امام علی(ع) و تحویل ندادن قاتلان عثمان به معاویه: تفاوت میان نسخه‌ها

قصاص نکردن قاتلان عثمان توسط امام علی(ع)

در پاسخ باید گفت؛ معاویه نه تنها یاران علیA، بلکه خود آن حضرت را نیز عامل قتل عثمان، معرفی می‌کرد<ref>محمدبن‌جریر طبری، همان، ج۶، ص۲۵۱۹؛ نصربن‌مزاحم منقری، همان، ص۷۰ و، ص۷۳.</ref> و او تلاش داشت به این وسیله، اعمال خویش را توجیه کند و بهانه‌ای برای مخالفت با علیA داشته باشد. بهانه‌ای که راه دست‌یابی او را به خلافت، هموار می‌کرد.

۱. در زمان محاصرهٔ «دارالاماره»، عثمان توسط مخالفان، (که قریب ۲ ماه طول کشید)،<ref>ر. ک. محمدبن‌جریرطبری، ج۹، ص۳۷۸۹.</ref> معاویه با وجود قدرت لازم، به تقاضای کمک عثمان، هیچ توجهی نکرد؛<ref>ر. ک. احمدبن‌یحیی بلاذری، انساب‌الاشراف، همان، ج۲، ص۲۸۷؛ ابن‌واضح یعقوبی، همان، ج۲، ص۷۲؛ ابن‌اعثم کوفی، همان، ص۵۴۸.</ref> او می‌دانست که در این شرایط اگر عثمان کشته شود، می‌تواند از کشتن او سود ببرد و از این شرایط به نفع خود استفاده کند. یعقوبی در این رابطه می‌نویسد: عثمان در خانه‌اش محاصره بود و بیش از همه طلحه و زبیر و عایشه، مردم را علیه او تحریک می‌کردند. پس به معاویه نوشت و از او خواست که با شتاب، نزد وی آید. معاویه با دوازده هزار نفر رهسپار مدینه شد، سپس به سپاهیانش گفت: در مرزهای شام بمانید تا من نزد امیرالمؤمنین بروم و از کار او، نیک آگاه گردم. معاویه نزد عثمان آمد و چون از شمارهٔ لشکر پرسید، گفت: آمده‌ام که رأی تو را بدانم و آن‌گاه نزد آنان بازگردم و ایشان را به مدینه آورم. عثمان گفت: نه به خدا قسم! لیکن تو خواستی که من کشته شوم سپس بگویی که منم صاحب خون، برگرد و مردم را نزد من برسان. معاویه بازگشت و به سوی او برنگشت تا کشته شد.<ref>ابن‌واضح یعقوبی، همان، ج۲، ص۷۲.</ref>

۲. ادّعای مشارکت حضرت علیA در قتل عثمان، سخن ناحقّی بود که از طرف معاویه بیان می‌شد. در حالی که حضرت علیA، سخت مخالف کشته شدن عثمان بود. آن حضرت کشته شدن عثمان را، مساوی با باز شدن درهای فتنه، قلمداد کرده بود و در عمل برای کشته نشدن عثمان، تلاش‌های فراوانی نمود.<ref>ر. ک. محمدبن‌جریر طبری، همان، ج۶، ص۲۲۱۳؛ نهج‌البلاغه، همان، خطبه ۱۶۴.</ref>

۳. نکتهٔ بعد آن که اصل، تقاضای تحویل قاتلان عثمان به معاویه نیز، فاقد مشروعیّت و اعتبار است؛ زیرا اوّلاً: اگر قرار بر خون‌خواهی و محاکمهٔ قاتلان باشد، با وجود خلیفهٔ مشروع الهی و مردمی و همچنین اولیای دم، نوبت به معاویه نمی‌رسد. عثمان، فرزندانی داشت و آن‌ها ولیّ‌دم پدرشان بودند. این موضوع ارتباطی به معاویه نداشت، علاوه بر این؛ اگر به فرض هم بپذیریم که علیA می‌توانست قاتلان عثمان را به معاویه تحویل دهد، این کار، نوعی مشروعیت بخشیدن و رسمیت دادن حکومت وی در شام محسوب می‌شد؛ در حالی که وی یک حاکم مخلوع و معزول از طرف علیA بود، که حکم یاغی پیدا کرده بود. حضرت علیA فرموده بود: … راه قانونی حل این مسئله این است که: نخست معاویه اعلام تبعیت کند و بیعت کند، سپس اگر ادعایی دارد، در دادگاه مطرح کند.<ref>نهج‌البلاغه، همان، نامه ۶۴؛ احمدبن‌علی طبرسی، الاحتجاج، همان، ج۱، ص۱۸؛ محمدباقر مجلسی، همان، ج۳۲، ص۵۷۰؛ میرحامدحسین لکهنوی، همان، ج۳، ص۲۴۰.</ref>