اولوا الالباب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}اولواالاباب در قرآن چه کسانی هستند{{پایان سوال}}
{{سوال}}اولواالاباب در قرآن چه کسانی هستند؟{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}از مهمترین ویژگی‌های اولواالاباب در قرآن، پندپذیری و عبرت‌گیری آنان است. در چندین آیه آمده که تنها خردمندان پند می‌گیرند. در بسیاری از آیات آنان دعوت به تقوا شده‌اند. اوصافی از قبیل وفاداری به عهد خدا و پیوستن به فرمانش و ترس از او و بیم از روز حساب، برپا داشتن نماز و انفاق و... از ویژگی‌های آنان است و طبق گفته قرآن جایگاه آنان در آخرت، بهشت است.
{{پاسخ}}مهمترین ویژگی اولواالاباب (خردمندان) که در قرآن بسیار تکرار شده است پندپذیری و عبرت‌گیری آنان است. در چندین آیه آمده تنها خردمندان هستند که پند می‌گیرند. در بسیاری از آیات آنان دعوت به تقوا شده‌اند. اوصافی از قبیل وفاداری به عهد خدا و پیوستن به فرمانش و ترس از او و بیم از سختی حساب، برپا داشتن نماز و شکیبایی و صبر، انفاق و... از ویژگی‌های آنان است. طبق گفته قرآن جایگاه آنان در آخرت، بهشت است.


== معنای اولوا الاباب ==
== معنای اولوا الاباب ==
خط ۱۴: خط ۱۴:
{{قرآن|الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّـهِ وَلَا يَنقُضُونَ الْمِيثَاقَ|ترجمه=همانان كه به پيمان خدا وفادارند و عهد [او] را نمى‌شكنند.|سوره=رعد|آیه=۲۰}}  
{{قرآن|الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّـهِ وَلَا يَنقُضُونَ الْمِيثَاقَ|ترجمه=همانان كه به پيمان خدا وفادارند و عهد [او] را نمى‌شكنند.|سوره=رعد|آیه=۲۰}}  


عهد خداوند در این آیه مطلق است و امور زیادی را شامل می‌شود. برخی مفسرین بزرگترین عهد با خداوند را ایمان می‌دانند.<ref>فی ظلال القرآن، جلد۴، صفحه ۲۰۵۷</ref> آیت الله مکارم شیرازی دراین مورد گفته‌اند: «شك نيست كه عهد اللَّه (عهد الهى) معنى وسيعى دارد: هم شامل عهدهاى فطرى و پيمانهايى كه خدا به مقتضاى فطرت از انسان گرفته می‌شود (همانند فطرت توحيد و عشق به حق و عدالت) و هم پيمانهاى عقلى يعنى آنچه را كه انسان با نيروى تفكر و انديشه و عقل از حقايق عالم هستى و مبدء و معاد درك می‌كند، هم پيمانهاى شرعى يعنى آنچه را كه پيامبر (ص) از مؤمنان در رابطه با اطاعت فرمانهاى خداوند و ترك معصيت و گناه پيمان گرفته همه را شامل می‌گردد. و طبيعى است كه وفا به پيمانهايى كه انسان با ديگر انسانها می‌بندد، نيز در اين مجموعه وارد است، چرا كه خدا فرمان داده كه اين پيمانها نيز محترم شمرده شود، بلكه هم در پيمانهاى تشريعى داخل است و هم در پيمانهاى عقلى.‏»<ref>ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، جلد ۱۰، صفحه ۱۸۴</ref>
عهد خداوند در این آیه مطلق است و امور زیادی را شامل می‌شود. برخی مفسرین بزرگترین عهد با خداوند را ایمان می‌دانند.<ref>فی ظلال القرآن، جلد۴، صفحه ۲۰۵۷</ref> آیت الله مکارم شیرازی در این مورد گفته‌اند: «شك نيست كه عهد اللَّه (عهد الهى) معنى وسيعى دارد: هم شامل عهدهاى فطرى و پيمانهايى كه خدا به مقتضاى فطرت از انسان گرفته می‌شود (همانند فطرت توحيد و عشق به حق و عدالت) و هم پيمانهاى عقلى يعنى آنچه را كه انسان با نيروى تفكر و انديشه و عقل از حقايق عالم هستى و مبدء و معاد درك می‌كند، هم پيمانهاى شرعى يعنى آنچه را كه پيامبر (ص) از مؤمنان در رابطه با اطاعت فرمانهاى خداوند و ترك معصيت و گناه پيمان گرفته همه را شامل می‌گردد. و طبيعى است كه وفا به پيمانهايى كه انسان با ديگر انسانها می‌بندد، نيز در اين مجموعه وارد است، چرا كه خدا فرمان داده كه اين پيمانها نيز محترم شمرده شود، بلكه هم در پيمانهاى تشريعى داخل است و هم در پيمانهاى عقلى.‏»<ref>ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، جلد ۱۰، صفحه ۱۸۴</ref>


'''پیوستن به فرمان خدا:'''
'''پیوستن به فرمان خدا:'''
خط ۲۰: خط ۲۰:
{{قرآن|وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ‌ اللَّـهُ بِهِ أَن يُوصَلَ|ترجمه=و آنان كه آنچه را خدا به پيوستنش فرمان داده مى‌پيوندند.|سوره=رعد|آیه=۲۱}}
{{قرآن|وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ‌ اللَّـهُ بِهِ أَن يُوصَلَ|ترجمه=و آنان كه آنچه را خدا به پيوستنش فرمان داده مى‌پيوندند.|سوره=رعد|آیه=۲۱}}


در اینکه فرمان خداوند چه چیزی است اقوال مختلفی گفته شده است. برخی هر امر تشریعی را جزء آن می دانند. [[علامه طباطبایی]] آن متوجه صله‌رحم دانسته است.«آيه مورد بحث از آنجايى كه مطلق است دلالت می‌كند بر هر صله‌‏اى كه خدا به آن امر فرموده كه از معروفترين مصاديق آن صله رحم است‏.»<ref>ترجمه تفسیر المیزان، جلد ۱۱، صفحه ۴۶۸</ref>
در اینکه فرمان خداوند چه چیزی است اقوال مختلفی گفته شده است. برخی هر امر تشریعی را جزء آن می دانند. [[علامه طباطبایی]] آن را متوجه صله‌رحم دانسته است.«آيه مورد بحث از آنجايى كه مطلق است دلالت می‌كند بر هر صله‌‏اى كه خدا به آن امر فرموده كه از معروفترين مصاديق آن صله رحم است‏.»<ref>ترجمه تفسیر المیزان، جلد ۱۱، صفحه ۴۶۸</ref>


'''ترس از خدا و بیم از سختی حساب:'''
'''ترس از خدا و بیم از سختی حساب:'''
خط ۲۶: خط ۲۶:
{{قرآن|وَيَخْشَوْنَ رَ‌بَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ|ترجمه=از پروردگارشان مى‌ترسند و از سختى حساب بيم دارند.|سوره=رعد|آیه=۲۱}}
{{قرآن|وَيَخْشَوْنَ رَ‌بَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ|ترجمه=از پروردگارشان مى‌ترسند و از سختى حساب بيم دارند.|سوره=رعد|آیه=۲۱}}


فرق ميان" خشيت" و" خوف" اين است كه خشيت به معناى تاثر قلب از اقبال و روى آوردن شر و يا نظير آن است، و خوف به معناى تاثر عملى انسان است به اينكه از ترس در مقام اقدام برآمده و وسائل گريز از شر و محذور را هم فراهم سازد، هر چند كه در دل متاثر نگشته، دچار هراس نشده باشد.<ref>ترجمه تفسیر المیزان، جلد ۱۱، صفحه ۴۶۹</ref>
فرق ميان" خشيت" و" خوف" اين است كه خشيت به معناى تأثر قلب از اقبال و روى آوردن شر و يا نظير آن است، و خوف به معناى تاثر عملى انسان است به اينكه از ترس در مقام اقدام برآمده و وسائل گريز از شر و محذور را هم فراهم سازد، هر چند كه در دل متاثر نگشته، دچار هراس نشده باشد.<ref>ترجمه تفسیر المیزان، جلد ۱۱، صفحه ۴۶۹</ref>


'''شکیبایی برای خشنودی خدا:'''
'''شکیبایی برای خشنودی خدا:'''


{{قرآن|وَالَّذِينَ صَبَرُ‌وا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَ‌بِّهِمْ|ترجمه=و كسانى كه براى طلب خشنودى پروردگارشان شكيبايى كردند .|سوره=رعد|آیه=۲۲}}
{{قرآن|وَالَّذِينَ صَبَرُ‌وا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَ‌بِّهِمْ|ترجمه=و كسانى كه براى طلب خشنودى پروردگارشان شكيبايى كردند.|سوره=رعد|آیه=۲۲}}


خردمندان در مقابل مصیبت و معصیت صبور هستند. و نیز برای اطاعت خداوند: «آنان كه بر اجراى فرمانهاى الهى صبر پيشه كنند و زحمت تكاليف را بر خود هموار سازند و در برابر ناگواريها كه بر نفوس و اموالشان وارد می‌شود مقاوم باشند و از ارتكاب گناهان خوددارى كنند.»<ref>ترجمه تقسیر جوامع الجامع، جلد۳، صفحه ۲۷۴</ref> و این صبر برای رضایت و خشنودی خداست: «در اين امور و مراحل هدفشان، خواست رضاى خدا باشد نه، اغراض دنيوى‏»<ref>ترجمه تقسیر جوامع الجامع، جلد۳، صفحه ۲۷۴</ref>
خردمندان در مقابل مصیبت و معصیت صبور هستند. و نیز برای اطاعت خداوند: «آنان كه بر اجراى فرمانهاى الهى صبر پيشه كنند و زحمت تكاليف را بر خود هموار سازند و در برابر ناگواريها كه بر نفوس و اموالشان وارد می‌شود مقاوم باشند و از ارتكاب گناهان خوددارى كنند.»<ref>ترجمه تقسیر جوامع الجامع، جلد۳، صفحه ۲۷۴</ref> و این صبر برای رضایت و خشنودی خداست: «در اين امور و مراحل هدفشان، خواست رضاى خدا باشد، نه اغراض دنيوى‏»<ref>ترجمه تقسیر جوامع الجامع، جلد۳، صفحه ۲۷۴</ref>


'''برپا داشتن نماز:'''
'''برپا داشتن نماز:'''
خط ۵۸: خط ۵۸:
{{قرآن|أُولَـٰئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ‌|سوره=رعد|آیه=۲۲|ترجمه=ايشان راست فرجامِ خوشِ سراى باقى.}}
{{قرآن|أُولَـٰئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ‌|سوره=رعد|آیه=۲۲|ترجمه=ايشان راست فرجامِ خوشِ سراى باقى.}}


جایگاه کسانی که چنین اوصافی دارند قطعا بهشت است. شیخ طبرسی در تفسیر مجمع البیان میفرماید: «اينها كه صفاتشان را بر شمرديم بر ايشان پاداش بهشت است. در اينجا منظور از «دار» بهشت و منظور از «عقبى» پاداش است كه عاقبت پسنديده است»‏<ref>ترجمه تفسیر مجمع البیان، جلد۱۳، صفحه ۵۵</ref>
جایگاه کسانی که چنین اوصافی دارند قطعا بهشت است. [[شیخ طبرسی]] در تفسیر [[مجمع البیان]] می‌فرماید: «اينها كه صفاتشان را بر شمرديم بر ايشان پاداش بهشت است. در اينجا منظور از «دار» بهشت و منظور از «عقبى» پاداش است كه عاقبت پسنديده است»‏<ref>ترجمه تفسیر مجمع البیان، جلد۱۳، صفحه ۵۵</ref>


'''هدایت‌شدگان و شنونده همه سخنان'''
'''هدایت‌شدگان و شنونده همه سخنان'''
خط ۶۷: خط ۶۷:
از ویژگی‌های اولوالالباب که در قرآن تکرار شده است، پندپذیری و عبرت‌گیری آنان است. «پند کسی پذیرد که خرد دارد.»<ref>تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، جلد ۵، صفحه۱۸۸</ref> در سوره زمر آمده است که تنها خردمندان هستند که پند می‌پذیرند:{{قرآن|إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ‌ أُولُو الْأَلْبَابِ|ترجمه=تنها خردمندانند كه پند پذيرند.|سوره=زمر|آیه=۹}} در آیه ۲۱ این سوره دگرگونی‌های طبیعیت از قبیل باران و چشمه‌های آب در زمین و کشت و زرع و سپس خشکی و زردی آن را نشانه‌هایی می‌داند که برای خردمندان پند و ذکر است. در آیه ۲۹ [[سوره صاد]] می‌فرماید ما این قرآن را بر تو نازل کردیم تا در آیات بیاندیشند و خردمندان هستند که پند می‌پذیرند. در این آیه خردمندان کسانی هستند که درباره آیات تدبر می‌کنند. در آیه ۵۲ [[سوره ابراهیم]] گفته شده که این قرآن ابلاغ شده است تا مردم انذار یابند و بدانند که خداوند معبودی یگانه است و برای اینکه خردمندان پند بگیرند.
از ویژگی‌های اولوالالباب که در قرآن تکرار شده است، پندپذیری و عبرت‌گیری آنان است. «پند کسی پذیرد که خرد دارد.»<ref>تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، جلد ۵، صفحه۱۸۸</ref> در سوره زمر آمده است که تنها خردمندان هستند که پند می‌پذیرند:{{قرآن|إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ‌ أُولُو الْأَلْبَابِ|ترجمه=تنها خردمندانند كه پند پذيرند.|سوره=زمر|آیه=۹}} در آیه ۲۱ این سوره دگرگونی‌های طبیعیت از قبیل باران و چشمه‌های آب در زمین و کشت و زرع و سپس خشکی و زردی آن را نشانه‌هایی می‌داند که برای خردمندان پند و ذکر است. در آیه ۲۹ [[سوره صاد]] می‌فرماید ما این قرآن را بر تو نازل کردیم تا در آیات بیاندیشند و خردمندان هستند که پند می‌پذیرند. در این آیه خردمندان کسانی هستند که درباره آیات تدبر می‌کنند. در آیه ۵۲ [[سوره ابراهیم]] گفته شده که این قرآن ابلاغ شده است تا مردم انذار یابند و بدانند که خداوند معبودی یگانه است و برای اینکه خردمندان پند بگیرند.


در آیه ۷ سوره [[آل‌عمران]]، گفته شده که تأویل آیات متشابه را تنها خداوند و راسخون در علم می‌دانند؛ سپس آمده است که تنها خردمندان پند می‌پذیرند. از این رو شاید کلمه اولوالاباب با راسخون در علم اشتراک داشته باشند و از جهت مصداقی یکی باشند.
در آیه ۷ سوره [[آل‌عمران]]، گفته شده که تأویل آیات متشابه را تنها خداوند و راسخون در علم می‌دانند؛ سپس آمده است که تنها خردمندان پند می‌پذیرند. از این رو شاید کلمه اولواالاباب با راسخون در علم اشتراک داشته باشند و از جهت مصداقی یکی باشند.


در سوره غافر، پس از آنکه می‌گوید که موسی را هدایت کردیم و تورات را به میراث آوردیم آمده است: {{قرآن|هُدًى وَذِكْرَ‌ىٰ لِأُولِي الْأَلْبَابِ|ترجمه=[كه‌] رهنمود و يادكردى براى خردمندان است.|سوره=غافر|آیه=۵۴}}
در [[سوره غافر]]، پس از آنکه می‌گوید که موسی را هدایت کردیم و تورات را به میراث آوردیم آمده است: {{قرآن|هُدًى وَذِكْرَ‌ىٰ لِأُولِي الْأَلْبَابِ|ترجمه=[كه‌] رهنمود و يادكردى براى خردمندان است.|سوره=غافر|آیه=۵۴}}


در آیات ۴۳ سوره صاد، ۱۹ [[سوره رعد]] و ۲۶۹ [[سوره بقره]] درباره اینکه خردمندان پند پذیرند آمده است.  
در آیات ۴۳ سوره صاد، ۱۹ [[سوره رعد]] و ۲۶۹ [[سوره بقره]] درباره اینکه خردمندان پند پذیرند آمده است.  


در [[سوره یوسف]] داستان گذشتگان را عبرتی برای خردمندان می‌داند: {{قرآن|لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَ‌ةٌ لِّأُولِي الْأَلْبَابِ ۗ|ترجمه=به راستى در سرگذشت آنان، براى خردمندان عبرتى است.|سوره=یوسف|آیه=۱۱۱}} و در جایی دیگر، خلقت آسمان و زمین و اختلاف شب و روز را نشانه‌هایی برای خردمندان می داند.<ref>آیه ۱۹۰ سوره آل‌عمران</ref>
در [[سوره یوسف]] داستان گذشتگان را عبرتی برای خردمندان می‌داند: {{قرآن|لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَ‌ةٌ لِّأُولِي الْأَلْبَابِ ۗ|ترجمه=به راستى در سرگذشت آنان، براى خردمندان عبرتى است.|سوره=یوسف|آیه=۱۱۱}} و در جایی دیگر، خلقت آسمان و زمین و اختلاف شب و روز را نشانه‌هایی برای خردمندان می‌داند.<ref>آیه ۱۹۰ سوره آل‌عمران</ref>
=== خطاب به اولوا الاباب و دعوت به تقوا ===
=== خطاب به اولوا الاباب و دعوت به تقوا ===
در بسیاری از آیات خردمندان مورد خطاب خداوند است. در سوره بقره به خردمندان می‌گوید از من پروا کنید: {{قرآن|وَاتَّقُونِ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ|ترجمه=و‌ ای خردمندان! از من پروا کنید.|سوره=بقره|آیه=۱۹۷}} و در آیه ۱۷۹ می‌گوید باشد که تقوا بورزید: {{قرآن|وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ|ترجمه=و‌ ای خردمندان، شما را در قصاص زندگانی است، باشد که به تقوا گرایید.|سوره=بقره|آیه=۱۷۹}} در جایی دیگر هم خردمندان را دعوت به تقوا می‌کند: {{قرآن|فَاتَّقُوا اللَّـهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ الَّذِينَ آمَنُوا ۚ قَدْ أَنزَلَ اللَّـهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرً‌ا|ترجمه=پس اى خردمندانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا بترسيد. راستى كه خدا سوى شما تذكارى فرو فرستاده است.|سوره=طلاق|آیه=۱۰}} و در آیه ۱۰۰ سوره طلاق هم خردمندان را به تقوا فرامی‌خواند: {{قرآن|قُل لَّا يَسْتَوِي الْخَبِيثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيثِ ۚ فَاتَّقُوا اللَّـهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ|ترجمه=بگو: «پليد و پاك يكسان نيستند، هر چند كثرت پليد[ها] تو را به شگفت آورد. پس اى خردمندان، از خدا پروا كنيد، باشد كه رستگار شويد.»|سوره=مائده|آیه=۱۰۰}}
در بسیاری از آیات خردمندان مورد خطاب خداوند است. در سوره بقره به خردمندان می‌گوید از من پروا کنید: {{قرآن|وَاتَّقُونِ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ|ترجمه=و‌ ای خردمندان! از من پروا کنید.|سوره=بقره|آیه=۱۹۷}} و در آیه ۱۷۹ می‌گوید باشد که تقوا بورزید: {{قرآن|وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ|ترجمه=و‌ ای خردمندان، شما را در قصاص زندگانی است، باشد که به تقوا گرایید.|سوره=بقره|آیه=۱۷۹}} در جایی دیگر هم خردمندان را دعوت به تقوا می‌کند: {{قرآن|فَاتَّقُوا اللَّـهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ الَّذِينَ آمَنُوا ۚ قَدْ أَنزَلَ اللَّـهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرً‌ا|ترجمه=پس اى خردمندانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا بترسيد. راستى كه خدا سوى شما تذكارى فرو فرستاده است.|سوره=طلاق|آیه=۱۰}} و در آیه ۱۰۰ سوره طلاق هم خردمندان را به تقوا فرامی‌خواند: {{قرآن|قُل لَّا يَسْتَوِي الْخَبِيثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيثِ ۚ فَاتَّقُوا اللَّـهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ|ترجمه=بگو: «پليد و پاك يكسان نيستند، هر چند كثرت پليد[ها] تو را به شگفت آورد. پس اى خردمندان، از خدا پروا كنيد، باشد كه رستگار شويد.»|سوره=مائده|آیه=۱۰۰}}
۱۵٬۰۶۹

ویرایش