امام زمان(ع) در تفاسیر اهل‌سنت: تفاوت میان نسخه‌ها

ابرابزار
جز (ابرابزار)
(ابرابزار)
 
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
در تفاسیر اهل سنت چه آیاتی بر وجود مقدس امام زمان(عج) و قیام آن حضرت تفسیر شده است؟
در تفاسیر اهل سنت چه آیاتی بر وجود امام زمان(عج) و قیام آن حضرت تفسیر شده است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
پیروان ادیان سه گانهٔ آسمانی (مسلمانان، مسیحیان، یهودیان) باور دارند آیندهٔ نهایی مسیر زندگی خاکی، پیروزی ایمان بر کفر، حاکمیت حق و علم و عدالت، وراثت زمین به صالحان، پایان خرافات و گمراهی و ستم و هرگونه انحراف است. آنان همچنین اتفاق نظر دارند شخصی که خداوند عهد و پیمانش را به دست او تحقق می‌بخشد، از فرزندان حضرت ابراهیم – علیه السلام - بوده است، و شریعتی که بر اساس آن حکومت می‌کند دین پیامبری است که خداوند در آخر زمان، وی را مبعوث می‌کند…»}}<ref>فصلنامه تخصصی انتظار، سال اوّل، شماره اول، پاییز ۱۳۸۰، صاحب امتیاز بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، ص۱۷۱، مقاله سامی بدری.</ref>
{{درگاه|مهدویت}}
{{مهدویت-عمودی}}
تفاسیر [[اهل سنت]] برخی از آیات [[قرآن]] را در رابطه با وجود و قیام [[حضرت مهدی(ع)]] تفسیر و روایاتی را در این باره ذکر نموده‌اند:


آیاتی از قرآن کریم درباره حضرت مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه شریف ـ است و روایات فراوانی نیز عهده‌دار تفسیر آن آیاتند و اکنون برخی از آن آیات که از منظر مفسران اهل سنت به حضرت مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه شریف ـ اختصاص دارند را بررسی می‌کنیم.
۱. {{قرآن|هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَیٰ وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ|ترجمه=او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند!|سوره=توبه|آیه=۳۳}}
* در تفسیر قرطبی آمده است: «پیروزی اسلام بر دیگر ادیان، هنگام [[قیام مهدی(ع)]] است. در آن زمان، مردمان یا باید مسلمان شوند یا جزیه دهند؛ و این که گفته شده است مهدی همان [[عیسی مسیح در منابع مسیحی و اسلامی|عیسی]] است، نادرست است زیرا اخبار صحیح به گونه‌ای متواتر وارد شده که مهدی از خاندان پیامبر(ص) است.<ref>انصاری قرطبی، ابو عبدالله محمد بن احمد، الجامع الاحکام القرآن، تحقیق عبدالرزاق المهدی، چاپ دارالکتاب العربی، ۱۴۱۸ه‍، ج۸، ص۱۱۱.</ref>
* در کتاب البیان در تفسیر این آیه آمده است: کسی که خدا او را بر همه [[ادیان]] چیره می‌گرداند، مهدی از فرزندان [[فاطمه(س)|فاطمه]] است.<ref>سید مؤمن بن حسن الشبلنجی، نورالابصار، چاپ دارالجیل، ص۳۴۳.</ref>
* در تفسیر کشف الاسرار که از تفاسیر معتبر اهل سنت است در شرح این آیه می‌گوید: رسول در این آیه [[حضرت محمد]](ص) است و هدی و هدایت قرآن و ایمان است و دین حق، اسلام است و خدا این دین را بر دیگر ادیان برتری می‌دهد، چنان‌که دینی نماند مگر این که اسلام بر آن غالب آید؛ و این اتفاق بعد از این رخ خواهد داد و هنوز محقق نشده است.<ref>میبدی رشید الدین، امام احمد، (از عالمان قرن پنجم)، کشف الاسرار، ج۴، ص۱۱۹–۱۲۰.</ref>
* فخر رازی در تفسیرش در ذیل آیه{{قرآن| لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدّینِ کُلّهِ}} در یکی از پاسخ‌های این شبهه که اسلام هنوز بر همه ادیان غلبه نکرده است از قول سدی می‌گوید که این غلبه در زمان خروج مهدی تحقق پیدا می‌کند و در آن زمان کسی باقی نمی‌ماند مگر اینکه داخل در اسلام شده باشد.<ref>فخر الدین محمد بن عمر التمیمی الرازی الشافعی، التفسیر الکبیر أو مفاتیح الغیب، بیروت، دار الکتب العلمیة، چ۱، ۱۴۲۱هـ / ۲۰۰۰م، ج۱۶ ص۳۳.</ref>
* سیوطی در الدرالمنثور در تفسیر آیه که خزی و خواری کفار را وعده داده است می‌گوید که این خزی برای آنان زمانی تحقق پیدا می‌کند که مهدی قیام کند.<ref>جلال الدین سیوطی، عبد الرحمن بن الکمال، الدرالمنثور، بیروت، دار الفکر، ۱۹۹۳م، ج۱، ص۲۶۴.</ref> و نیز می‌گوید از ابن‌عباس نقل شده که پیامبر(ص) فرمود: اصحاب کهف از اعوان مهدی هستند.<ref>الدرالمنثور، ج۵، ص۳۷۰.</ref> و در موارد متعدد دیگر روایاتی را از کتاب‌های حدیثی اهل سنت در این تفسیر خود انعکاس داده است.<ref>رک: الدرالمنثورج۷، ص ۴۸۳–۴۸۵.</ref>


۱. {{قرآن|هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ<ref>توبه/۳۳.</ref>
در تفسیر ابن ابی حاتم و تفسیر ابن کثیر نیز تحقق خزی کفار در دنیا بر ظهور و خروج حضرت مهدی(عج) متوقف شده است.<ref>ابن ادریس رازی، عبد الرحمن بن محمد، تفسیر ابن ابی حاتم، صیدا، المکتبة العصریة، تحقیق: أسعد محمد الطیب؛ ابن کثیر دمشقی، إسماعیل بن عمر أبو الفداء، تفسیر ابن کثیر (تفسیر القرآن العظیم)، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref>


«او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان را خوش نیاید»
آلوسی درباره مهدویت مطالبی زیادی را در تفسیر روح المعانی بیان داشته است که به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌شود:
او در ذیل آیه {{قرآن| قلْ إِنِّی أَخافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذابَ یَوْمٍ عَظیم‏}} بعد از ذکر مطالبی می‌گوید: در بعضی اخبار آمده است که هنگامی که باد شدید می‌وزید پیامبر خدا صورتش زرد می‌شد و می‌فرمود که من می‌ترسم ازینکه [[روز قیامت]] برپا شود. این روایات و سخنانی که به رسول خدا نسبت داده شده صحیح نیست؛ زیرا قیامت بعد از [[ظهور مهدی]] و عیسی و خروج [[دجال کیست؟|دجال]] و طلوع شمس از مغرب و سایر امارات و نشانه‌های که هنوز محقق نشده است برپا می‌شود.<ref>آلوسی بغدادی، شهاب الدین سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ج۷، ص ۱۱۱ و ج۱۳، ص۱۷۱.</ref>


در تفسیر قرطبی آمده است: «پیروزی اسلام بر دیگر ادیان، هنگام قیام مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه شریف ـ است در آن زمان، مردمان یا باید مسلمان شوند یا جزیه دهند؛ و این که گفته شده است مهدی همان عیسی است نادرست است زیرا اخبار صحیح به گونه ای متواتر وارد شده که مهدی از خاندان پیامبر(ص) است …»}}<ref>انصاری قرطبی، ابو عبدالله محمد بن احمد، الجامع الاحکام القرآن، تحقیق عبدالرزاق المهدی، چاپ دارالکتاب العربی، ۱۴۱۸ه‍، ج۸، ص۱۱۱.</ref>
۲. {{قرآن|بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ۚ|ترجمه=آنچه خداوند برای شما باقی گذارده (از سرمایه‌های حلال)، برایتان بهتر است اگر ایمان داشته باشید!|سوره=هود|آیه=۸۶}}.
* در تفسیر نور الابصار آمده است: چون (مهدی) ظهور کند، [[کعبه اولین خانه|کعبه]] را پایگاه خویش قرار می‌دهد و ۳۱۳ نفر از یارانش به او می‌پیوندند، آنگاه در نخستین سخن این آیه را تلاوت می‌کند: «بقیةالله بهتر است برای شما اگر ایمان بیاورید»، پس می‌گوید: «منم بقیةالله و خلیفه خدا و حجت او بر شما».<ref>مؤمن بن حسن مؤمن الشبلنجی، نورالابصار، چاپ دارالجیل، بیروت، ۱۴۰۹ هـ، ص۳۴۹.</ref>


و در کتاب البیان در تفسیر این آیه آمده است: «کسی که خدا او را بر همه ادیان چیره می‌گرداند، مهدی از فرزندان فاطمه است.<ref>سید مؤمن بن حسن الشبلنجی، نورالابصار، چاپ دارالجیل، ص۳۴۳.</ref> و تفسیر کشف الاسرار که از تفاسیر معتبر اهل سنت است در شرح این آیه می‌گوید: «رسول در این آیه حضرت محمد(ص) است و هدی و هدایت قرآن و ایمان است و دین حق، اسلام است و خدا این دین را بر دیگر ادیان برتری می‌دهد، چنان‌که دینی نماند مگر این که اسلام بر آن غالب آید؛ و این اتفاق بعد از این رخ خواهد داد و هنوز محقق نشده است.»<ref>میبدی رشید الدین، امام احمد، (از عالمان قرن پنجم)، کشف الاسرار، ج۴، ص۱۱۹–۱۲۰.</ref>
۳. {{قرآن|وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَسَاجِدَ اللَّهِ أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ وَسَعَیٰ فِی خَرَابِهَا ۚ أُولٰئِکَ مَا کَانَ لَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوهَا إِلَّا خَائِفِینَ ۚ لَهُمْ فِی الدُّنْیَا خِزْیٌ وَلَهُمْ فِی الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٌ|ترجمه=و کیست ستمکارتر از آن که مردم را از ذکر نام خدا در مساجد منع کند و در خرابی آن اهتمام و کوشش نماید؟ چنین گروه را نشاید که در مساجد مسلمین در آیند جز آنکه (بر خود) ترسان باشند. این گروه را در دنیا ذلت و خواری نصیب است و در آخرت عذابی بزرگ|سوره=بقره|آیه=۱۱۴}}
* سیوطی درباره عذاب دنیوی این افراد می‌نویسد: «خواری و ذلّت (آنان) در دنیا زمانی فرا می‌رسد که مهدی به پا خیزد و قسطنطنیه را فتح کند و آنان را بکشد.»<ref>سیوطی، جلال الدین، الدّر المنثور فی التفسیر بالمأثور، دارالفکر، چاپ دوم، ج۱، ص۲۶۴.</ref>و در تفسیر طبری و تفسیر کشف الاسرار<ref>تفسیر کسف الاسرار، ج۱، ص۳۲۵.</ref> نیز به همین مطلب که سیوطی نوشته است تصریح شده است.


۲. {{قرآن|بَقِیَّه اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ<ref>هود/۸۶.</ref> (اگر با ایمان باشید «بقیةالله» برای شما خیر است) در نور الابصار آمده است: «چون (مهدی) ظهور کند، کعبه را پایگاه خویش قرار می‌دهد و ۳۱۳ نفر از یارانش به او می‌پیوندند، آنگاه در نخستین سخن این آیه را تلاوت می‌کند «بقیةالله بهتر است برای شما اگر ایمان بیاورید»، پس می‌گوید: «منم بقیةالله و خلیفه خدا و حجت او بر شما.»}}<ref>مؤمن بن حسن مؤمن الشبلنجی، نورالابصار، چاپ دارالجیل، بیروت، ۱۴۰۹ هـ، ص۳۴۹.</ref>
۴. {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ|ترجمه=ای اهل ایمان! [در برابر حوادث] شکیبایی کنید، و دیگران را هم به شکیبایی وادارید، و با یکدیگر [چه در حال آسایش چه در بلا و گرفتاری] پیوند و ارتباط برقرار کنید و از خدا پروا نمایید تا رستگار شوید.|سوره=آل عمران|آیه=۲۰۰}}
* حافظ قندوزی از امام محمد باقر(ع) درباره این آیه روایت کرده است که فرمود: شکیبا باشید بر ادای فرائض و واجبات، و در برابر آزار دشمنان استقامت ورزید و با امام تان مهدی مرابطه نمائید.<ref>حسینی شیرازی، صادق، موعودِ قرآن، ترجمه مؤسسه الامام المهدی، چاپ ۱۳۶۰، ص۲۲، به نقل از ینابیع الموده، ص۵۰۶.</ref>


۳. و من أظلم ممن منع مسجد الله أن یذکر فیها اسمه و سعی فی خرابها اولئک ما کان لهم أن یدخلوها الا خائفین لهم فی الدنیا خزی و لهم فی الاخره عذاب عظیم» (کیست ستمکار تر از آن کس که از بردن نام خدا در مساجد او جلوگیری کرد و سعی در ویرانی آنها نمود؟ شایسته نیست آنان، جز با ترس و وحشت وارد این (کانونهای عبادت) شوند. بهرهٔ آنها در دنیا فقط رسوایی و خواری است و در آخرت عذاب عظیم (الهی)).
۵. {{قرآن|یَسْأَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْسَاهَا ۖ|ترجمه=همواره درباره قیامت از تو می‌پرسند که وقوع آنچه وقت است؟|سوره=اعراف|آیه=۱۸۷}}.
* حافظ قندوزی از مفضل بن عمر از امام جعفر صادق(ع)، روایت کرده است که فرمود: (منظور از) ساعت قیام قائم است.<ref>حسینی شیرازی، صادق، موعودِ قرآن، ص۴۴، به نقل از ینابیع الموده، ص۴۲۹.</ref>


سیوطی درباره عذاب دنیوی این افراد می‌نویسد: «خواری و ذلّت (آنان) در دنیا زمانی فرا می‌رسد که مهدی به پا خیزد و قسطنطنیه را فتح کند و آنان را بکشد.»<ref>سیوطی، جلال الدین، الدّر المنثور فی التفسیر بالمأثور، دارالفکر، چاپ دوم، ج۱، ص۲۶۴.</ref>و در تفسیر طبری و تفسیر کشف الاسرار<ref>تفسیر کسف الاسرار، ج۱، ص۳۲۵.</ref> نیز به همین مطلب که سیوطی نوشته است تصریح شده است.
۶. {{قرآن|اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ|ترجمه=بدانید که خدا زمین را پس از مردگی اش زنده می‌کند.|سوره=حدید|آیه=۱۷}}.
* حافظ قندوزی می‌نویسد: «خداوند آنرا توسط «قائم» زنده می‌سازد، پس در آن ایجاد عدالت کند و زمین را توسط [[عدل الهی|عدل]]، پس از مردنش به واسطه ظلم، زنده سازد.»<ref>حسینی شیرازی، صادق، موعودِ قرآن، ص۱۳۹، به نقل از ینابیع الموده، ص۵۱۴.</ref>


۴. {{قرآن|یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ<ref>آل عمران/۲۰۰.</ref> (ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صبر کنید و مقاومت ورزید و مرابطه کنید و از خدا بترسید، باشد که رستگار شوید)
۷. {{قرآن|فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالنُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنَا ۚ|ترجمه=پس به خدا ایمان آرید و به رسول او و نور علم و حکمتی که (بندگان را در آیات قرآن) فرستاده‌ایم بگروید|سوره=تغابن|آیه=۸}}
* علاّمه قبیسی می‌نویسد: حافظ ابو جعفر محمد بن جریر طبری گفت در [[حجة الوداع]] پیامبر(ص) فرمود: ای مردم، {{قرآن|آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا}} سپس فرمود: نور در من است، سپس در علی است، و بعد در نسل وی باشد تا قائم مهدی.<ref>همان، موعودِ قرآن، ص۱۴۶، به نقل از، ماذا فی التاریخ، ج۳، ص۱۴۷–۱۴۵.</ref>


حافظ قندوزی ازامام محمد باقر(ع) درباره این آیه روایت کرده است که فرمود: شکیبا باشید بر ادای فرائض و واجبات، و در برابر آزار دشمنان استقامت ورزید و با امام تان مهدی مرابطه نمائید.}}<ref>حسینی شیرازی، صادق، موعودِ قرآن، ترجمه مؤسسه الامام المهدی، چاپ ۱۳۶۰، ص۲۲، به نقل از ینابیع الموده، ص۵۰۶.</ref>
۸. {{قرآن|حَتَّیٰ إِذَا رَأَوْا مَا یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ نَاصِرًا وَأَقَلُّ عَدَدًا|ترجمه=[اینان همواره شما را ضعیف و ناتوان و بی یار می‌شمارند] تا زمانی که آنچه را [از عذاب] وعده داده می‌شوند ببینند، پس به زودی آگاه می‌شوند چه کسی یاورش ناتوان‌تر و نفراتش کمتر است؟|سوره=جن|آیه=۲۴}}
* حافظ قندوزی از امام سجاد(ع) در تفسیر این آیه نقل می‌کند که «ما یوعدون» (آنچه وعده داده می‌شوند) در این آیه «قائم» مهدی و اصحاب و یاران اویند؛ و هنگامی که «قائم» ظهور کند دشمنان او ضعیف تر و عددشان کمتر است.<ref>موعود قرآن، به نقل از ینابیع الموده، ص۵۱۵.</ref>


۵. {{قرآن|... یسْئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَه أَیَّانَ مُرْساها<ref>اعراف/۱۸۷.</ref> (از تو درباره ساعت می‌پرسند که زمان وقوع آن کی است) حافظ قندوزی از مفضل بن عمر از امام جعفر صادق(ع)، روایت کرده است که فرمود: «(منظور از) ساعت قیام قائم است.»}}<ref>حسینی شیرازی، صادق، موعودِ قرآن، ص۴۴، به نقل از ینابیع الموده، ص۴۲۹.</ref>
۶. {{قرآن|اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها<ref>حدید/۱۷.</ref> (بدانید که خدا زمین را پس از مرگش احیاء می‌کند) حافظ قندوزی می‌نویسد: «خداوند آنرا توسط «قائم» زنده می‌سازد، پس در آن ایجاد عدالت کند و زمین را توسط عدل، پس از مردنش به واسطه ظلم، زنده سازد.»}}<ref>حسینی شیرازی، صادق، موعودِ قرآن، ص۱۳۹، به نقل از ینابیع الموده، ص۵۱۴.</ref>
۷. {{قرآن|فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ<ref>تغابن/۸.</ref> (پس ایمان آرید به خدا و رسول و نوری که فرود آوردیم، و خداوند بدانچه کنید آگاه است)
علاّمه قبیسی می‌نویسد حافظ ابوجعفر محمد بن جریر طبری گفت در حجه الوداع پیامبر(ص) فرمود: ای مردم، {{قرآن|آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا}} سپس فرمود: نور در من است، سپس در ـ علی است، و بعد در نسل وی باشد تا قائم مهدی.}}<ref>همان، موعودِ قرآن، ص۱۴۶، به نقل از، ماذا فی التاریخ، ج۳، ص۱۴۷–۱۴۵.</ref>
۸. {{قرآن|حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً<ref>جن/۲۴.</ref> (تا وقتی که ببیند آنچه را وعده داده می‌شوند، پس به زودی بدانند که چه کسی از حیث یار ناتوان‌تر و از حیث عدد کمتر است)
حافظ قندوزی از امام سجاد(ع) در تفسیر این آیه نقل می‌کند که «ما یوعدون» (آنچه وعده داده
می‌شوند) در این آیه «قائم» مهدی و اصحاب و یاران اویند؛ و هنگامی که «قائم» ظهور کند دشمنان او ضعیف تر و عددشان کمتر است.<ref>موعود قرآن، به نقل از ینابیع الموده، ص۵۱۵.</ref>
گفتنی است که از منظر اهل سنت آیات فراوان دیگری درباره حضرت مهدی وجود دارد<ref>چون قصص/۵، انبیاء/۱۰۵، نساء/۵۹ و …</ref> که ذکر همه آنها در این پاسخنامه نمی‌گنجد.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}


== مطالعه بیشتر ==
== مطالعه بیشتر ==
# موعود قرآن، صادق حسینی شیرازی.
* ''موعود قرآن''، صادق حسینی شیرازی.
# در انتظار ققنوس، ترجمه مهدی علی‌زاده.
* ''در انتظار ققنوس''، ترجمه مهدی علی‌زاده.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


خط ۵۱: خط ۵۲:
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
| شاخه اصلی =
| شاخه اصلی =مهدویت
|شاخه فرعی۱ =
| شاخه فرعی۱ =مهدویت نزد اهل‌سنت
|شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =
  | تیترها =
  | تیترها =
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
| بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =شد
  | اولویت =
  | اولویت =ب
  | کیفیت =
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
۴۹۱

ویرایش