

در اصول کافی ج۱ آمده است، امام هادی ع به ابوهاشم جعفری می‌فرماید: برای خدا درباره امام حسن عسکری بعد از سید محمد (بداء) حاصل شد. این روایت با حدیث جابر که در آن نام همه امامان ذکر شده چگونه قابل جمع است؟

قبل از آنکه به جواب سؤال بپردازیم بحث مختصری پیرامون مسئله بداء لازم است.

یکی از عقاید شیعیان اثنا عشری به تبعیت از ائمه معصومین(ع) بداء در خداوند است که عدم درک صحیح آن باعث اعتراضاتی به شیعه شده است فخر رازی در مفاتیح الغیب در ذیل آیه {{قرآن|یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ}}<ref>رعد / ۳۹.</ref> می‌گوید: «شیعه معتقد است که «بداء» بر خدا جایز است و حقیقت بداء نزد آنها این است که شخص چیزی را معتقد باشد و سپس ظاهر شود که واقع بر خلاف اعتقاد او است و برای اثبات این مطلب به آیه {{قرآن|یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ}} تمسک جسته‌اند و سپس اضافه می‌کند که چنین اعتقادی در مورد خداوند باطل است و تغییر و تبدل در خداوند محال است».<ref>فخرالدین رازی، ابو عبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق، ج۱۹، ص۵۲.</ref>

مسلماً چنین برداشتی از عقیده شیعه باطل است و دلایل عقلی و نقلی فراوانی بر رد آن وجود دارد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، دار الکتب السلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۴۸.</ref> و شیعیان هیچ‌گاه بداء به این معنا یعنی ظهور بعد از جهل را به خداوند تعالی نسبت نمی‌دهند و هیچ گونه جهلی به ساحت خداوند راه ندارد بلکه بداء را به معنای ظهور امری از خداوند که برای دیگران مخفی بوده است می‌دانند به خلاف بدا در انسانها که به معنای علم بعد از جهل است که نوعی معنای ندامت هم در آن است، علامه طباطبایی در ذیل آیه مذکور می‌فرماید: «بداء به معنای ظهور امری است از ناحیه خدای تعالی بعد از آنکه به ظاهر، خلاف آن امر ثابت بود. پس بداء عبارت است از محو اول و اثبات ثانی و خدای سبحان، عالم به هر دو است؛ و این حقیقتی است که هیچ صاحب عقلی نمی‌تواند انکارش کند، برای اینکه برای امور و حوادث دو وجود پیش‌بینی و تصور می‌شود: یک وجود به حسب اقتضای اسباب ناقص از قبیل شرط یا علت یا مانعی است که قابل تخلف است، و یک وجود دیگری بر حسب اقتضای اسباب و علل تامه آن که این وجود بر خلاف وجود اول وجودیست ثابت و غیر مشروط و غیر متخلف…. این مسئله که امری یا اراده ای از ناحیه خدای تعالی ظاهر گردد که خلاف آن توقع می‌رفت، مسئله ایست واضح که جای هیچگونه تردید در آن نیست».<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۳۸۱.</ref>

به عبارت بهتر بداء به معنای ابداء است یعنی آشکار ساختن چیزی که قبلاً ظاهر نبود و پیش‌بینی نمی‌شد.

 

 

== منابع ==

|شاخه فرعی۱ = عدل الهی

|شاخه فرعی۲ = بداء

|شاخه فرعی۳ =

  | شناسه =

  | تیترها =

  | ویرایش =

  | نمایه =

  | تغییر مسیر =

  | اولویت =

  | کیفیت =