امتحان الهی در قرآن
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
منظور از امتحان الهی در قرآن چیست؟ لطفاً با استناد به آیات، به‌طور کامل توضیح دهید؟
هدف از امتحان الهی
آزمايش و امتحان يك برنامه و سنّت حتمى الهى است.[۱]
.امتحان خدا یعنی انسان را در بوته سختیها قرار دادن برای اینکه خودش به اختیار خودش، خودش را به کمال برساند.[۲] خداوند مرگ و حیات را خلق کرد تا اعمال خوب و بد مشخص شوند. (آیه دو ملک)
از آنجا که نظام حیات در جهان هستی، نظام تکامل و پرورش بوده و تمامی موجودات زنده مسیر تکامل را می‌پیمایند، تمام انسان‌ها، اعم از انبیاء و اولیا و خواص و عوام، طبق این قانون باید آزمایش و امتحان شده و استعدادهای خود را شکوفا سازند، گرچه امتحانات الهی از تنوع خاصی برخوردارند، برخی با وفور نعمت و کامیابی‌ها و برخی دیگر با حوادث سخت و ناگوار و شکست‌ها همراهند، اما هیچ‌کس از این سنت الهی مستثنی نیست. امتحان الهی به‌عنوان تربیت و سنت عمومی، انسان‌های خوب و بد را بازمی‌شناساند.[۳]
امتحان الهی امری حتمی و اجتناب ناپذیر است که همه انسان‌ها را شامل می‌شود.[۴]
امتحان شدن حضرت ابراهیم: ﴿بخاطر آورید هنگامی که خداوند ابراهیم(ع) را با وسایل گوناگون آزمود و او به خوبی از عهده این آزمایش‌ها برآمد.﴾(بقره:۱۲۴)
آیه ۲ عکبوت:آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم، رها مى‌شوند و مورد آزمايش قرار نمى‌گيرند؟ محک زدن ایمان. آیه ۷ کهف. آیه ۱۴۲ آل عمران.
صبر و تقوا در مقابل امتحان الهی
امتحان، از جمله سنّت هاى قطعى و فراگير و مستمرّ الهى است.[۵]
صبر، تقوا، ذکر خدا، رمز توفيق انسان در برابر آزمايش الهى.[۶]
آیه ۱۵۵ بقره. صبر اسماعیل صافات (37) 102 و 103 و 106. ۲۱۴ بقره. ۲۰ فرقان.
خداوند بندگانش را هم به وسيله آنچه دوست مىدارند مىآزمايد و هم به وسيله آنچه نفرت دارند، تا حقيقت هركدام نمايان گردد. ازاينرو، هركس كه در هنگام آسايش سپاسگزار باشد و در هنگام سختى شكيبا، از زمره اخلاصمندان و مؤمنان است و پاداش و مزد خود را دارد و هر كسى كفران بورزد و گردنكشى كند، او از افرادى محسوب مى‌شود كه استحقاق عذاب را دارند.[۷]
راه پيروزى در آزمايش‌هاى الهى چند چيز است:الف: صبر و مقاومت.ب: توجّه به گذرا بودن حوادث و مشكلات.ج: توجّه به تاريخ گذشتگان كه چگونه مشكلات را پشت سر گذاردهاند.د: توجّه به اينكه همه مشكلات ما در منظر و ديد خداست و همه چيز حساب دارد.[۸]
مصادیق آزمایش الهی
آيات قرآن نمونه‌هايى از امورى كه انسان با آنها امتحان مى‌شود، از قبيل ترس، گرسنگى، زيان‌هاى مالى و مرگ فرزندان، پيامبران و دستورهاى خداوند، و به‌طور كلّى از نظر قرآن، شرور و خيرها نيز از آزمايش‌هاى الهى محسوب مى‌شوند.[۹]
انسان با هر خیر و شری مورد آزمایش الهی قرار می‌گیرد. همه نعمت ها اعم از مال و فرزند و خانواده و تمام زینت های دنیا و نیز همه بلایا و مصایب مانند مرگ نزدیکان، فقر، گرفتاری و... از مصادیق الهی است.[۱۰]
مسئله آزمايش الهى در قرآن به دو صورت مطرح گرديده است: گاهى به صورت كلى و اين كه افراد در كشاكش زندگى، مورد آزمون قرار مى گيرند. ومحك آن راستگو را از دروغگو جدا مى سازد وگاهى ديگر، به صورت ملموس وعينى و با تشريح سرگذشت امت هاى پيشين، كه مورد آزمايش قرار گرفته اند و گروهى رفوزه و گروهى نيز پيروز شده اند.[۱۱]
مطالعه بیشتر
۱ـ علامه طباطبایی، المیزان، ترجمه موسوی، ج۴، ص۵۲ به بعد.
۲ـ غفاری، ابوالحسن، سنت امتحان در زندگی انسان، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
منابع
- ↑ تفسير نور، قرائتی محسن، ج۱، ص: ۲۴۰
- ↑ مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۲۸، ص۵۳۶
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه موسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۵۲.
- ↑ آیه ۱۶ سوره توبه
- ↑ دانشنامه قرآن و حديث، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱۵، ص۴۳۸
- ↑ فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، ج۴، ص۲۹۱
- ↑ ترجمه تفسير كاشف، مغنیه، ج5، ص: 448
- ↑ تفسير نور، قرائتی محسن، ج۱، ص: ۲۳۹
- ↑ انوار هدايت، مجموعه مباحث اخلاقى، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱،ص۴۷
- ↑ سوره فجر آیه ۱۵ و ۱۶، سوره انبیاء آیه ۳۵، سوره بقره آیه ۱۵۵، سوره تغابن آیه ۳۱، سوره کهف آیه ۷،
- ↑ منشور جاويد، سبحانى، شیخ جعفر، ج۱۳، ص۳۰۰