امتحان الهی در قرآن

نسخهٔ تاریخ ‏۹ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۲۱:۱۹ توسط 185.181.182.102 (بحث) (جایگزینی متن - '<span></span>' به '')
سؤال

منظور از امتحان الهی در قرآن چیست؟ لطفاً با استناد به آیات، به‌طور کامل توضیح دهید؟

از آنجا که نظام حیات در جهان هستی، نظام تکامل و پرورش بوده و تمامی موجودات زنده مسیر تکامل را می‌پیمایند، تمام انسان‌ها، اعم از انبیاء و اولیا و خواص و عوام، طبق این قانون باید آزمایش و امتحان شده و استعدادهای خود را شکوفا سازند، گرچه امتحانات الهی از تنوع خاصی برخوردارند، برخی با وفور نعمت و کامیابی‌ها و برخی دیگر با حوادث سخت و ناگوار و شکست‌ها همراهند، اما هیچ‌کس از این سنت الهی مستثنی نیست. امتحان الهی به‌عنوان تربیت و سنت عمومی، انسان‌های خوب و بد را بازمی‌شناساند.[۱]

امتحان الهی امری حتمی و اجتناب ناپذیر است که همهٔ انسان‌ها را شامل می‌شود: ﴿آیا پنداشته‌اید که به خود واگذار می‌شوید، و خداوند کسانی را که از میان شما جهاد کرده و غیر از خدا و فرستاده او و مؤمنان، محرم اسراری نگرفته‌اند، معلوم نمی‌دارد؟ و خدا به آنچه انجام می‌دهید آگاه است.(توبه:۱۶)

شیوه‌ها و ابزارهای امتحان الهی

امتحان به وسیله نعمت و دارائی یا فقر و تنگدستی

﴿و اما انسان وقتی پروردگارش به عنوان آزمایش آبرو و نعمتش دهد، می‌گوید پروردگارم احترامم کرده و امّا وقتی که باز به عنوان آزمایش رزقش را تنگ می‌گیرد، می‌گوید پروردگارم خوارم شمرده است.(فجر:۱۵و۱۶)

امتحان به وسیله شریعت و روشن ساختن مسیر بندگی

﴿ما راه را به انسان نشان دادیم خواه شاکر باشد و خواه کفران کند.(دهر:۳)

امتحان به وسیله اعطای حیات و گرفتن آن

﴿او کسی است که مرگ و زندگی را آفرید، تا شما را آزمایش کند که کدامین نفر بهتر عمل می‌کند.(ملک:۲)

امتحان شدن حضرت ابراهیم

﴿بخاطر آورید هنگامی که خداوند ابراهیم(ع) را با وسایل گوناگون آزمود و او به خوبی از عهده این آزمایش‌ها برآمد.(بقره:۱۲۴)

امتحان به وسیله خیر و شر

﴿شما را به خیر و شر می‌آزماییم.(انبیاء:۳۵)

امتحان به وسیله ترس، گرسنگی، نقصان در اموال و انفس

﴿قطعاً همه شما را به اندکی ترس و گرسنگی و کاهش در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها آزمایش می‌کنیم.(بقره:۱۵۵)

امتحان با اولاد و اموال

﴿جز این نیست که اموال و اولاد شما آزمایش هستند و حال آن‌که مزد فراوان نزد خدا است.(تغابن:۳۱)

امتحان با زینت‌های زمینی

﴿ما آنچه در روی زمین است، برای زمین زینتی فریبنده قرار دادیم تا مردم را بیازماییم که کدام یک از حیث عمل بهترند.(کهف:۷)[۲]

امتحان در میدان جهاد

﴿اگر به شما آسيبى رسيده، آن قوم را نيز آسيبى نظير آن رسيد؛ و ما اين روزها [ى شكست و پيروزى‏] را ميان مردم به نوبت مى‏‌گردانيم‏.(آل‌عمران:۱۴۰)

﴿آيا پنداشتيد كه داخل بهشت می‌شويد، بی آنكه خداوند جهادگران و شكيبايان شما را معلوم بدارد؟(آل‌عمران:۱۴۲)



مطالعه بیشتر

۱ـ علامه طباطبایی، المیزان، ترجمه موسوی، ج۴، ص۵۲ به بعد.

۲ـ غفاری، ابوالحسن، سنت امتحان در زندگی انسان، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.


منابع

  1. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه موسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۵۲.
  2. کهف / ۷