۶۰۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
=== موضع‌گیری در برابر اقدامات معاویه === | === موضع‌گیری در برابر اقدامات معاویه === | ||
طبق منابع تاریخی امام حسین(ع) بر علیه حکومت معاویه، اقدامی نکرد، اما برخی از تاریخ‌پژوهان با تکیه بر پاره‌ای شواهد و گفتگوهای بین آنها معتقدند که امام(ع) از نظر سیاسی، مشروعیت معاویه را نپذیرفت.<ref> | طبق منابع تاریخی امام حسین(ع) بر علیه حکومت معاویه، اقدامی نکرد، اما برخی از تاریخ‌پژوهان با تکیه بر پاره‌ای شواهد و گفتگوهای بین آنها معتقدند که امام(ع) از نظر سیاسی، مشروعیت معاویه را نپذیرفت.<ref>جعفریان، رسول، حیات فكرى و سیاسى امامان شیعه، قم، انصاریان، چاپ ششم، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۵.</ref> و در برخی موارد با سیاست‌های معاویه به مخالفت می‌پرداخت. | ||
اعتراض امام حسین(ع) به اقدام معاویه در کشتن افرادی چون [[حجر بن عدی]]، [[عمرو بن حمق خزاعی]] و [[عبدالله بن یحیی حضرمی]] در منابع بازتاب داشته است.<ref>دینوری، احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۴–۲۲۵؛ بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۲۰و۱۲۱؛ | اعتراض امام حسین(ع) به اقدام معاویه در کشتن افرادی چون [[حجر بن عدی]]، [[عمرو بن حمق خزاعی]] و [[عبدالله بن یحیی حضرمی]] در منابع بازتاب داشته است.<ref>دینوری، احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۴–۲۲۵؛ بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۲۰و۱۲۱؛ ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۰۲–۲۰۴.</ref> امام در نامه‌ای به معاویه کشتن یاران امام علی(ع) را محکوم کرد و ضمن نکوهش کارهای ناشایست معاویه، جهاد با وی را برای احیای دین لازم برشمرده و حکومتش را فتنه‌ای بزرگ برای [[امت]] اسلام قلمداد کرد.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۲۱و۱۲۲؛ ابن سعد، الطبقات الكبرى، بیروت، دار الكتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۴۴۰؛ طوسی، اختیار معرفة الرجال(رجال الكشی)، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ش، ص۵۰؛ ذهبی، شمس‌الدین، تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۶؛ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۲۰۶.</ref> | ||
زمانیکه معاویه در سال ۵۶ق بر خلاف مفاد [[صلح امام حسن|صلح‌نامه]] مبنی بر عدم حق انتخاب جانشین، مردم را به بیعت با یزید فراخواند،<ref> ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دار الفکر، بی‌تا، ج۸، ص۷۹.</ref> برخی از شخصیت‌ها از جمله امام حسین(ع) از بیعت خودداری کردند.<ref>http://ensani.ir/fa/article/45732/</ref> معاویه به مدینه رفت تا نظر بزرگان این شهر را برای ولایتعهدی یزید جلب کند.<ref>ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۰۴.</ref> امام حسین در مجلسی که معاویه و [[ابن‌عباس]] و برخی از درباریان و خاندان اموی حضور داشتند، معاویه را نکوهش کرد و با اشاره به خلق و خوی یزید، معاویه را از تلاش برای جانشینی او بر حذر داشت و ضمن تأکید بر جایگاه و حق خود، به ابطال استدلال‌های معاویه برای جلب بیعت با یزید پرداخت.<ref>ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۰۸–۲۰۹.</ref> | زمانیکه معاویه در سال ۵۶ق بر خلاف مفاد [[صلح امام حسن|صلح‌نامه]] مبنی بر عدم حق انتخاب جانشین، مردم را به بیعت با یزید فراخواند،<ref> ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دار الفکر، بی‌تا، ج۸، ص۷۹.</ref> برخی از شخصیت‌ها از جمله امام حسین(ع) از بیعت خودداری کردند.<ref>http://ensani.ir/fa/article/45732/</ref> معاویه به مدینه رفت تا نظر بزرگان این شهر را برای ولایتعهدی یزید جلب کند.<ref>ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۰۴.</ref> امام حسین در مجلسی که معاویه و [[ابن‌عباس]] و برخی از درباریان و خاندان اموی حضور داشتند، معاویه را نکوهش کرد و با اشاره به خلق و خوی یزید، معاویه را از تلاش برای جانشینی او بر حذر داشت و ضمن تأکید بر جایگاه و حق خود، به ابطال استدلال‌های معاویه برای جلب بیعت با یزید پرداخت.<ref>ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۰۸–۲۰۹.</ref> | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
همچنین در مجلس دیگری که عموم مردم در آن حضور داشتند، امام حسین در واکنش به سخنان معاویه درباره شایستگی یزید، خودش را به لحاظ فردی و خانوادگی برای خلافت سزاوارتر دانست و یزید را شراب‌خوار و اهل هوا و هوس معرفی کرد.<ref>ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۱۱.</ref> | همچنین در مجلس دیگری که عموم مردم در آن حضور داشتند، امام حسین در واکنش به سخنان معاویه درباره شایستگی یزید، خودش را به لحاظ فردی و خانوادگی برای خلافت سزاوارتر دانست و یزید را شراب‌خوار و اهل هوا و هوس معرفی کرد.<ref>ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۱۱.</ref> | ||
امام حسین(ع) در [[سال ۵۸ قمری]]، به علت فشار معاویه بر شیعیان،<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۸۹، ج۱، ص۳۹۲.</ref> خطبه‌ای اعتراض‌آمیز در [[منا]] خواند.<ref> | امام حسین(ع) در [[سال ۵۸ قمری]]، به علت فشار معاویه بر شیعیان،<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۸۹، ج۱، ص۳۹۲.</ref> خطبه‌ای اعتراض‌آمیز در [[منا]] خواند.<ref>حرانی، حسن بن شعبه، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق، ص۶۸.</ref> حسین بن علی(ع) در این [[خطبه]] ضمن برشمردن [[فضائل امام علی(ع)|فضائل امیرمؤمنان]] و [[اهل بیت]] و دعوت به [[امر به معروف و نهی از منکر]] و تأکید بر اهمیت این وظیفه اسلامی، وظیفه علما و لزوم قیام آنان در مقابل ستمگران و نیز زیان‌های سکوت عالمان در مقابل زورگویان را گوشزد کرد.<ref>حرانی، حسن بن شعبه، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق، ص۶۸.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|قیام نکردن امام حسین(ع) در زمان معاویه}} | {{همچنین ببینید|قیام نکردن امام حسین(ع) در زمان معاویه}} | ||
=== واکنش به خلافت یزید === | === واکنش به خلافت یزید === | ||
یزید پس از مرگ معاویه در [[۱۵ رجب]] [[سال ۶۰ هجری قمری| ۶۰ق]] به خلافت رسید<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۵؛ شیخ مفید، | یزید پس از مرگ معاویه در [[۱۵ رجب]] [[سال ۶۰ هجری قمری| ۶۰ق]] به خلافت رسید<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۵؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۲.</ref> و برای مشروعیت بخشیدن به حکومتش تصمیم گرفت از بزرگانی چون امام حسین(ع) که ولایتعهدی او را نپذیرفته بودند به اجبار [[بیعت]] بگیرد،<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۳۸.</ref> امام حسین(ع) از بیعت خودداری کرد<ref>ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، تحقیق و تعلیق حسین الغفاری، قم، مطبعة العلمیه، بی‌تا، ص۵؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۳.</ref> و همراه خانواده و یارانش از [[مدینه]] به [[مکه]] رفت.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۴.</ref> و در آنجا با استقبال مردم و [[عمره|عمره‌گزاران]] روبرو شد.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۶؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۶.</ref> امام بیش از چهار ماه در این شهر ماند.<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۶.</ref> | ||
[[شیعیان]] کوفه که از بیعت نکردن امام با خبر شده بودند، با نوشتن [[نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع)|نامه‌هایی]] او را به [[کوفه]] دعوت کردند.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۷–۱۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۶–۳۸.</ref> حسین بن علی، برای اطلاع از وضعیت کوفه، [[مسلم بن عقیل]] را به کوفه فرستاد. مسلم پس از مشاهده استقبال و بیعت مردم، امام حسین را به کوفه فراخواند<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۱.</ref> و او نیز همراه خانواده و یارانش در [[۸ ذی‌الحجه|هشتم ذی حجه]] از مکه به سمت کوفه حرکت کرد.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۶.</ref> | [[شیعیان]] کوفه که از بیعت نکردن امام با خبر شده بودند، با نوشتن [[نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع)|نامه‌هایی]] او را به [[کوفه]] دعوت کردند.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۷–۱۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۶–۳۸.</ref> حسین بن علی، برای اطلاع از وضعیت کوفه، [[مسلم بن عقیل]] را به کوفه فرستاد. مسلم پس از مشاهده استقبال و بیعت مردم، امام حسین را به کوفه فراخواند<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۱.</ref> و او نیز همراه خانواده و یارانش در [[۸ ذی‌الحجه|هشتم ذی حجه]] از مکه به سمت کوفه حرکت کرد.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۶.</ref> | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۰: | ||
== واقعه کربلا == | == واقعه کربلا == | ||
واقعه کربلا در پی خودداری امام حسین(ع) از [[بیعت]] با [[یزید]] رخ داد. حسین(ع) به دعوت [[کوفیان]]، همراه خانواده و یارانش به سوی کوفه حرکت کرد؛ اما در منطقه‌ای به نام [[ذو حسم]] با سپاهی به فرماندهی [[حر بن یزید ریاحی]] رو به رو گردید و مجبور شد مسیر حرکت خود را تغییر دهد.<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، | واقعه کربلا در پی خودداری امام حسین(ع) از [[بیعت]] با [[یزید]] رخ داد. حسین(ع) به دعوت [[کوفیان]]، همراه خانواده و یارانش به سوی کوفه حرکت کرد؛ اما در منطقه‌ای به نام [[ذو حسم]] با سپاهی به فرماندهی [[حر بن یزید ریاحی]] رو به رو گردید و مجبور شد مسیر حرکت خود را تغییر دهد.<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۰۸؛ ابن مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم و تعاقب الهمم، تحقیق: ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، ۱۳۷۹ش؛ ج۲، ص۶۷؛ ابن اثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۵۱.</ref> | ||
کاروان امام در روز [[۲ محرم|دوم محرم]] به کربلا رسید<ref>ابن اعثم، احمد، الفتوح، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۳؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۰۹؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۸۴؛ ابن مسکویه، تجارب | کاروان امام در روز [[۲ محرم|دوم محرم]] به کربلا رسید<ref>ابن اعثم، احمد، الفتوح، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۳؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۰۹؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۸۴؛ ابن مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم و تعاقب الهمم، تحقیق: ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۶۸.</ref> و در روز سوم محرم، لشکری از مردم [[کوفه]] به فرماندهی [[عمر بن سعد]] وارد [[کربلا]] شد.<ref>دینوری، احمد بن داوود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۸ش، ص۲۵۳؛ بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۶؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۰۹؛ ابن اثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، ۱۹۶۵م، ج۴، ص۵۲.</ref> بنابر گزارشات تاریخی چند مذاکره بین حسین بن علی و عمر سعد انجام شد؛<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۱۴؛ ابن مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم و تعاقب الهمم، تحقیق: ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، ۱۳۷۹ش؛ ج۲، ص۷۱.</ref> اما ابن زیاد جز به [[بیعت]] حسین(ع) با یزید یا جنگ راضی نشد.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۸۲؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۱۴؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۸۸.</ref> | ||
امام حسین(ع) در [[شب عاشورا]] پس از سخنرانی برای یارانش، بیعت را از آنان برداشت؛ اما آنان بر وفاداری و حمایت از او تأکید کردند.<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۱–۹۴.</ref> | امام حسین(ع) در [[شب عاشورا]] پس از سخنرانی برای یارانش، بیعت را از آنان برداشت؛ اما آنان بر وفاداری و حمایت از او تأکید کردند.<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۱–۹۴.</ref> | ||
جنگ در صبح [[روز عاشورا]] آغاز شد و پس از شهادت یاران و خویشاوندان امام(ع)،<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶؛ اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ص۸۰.</ref> خود نیز به میدان رفت و در عصرگاه همان روز شهادت رسید و [[شمر بن ذی‌الجوشن]]<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۲؛ خوارزمی، | جنگ در صبح [[روز عاشورا]] آغاز شد و پس از شهادت یاران و خویشاوندان امام(ع)،<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۶؛ اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ص۸۰.</ref> خود نیز به میدان رفت و در عصرگاه همان روز شهادت رسید و [[شمر بن ذی‌الجوشن]]<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۲؛ خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، قم، انوار الهدی، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۴۱؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۶۹.</ref> و به نقلی [[سنان بن انس]]<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۰–۴۵۳؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، چاپ احسان عباس، بیروت، ۱۹۶۸، ج۶، ص۴۴۱؛ اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ص۱۱۸؛ مسعودی، مروج‌الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۲.</ref> سر او را جدا کرد و در همان روز برای ابن زیاد فرستاده شد.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۴۱۱؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۶.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|قاتل امام حسین(ع)}} | {{همچنین ببینید|قاتل امام حسین(ع)}} | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
{{همچنین ببینید|مدت اسارت اهل‌بیت(ع) پس از واقعه کربلا}} | {{همچنین ببینید|مدت اسارت اهل‌بیت(ع) پس از واقعه کربلا}} | ||
[[دفن امام حسین(ع) و شهدای کربلا|دفن پیکر امام حسین(ع) و یارانش]] روز [[۱۱ محرم|۱۱]]<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۵.</ref> یا [[۱۳ محرم]] توسط گروهی از [[بنی اسد]] و بنابر نقلی با حضور [[امام سجاد(ع)]] در محلِ شهادت انجام شد.<ref> | [[دفن امام حسین(ع) و شهدای کربلا|دفن پیکر امام حسین(ع) و یارانش]] روز [[۱۱ محرم|۱۱]]<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۵.</ref> یا [[۱۳ محرم]] توسط گروهی از [[بنی اسد]] و بنابر نقلی با حضور [[امام سجاد(ع)]] در محلِ شهادت انجام شد.<ref>موسوی المقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین(ع)، بیروت، دارالکتاب الاسلامیه، ص۳۳۵–۳۳۶.</ref> | ||
=== واکنش‌ها به واقعه کربلا === | === واکنش‌ها به واقعه کربلا === | ||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
همچنین در قیام [[سیاه جامگان]] به رهبری [[ابومسلم خراسانی]] که منجر به سقوط امویان شد از شعار [[یا لثارات الحسین]] استفاده شد.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۱۷.</ref> [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز الهام گرفته از قیام امام حسین(ع) دانسته شده است<ref>[http://farsi.rouhollah.ir/library/sahifeh?volume=17&tid=22 خمینی، صحیفه نور، ۱۳۷۹ش، ج۱۷، ص۵۸.].</ref> | همچنین در قیام [[سیاه جامگان]] به رهبری [[ابومسلم خراسانی]] که منجر به سقوط امویان شد از شعار [[یا لثارات الحسین]] استفاده شد.<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۱۷.</ref> [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز الهام گرفته از قیام امام حسین(ع) دانسته شده است<ref>[http://farsi.rouhollah.ir/library/sahifeh?volume=17&tid=22 خمینی، صحیفه نور، ۱۳۷۹ش، ج۱۷، ص۵۸.].</ref> | ||
روایات فراوانی درباره پیشگویی شهادت حسین بن علی(ع) وجود دارد<ref>ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۶۶–۳٫۱۷.</ref> از جمله در [[حدیث لوح]] به نقل از پیامبر(ص) آمده است خداوند حسین را به [[شهادت]] گرامی داشته و او را برترین شهیدان قرار داده است.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۵۲۸؛ شیخ طوسی، الغیبة، | روایات فراوانی درباره پیشگویی شهادت حسین بن علی(ع) وجود دارد<ref>ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۶۶–۳٫۱۷.</ref> از جمله در [[حدیث لوح]] به نقل از پیامبر(ص) آمده است خداوند حسین را به [[شهادت]] گرامی داشته و او را برترین شهیدان قرار داده است.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۵۲۸؛ شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، قم، دار المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۱ق، ص۱۴۵.</ref> | ||
=== هدف قیام === | === هدف قیام === | ||
درباره هدف امام حسین(ع) از قیام دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. برخی چون [[لطف‌الله صافی]]، [[مرتضی مطهری]]، [[سید محسن امین]] و [[علی شریعتی]] هدف حسین بن علی(ع) از قیام را شهادت دانسته‌اند.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، | درباره هدف امام حسین(ع) از قیام دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. برخی چون [[لطف‌الله صافی]]، [[مرتضی مطهری]]، [[سید محسن امین]] و [[علی شریعتی]] هدف حسین بن علی(ع) از قیام را شهادت دانسته‌اند.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۱۵۷.</ref> | ||
[[سید مرتضی]]<ref>سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، | [[سید مرتضی]]<ref> سید مرتضی، علی بن حسین، تنزیه الانبیاء، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. ص۲۲۷–۲۲۸.</ref> و معاصرینی چون [[نعمت‌الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجف‌آبادی]] هدف امام از قیام را تشکیل حکومت عنوان کرده‌اند.<ref>صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌الله، شهید جاوید، تهران، امید فردا، ۱۳۸۷ش، ص۱۵۷–۱۵۸.</ref> چنانکه پیرامون هدف امام نظرات دیگری چون حفظ جان نیز ذکر شده است.<ref> اشتهاردی، علی‌پناه، هفت ساله چرا صدا درآورد؟، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، ۱۳۹۱ش، ص۱۵۴.</ref> | ||
{{همچنین ببینید|قیام عاشورا حرکتی الهی یا به خواست مردم|آگاهی امام حسین(ع) از سرانجام قیام}} | {{همچنین ببینید|قیام عاشورا حرکتی الهی یا به خواست مردم|آگاهی امام حسین(ع) از سرانجام قیام}} | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۴: | ||
در میان اهل سنت دو دیدگاه درباره [[قیام امام حسین(ع)]] وجود دارد: دسته‌ای آن را نکوهش کرده و بسیاری نیز آن را ستوده‌اند. | در میان اهل سنت دو دیدگاه درباره [[قیام امام حسین(ع)]] وجود دارد: دسته‌ای آن را نکوهش کرده و بسیاری نیز آن را ستوده‌اند. | ||
[[ابن‌خلدون]]، مورخ قرن نهم اهل سنت با تأکید بر شرط بودن وجودِ [[امام]] عادل برای جنگ با ستمکاران، حسین(ع) را عادل‌ترین فرد برای این جنگ برشمرده<ref> | [[ابن‌خلدون]]، مورخ قرن نهم اهل سنت با تأکید بر شرط بودن وجودِ [[امام]] عادل برای جنگ با ستمکاران، حسین(ع) را عادل‌ترین فرد برای این جنگ برشمرده<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۱۷.</ref> و گفته است که وقتی فاسق بودن [[یزید]] بر همگان آشکار شد، حسین بر خود [[واجب]] دید که علیه او قیام کند، چون خود را دارای اهلیت و قدرت برای این کار می‌دانست.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۶.</ref> شهاب‌الدین آلوسی از عالمان اهل سنت در قرن سیزدهم قمری نیز در کتاب روح المعانی، ابن‌عربی را که به مذمت امام پرداخته بود، مورد نقد و نفرین قرار داده و سخن او مبنی بر شر و فتنه بودن قیام و عدم اصلاح اوضاع را دروغ و تهمتی بزرگ شمرده است.<ref>آلوسی، روح المعانی، تحقیق: علی عبد الباری عطیة، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۲۸.</ref> | ||
عباس محمود عقاد، نویسنده و ادیب مصری در قرن چهاردهم قمری و مؤلف کتاب «ابوالشهداء: الحسین بن علی» نوشته است که اوضاع در زمان یزید به حدی رسیده بود که جز [[شهادت]] آن را علاج نمی‌کرد.<ref>عقاد، | عباس محمود عقاد، نویسنده و ادیب مصری در قرن چهاردهم قمری و مؤلف کتاب «ابوالشهداء: الحسین بن علی» نوشته است که اوضاع در زمان یزید به حدی رسیده بود که جز [[شهادت]] آن را علاج نمی‌کرد.<ref>عقاد، عباس محمود، ابوالشهداء الحسین بن علی، تهران، المجمع العالمی للتقریب، چاپ دوم، ۱۴۲۹ق، ص۲۰۷.</ref> وی معتقد است که چنین قیامی تنها از سوی انسان‌هایی نادر رقم می‌خورد که برای این کار ساخته شده‌اند و نمی‌توان حرکت آنان را با دیگران مقایسه کرد؛ چرا که اینان گونه‌ای دیگر می‌فهمند و چیزی دیگر می‌طلبند.<ref>عقاد، عباس محمود، ابوالشهداء الحسین بن علی، تهران، المجمع العالمی للتقریب، چاپ دوم، ۱۴۲۹ق، ص۱۴۱.</ref> [[طه حسین]]، نویسنده [[اهل سنت]]، معتقد است [[بیعت]] نکردن حسین از سر عناد و لجبازی نبود؛ چرا که می‌دانست اگر با [[یزید]] بیعت کند، به وجدانش خیانت کرده و با دین خود مخالفت ورزیده است، زیرا از نظر او بیعت با یزید [[گناه]] بود.<ref>حسین، طه، علی و بنوه، قاهره، دارالمعارف، بی‌تا، ص۲۳۹.</ref> | ||
عمر فروخ نیز با تأکید بر اینکه سکوت در برابر [[ظلم]] به هیچ وجه جایز نیست، معتقد است ما مسلمانان امروزه نیاز داریم که «حسینی» در میان ما قیام کند و ما را به راه درست در دفاع از حق رهنمون سازد.<ref>فروخ، تجدید فی المسلمین لا فی الإسلام، دار الکتاب العربی، ص۱۵۲.</ref> | عمر فروخ نیز با تأکید بر اینکه سکوت در برابر [[ظلم]] به هیچ وجه جایز نیست، معتقد است ما مسلمانان امروزه نیاز داریم که «حسینی» در میان ما قیام کند و ما را به راه درست در دفاع از حق رهنمون سازد.<ref>فروخ، عمر، تجدید فی المسلمین لا فی الإسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، بی‌تا، ص۱۵۲.</ref> | ||
== سوگواری == | == سوگواری == | ||
[[شیعیان]] و حتی غیرشیعیان در [[ماه محرم]]، برای امام حسین و [[شهیدان کربلا]] سوگواری می‌کنند. شیعیان برای این سوگواری آیین‌هایی دارند که رایج‌ترین آنها [[روضه‌خوانی]]، [[سینه‌زنی]]، [[تعزیه]] و خواندن [[زیارتنامه|زیارتنامه‌هایی]] مانند [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] به صورت فردی و گروهی است.<ref>نگاه کنید به: [http://fa.abna24.com/news/اخبار-آسیای-شرقی/عزاداری-ماه-محرم-در-کشورهای-جنوب-شرقی-آسیا-برگزار-می‌شود_725804.html «عزاداری ماه محرم در کشورهای جنوب شرقی آسیا برگزار می‌شود»، خبرگزاری ابنا]؛ [http://www.beytoote.com/art/city-country/different-cities2-muharram.html «آداب و رسوم مردم شهرهای مختلف ایران در ماه محرم»، وبگاه بیتوته.].</ref> به مکان‌هایی که برای عزاداری مردم اختصاص دارد، حسینیه گفته می‌شود. | [[شیعیان]] و حتی غیرشیعیان در [[ماه محرم]]، برای امام حسین و [[شهیدان کربلا]] سوگواری می‌کنند. شیعیان برای این سوگواری آیین‌هایی دارند که رایج‌ترین آنها [[روضه‌خوانی]]، [[سینه‌زنی]]، [[تعزیه]] و خواندن [[زیارتنامه|زیارتنامه‌هایی]] مانند [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] به صورت فردی و گروهی است.<ref>نگاه کنید به: [http://fa.abna24.com/news/اخبار-آسیای-شرقی/عزاداری-ماه-محرم-در-کشورهای-جنوب-شرقی-آسیا-برگزار-می‌شود_725804.html «عزاداری ماه محرم در کشورهای جنوب شرقی آسیا برگزار می‌شود»، خبرگزاری ابنا]؛ [http://www.beytoote.com/art/city-country/different-cities2-muharram.html «آداب و رسوم مردم شهرهای مختلف ایران در ماه محرم»، وبگاه بیتوته.].</ref> به مکان‌هایی که برای عزاداری مردم اختصاص دارد، حسینیه گفته می‌شود. | ||
سوگواری بر امام حسین(ع) از نخستین روزهای پس از عاشورا آغاز شد<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و بنابر نقلی، هنگام حضور [[اسیران کربلا]] در [[شام]]، زنان [[بنی هاشم]] چند روز با پوشیدن لباس سیاه، به عزاداری پرداختند.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش، ج۴۵، ص۱۹۶.</ref> پس از روی کار آمدن دولت‌های شیعی و برداشته شدن فشار از [[شیعیان]]، سوگواری جنبه رسمی پیدا کرد.<ref>آئینه‌وند، سنت عزاداری و | سوگواری بر امام حسین(ع) از نخستین روزهای پس از عاشورا آغاز شد<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و بنابر نقلی، هنگام حضور [[اسیران کربلا]] در [[شام]]، زنان [[بنی هاشم]] چند روز با پوشیدن لباس سیاه، به عزاداری پرداختند.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش، ج۴۵، ص۱۹۶.</ref> پس از روی کار آمدن دولت‌های شیعی و برداشته شدن فشار از [[شیعیان]]، سوگواری جنبه رسمی پیدا کرد.<ref>آئینه‌وند، صادق و ولایتی، علی اکبر، سنت عزاداری و منقبت‌خوانی در تاریخ شیعه امامیه، با مقدمه محمد تقی‌زاده داوری، قم، مؤسسه شیعه‌شناسی، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش، ص۶۵–۶۶ به نقل از ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۱۱، ص۱۸۳؛ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ طبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۹۹۲م، ج۷، ص۱۵.</ref> | ||
در منابع شیعه و [[اهل سنت]] آمده است که پیامبر هنگام تولد او گریست و از [[شهادت|شهادتش]] خبر داد.<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۹؛ مقریزی، تقی‌الدین، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۲۳۷؛ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دار الفکر، بی‌تا، ج۶، ص۲۳۰.</ref> بنابر گزارش‌های تاریخی و حدیثی، [[امامان شیعه]] به عزاداری و [[بکاء#گریه در عزای امام حسین(ع)|گریه در عزای]] حسین بن علی اهمیت ویژه می‌دادند و شیعیان را به این امر و زنده نگاه‌داشتن یاد عاشورا سفارش می‌کردند.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، باب۳۴، ص۲۷۸–۲۹۶.</ref> | در منابع شیعه و [[اهل سنت]] آمده است که پیامبر هنگام تولد او گریست و از [[شهادت|شهادتش]] خبر داد.<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۹؛ مقریزی، تقی‌الدین، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۲۳۷؛ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دار الفکر، بی‌تا، ج۶، ص۲۳۰.</ref> بنابر گزارش‌های تاریخی و حدیثی، [[امامان شیعه]] به عزاداری و [[بکاء#گریه در عزای امام حسین(ع)|گریه در عزای]] حسین بن علی اهمیت ویژه می‌دادند و شیعیان را به این امر و زنده نگاه‌داشتن یاد عاشورا سفارش می‌کردند.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، باب۳۴، ص۲۷۸–۲۹۶.</ref> | ||
| خط ۱۶۰: | خط ۱۶۰: | ||
== حرم امام حسین(ع) == | == حرم امام حسین(ع) == | ||
بر اساس گزارش‌های موجود، نخستین بنا بر مرقد حسین بن علی(ع) در زمان [[مختار ثقفی]] و به دستور او ساخته شد و از آن تاریخ تا کنون نیز بنای حرم بارها تجدید و توسعه یافته است.<ref>آل طعمه، کربلا و | بر اساس گزارش‌های موجود، نخستین بنا بر مرقد حسین بن علی(ع) در زمان [[مختار ثقفی]] و به دستور او ساخته شد و از آن تاریخ تا کنون نیز بنای حرم بارها تجدید و توسعه یافته است.<ref>آل طعمه، سلمان هادی، کربلا و حرمهای مطهر، تهران، مشعر، بی‌تا، ص۸۹–۱۱۲.</ref> حرم امام حسین(ع) چند بار به دست برخی [[بنی عباس|خلفای عباسی]]<ref>اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا، ص۴۷۷.</ref> و [[وهابیت]]<ref>جمعی از نویسندگان، نگاهی نو به جریان عاشورا، ۱۳۸۷ش، ص۴۲۵.</ref> تخریب گردید؛ از جمله [[متوکل عباسی]] دستور داد زمین حائر را شخم بزنند و بر مقبره آب ببندند.<ref>شیخ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافه، ۱۴۱۴ق، ص۳۲۷؛ ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۲۱۱.</ref> | ||
محدوده مرقد امام حسین(ع) [[حائر حسینی]] نامیده می‌شود. محدوده حائر دارای فضیلت و احکام [[فقه|فقهی]] خاصی است و مسافر می‌تواند [[نماز مسافر|نماز خود]] را در آن کامل بخواند.<ref> | محدوده مرقد امام حسین(ع) [[حائر حسینی]] نامیده می‌شود. محدوده حائر دارای فضیلت و احکام [[فقه|فقهی]] خاصی است و مسافر می‌تواند [[نماز مسافر|نماز خود]] را در آن کامل بخواند.<ref>طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، بیروت، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۶۴.</ref> درباره مساحت دقیق حائر چند نظر وجود دارد و حداقلِ آن را، محدوده‌ای به شعاع ۱۱متر از قبر امام حسین گفته‌اند که بالاترین درجه فضیلت را دارد.<ref>کلیدار، عبدالجواد، تاریخ کربلاء و حائر الحسین علیه السلام، نجف، چاپ افست قم، ۱۳۷۶ش، ص۵۱-۵۲، ۵۸–۶۰.</ref> | ||
== زیارت امام حسین(ع) == | == زیارت امام حسین(ع) == | ||
در روایات معصومان علاوه بر تأکید به زیارت امام حسین(ع)، یکی از برترین و پرفضیلت‌ترین اعمال شمرده شده<ref>مؤسسه امام هادی(ع)، جامع زیارات المعصومین، | در روایات معصومان علاوه بر تأکید به زیارت امام حسین(ع)، یکی از برترین و پرفضیلت‌ترین اعمال شمرده شده<ref>مؤسسه امام هادی(ع)، جامع زیارات المعصومین، قم، پیام امام هادی(ع)، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۳۶–۶۹.</ref> و حتی [[ثواب]] آن برابر با [[حج]] و [[عمره]] قلمداد شده است.<ref>ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویة، ۱۳۵۶ق، ص۱۵۸–۱۶۱.</ref> | ||
در کتاب‌های جامع زیارات، چندین زیارت مطلقه برای امام که در هر زمان خوانده می‌شود<ref>محمدی ری‌شهری، محمد و همکاران، دانشنامه امام حسین(ع)، ترجمه محمد مرادی، قم، دارالحدیث، ۱۴۳۰ق، ج۱۲، ص۲۵۶–۴۵۲.</ref> و چندین زیارت خاص که در زمان‌های مشخص خوانده می‌شود<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6444/8140/107167/زیارت-های-مخصوصه-امام-حسین «زیارت‌های مخصوصه امام حسین»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.].</ref> جمع‌آوری شده است. [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] از معروف‌ترین این [[زیارتنامه|زیارت‌نامه‌ها]] هستند. | در کتاب‌های جامع زیارات، چندین زیارت مطلقه برای امام که در هر زمان خوانده می‌شود<ref>محمدی ری‌شهری، محمد و همکاران، دانشنامه امام حسین(ع)، ترجمه محمد مرادی، قم، دارالحدیث، ۱۴۳۰ق، ج۱۲، ص۲۵۶–۴۵۲.</ref> و چندین زیارت خاص که در زمان‌های مشخص خوانده می‌شود<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6444/8140/107167/زیارت-های-مخصوصه-امام-حسین «زیارت‌های مخصوصه امام حسین»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.].</ref> جمع‌آوری شده است. [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] از معروف‌ترین این [[زیارتنامه|زیارت‌نامه‌ها]] هستند. | ||
| خط ۱۷۳: | خط ۱۷۳: | ||
شیعیان در روز چهلم بعد از شهادت امام حسین(ع) که به اربعین حسینی شهرت دارد به عزاداری می‌پردازند، علاقه‌مندان به امام حسین(ع) در این روز به [[زیارت]] مرقد امام حسین(ع) در کربلا می‌روند. | شیعیان در روز چهلم بعد از شهادت امام حسین(ع) که به اربعین حسینی شهرت دارد به عزاداری می‌پردازند، علاقه‌مندان به امام حسین(ع) در این روز به [[زیارت]] مرقد امام حسین(ع) در کربلا می‌روند. | ||
بنابر پاره‌ای از گزارش‌های تاریخی، [[اسیران کربلا]] در مسیر بازگشت از [[شام]] به [[مدینه]]، در روز اربعین به زیارت شهدای کربلا رفته‌اند.<ref> | بنابر پاره‌ای از گزارش‌های تاریخی، [[اسیران کربلا]] در مسیر بازگشت از [[شام]] به [[مدینه]]، در روز اربعین به زیارت شهدای کربلا رفته‌اند.<ref>سید بن طاووس، علی بن موسی، الملهوف علی قتلی الطفوف، قم، اسوه، ۱۴۱۴ق، ص۲۲۵.</ref> چنانکه گفته شده است، [[جابر بن عبدالله انصاری]] اولین نفری بود که در این روز بر سر مزار امام حسین(ع) حاضر شد.<ref>شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد، بیروت، مؤسسه فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق، ص۷۸۷.</ref> | ||
توصیه به [[زیارت اربعین]] سبب شده شیعیان هر ساله از نقاط مختلف به سوی [[کربلا]] حرکت کنند. این حرکت که غالباً پیاده انجام می‌شود، از پرجمعیت‌ترین راهپیمایی‌ها در جهان دانسته شده است. منابع خبری تعداد زائران اربعین را در سال ۱۳۹۸ش، بیش از ۱۸ میلیون زائر گزارش کرده‌اند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83522637/ «آمار زائران اربعین امسال از مرز ۱۸ میلیون گذشت»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.].</ref> | توصیه به [[زیارت اربعین]] سبب شده شیعیان هر ساله از نقاط مختلف به سوی [[کربلا]] حرکت کنند. این حرکت که غالباً پیاده انجام می‌شود، از پرجمعیت‌ترین راهپیمایی‌ها در جهان دانسته شده است. منابع خبری تعداد زائران اربعین را در سال ۱۳۹۸ش، بیش از ۱۸ میلیون زائر گزارش کرده‌اند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83522637/ «آمار زائران اربعین امسال از مرز ۱۸ میلیون گذشت»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.].</ref> | ||
== روایات امام حسین == | == روایات امام حسین == | ||
در منابع متعدد حدیثی و تاریخی، به سخنان،<ref>معهد تحقیقات باقرالعلوم(ع)، موسوعة کلمات الامام الحسین، ۱۴۱۶ق، مقدمه، صفحه ز.</ref> [[دعا]]ها،<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش، ج۹۵، ص۲۱۴.</ref> نامه‌ها،<ref>میانجی، مکاتیب الائمة، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۸۳–۱۵۶.</ref> اشعار،<ref>کرباسی، دائرة المعارف الحسینیة، دیوان الامام الحسین، | در منابع متعدد حدیثی و تاریخی، به سخنان،<ref>معهد تحقیقات باقرالعلوم(ع)، موسوعة کلمات الامام الحسین، ۱۴۱۶ق، مقدمه، صفحه ز.</ref> [[دعا]]ها،<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش، ج۹۵، ص۲۱۴.</ref> نامه‌ها،<ref>احمدی میانجی، علی، مکاتیب الائمة، آیت الله احمدی میانجی، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۸۳–۱۵۶.</ref> اشعار،<ref>کرباسی، محمدصادق، دائرة المعارف الحسینیة، دیوان الامام الحسین، لندن، المرکز الحسینی للدراسات، ۲۰۰۱م، ج۱ و ۲.</ref> [[خطبه]]ها<ref>ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق، ص۲۳۷–۲۴۰؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۷–۹۸.</ref> و وصیت امام حسین(ع)<ref>خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، قم، انوار الهدی، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۲۷۳.</ref> اشاره شده است. در کتاب [[مسند الامام الشهید (کتاب)|مسند الامام الشهید]] تألیف [[عزیزالله عطاردی]] و کتاب [[موسوعة کلمات الامام الحسین (کتاب)|موسوعة کلمات الامام الحسین]] مجموع روایات امام(ع) جمع‌آوری شده است. | ||
== آثار پیرامون زندگانی امام == | == آثار پیرامون زندگانی امام == | ||
درباره شخصیت و زندگی حسین بن علی(ع) آثار فراوانی در قالب دانشنامه، زندگی‌نامه، [[مقتل]] و تاریخ تحلیلی نگاشته شده که بیش از چهل کتاب و مقاله با موضوع «کتابشناسی امام حسین» به معرفی آنها پرداخته است<ref>[http://www.ensani.ir/fa/content/187015/default.aspx اسفندیاری، «کتابشناسی کتابشناسی‌های امام حسین(ع)»، ص۴۱].</ref> از جمله در ''«کتابشناسی اختصاصی امام حسین»''، ۱۴۲۸ اثر با مشخصات نشر نام برده شده است.<ref>صفر علی‌پور، کتابشناسی اختصاصی امام حسین، | درباره شخصیت و زندگی حسین بن علی(ع) آثار فراوانی در قالب دانشنامه، زندگی‌نامه، [[مقتل]] و تاریخ تحلیلی نگاشته شده که بیش از چهل کتاب و مقاله با موضوع «کتابشناسی امام حسین» به معرفی آنها پرداخته است<ref>[http://www.ensani.ir/fa/content/187015/default.aspx اسفندیاری، «کتابشناسی کتابشناسی‌های امام حسین(ع)»، ص۴۱].</ref> از جمله در ''«کتابشناسی اختصاصی امام حسین»''، ۱۴۲۸ اثر با مشخصات نشر نام برده شده است.<ref>صفر علی‌پور، حشمت الله، کتابشناسی اختصاصی امام حسین، قم، یاقوت، ۱۳۸۱ش، ص۲۵۵.</ref> [[آقا بزرگ تهرانی]] نیز در کتاب [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة]] ۹۸۵ کتاب در این زمینه معرفی کرده است.<ref>اسفندیاری، محمد، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۸۰ش، ص۴۹۱.</ref> | ||
{{پایان متن}} | |||
{{پایان | |||